8. Sınıf Fen Bilimleri İklim Ve Hava Hareketleri konu anlatımı

Belli başlı bazı faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan iklimler, ayrıca zaman içerisinde değişim gösterebilmektedir. Bu değişimde neticesinde iklimler farklı mevsimler üzerinden ortaya çıkar. Şimdi isimleri etkileyen faktörler ve diğer unsurları inceleyeceğiz.

 İklim ve Hava Hareketleri

 Yeryüzünün herhangi bir bölgesinde uzun yıllar boyunca gözlemlenen olaylara iklim denmektedir. Dünyanın birçok değişik bölgesinde farklı iklimler söz konusu olur. Mevsimler arasında Ekvatoral iklimler, karasal iklimler, kutup iklimi ve çöl iklimi gibi çeşitlenen plana çıkar. Türkiye'de ise Karadeniz iklimi ve Akdeniz iklimi ile beraber karasal iklimler meydana gelir. Bu iklimler ülkemizdeki bölgelere bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkarlar.

 İklimle uğraşan bilim dalına Klimatoloji (iklim bilimi) denmektedir. Aynı zamanda iklim ile uğraşan bilim insanlarına ise klimatolog (iklim bilimci) denir. Yıl boyunca farklı çalışmalar üzerinden iklimin değişikliği gözlemlenmeye çalışılır. Aynı zamanda iklimi gibi faktörler etkiliyor bunlar incelemeye alınır. Bu doğrultuda belli başlı bazı hususlar iklimi etkilemektedir.

 - Bitki örtüsü

 - Ekvatora olan uzaklık

 - Denize olan uzaklık

 - Yeryüzü şekilleri

 - Denizden yüksekliği

 Bu gibi faktörler ile beraber iklim meydana gelir ve aynı zamanda insan etkisi üzerinden de iklimler değişebilmektedir. Özellikle fabrika bacalarından çıkan dumanlar ya da buzulların erimesi ile denizlerin yükselmesi üzerinden iklimler değişebilmektedir.

 Hava Olayları

 Dünyanın etrafını hava sarmıştır. Bunu aynı zamanda hava küre denir. %78 azot ve %21 oksijen ile beraber, %1 karbondioksitin yanı sıra su buharı ile beraber birçok farklı gaz üzerinden hava küre oluşmuştur. Havadaki sıcaklık farkından ve yine nem sebebiyle meydana gelen değişimleri hava olayları denir. Hava olayları ile beraber hava olaylarını etkileyen bilim dalına ise meteoroloji denir. Bu konuda hava olaylarını inceleyen insanlara ise meteorolog denir.

 Hava olaylarını ölçülebilmesi için şu cihazlar kullanılır;

 - Nemölçer (Higrometre)

 - Barometre (Basınç ölçer)

 - Termometre (Sıcaklık ölçer)

 Not: Hava olaylarının oluşmasındaki temel unsurlar arasında havadaki sıcaklık farkı ve nem olayları yer alır. Bu doğrultuda havadaki nem farkı yağışları oluştururken havadaki sıcaklık farkı ise rüzgarları meydana getirir.

 Rüzgarlar: Yatay yönde meydana gelen hareketleri rüzgar denir.

 - Sıcak hava bulunan yerde hava yoğunluğu azdır. Bu doğrultuda alçak basınç meydana gelir.

 - Alçak basınç ile beraber yükseltici hava olayları oluşur.

 - Soğuk havanın yer aldığı alanlarda hava yoğunluğu fazladır. Bu doğrultuda da yüksek basınç meydana gelir.

 - Özellikle rüzgarlar yüksek basınç alanı üzerinden alçak basınç alanına doğru hareket ile beraber oluşum gerçekleştirir.

 Yağış çeşitleri: Farklı oluşumlar üzerinden meydana gelen ve değişik biçimlerde ortaya çıkan birçok değişik yağış çeşitleri bulunmaktadır.

 - Yağmur

 - Kar

 - Dolu

 - Kırağı

 - Çiy

 - Sis

 İklim ve Hava Olayları Arasında Yer Alan Farklar

 Hava olayları ile iklim arasında oluşum ile hareket üzerinden birçok fark ortaya çıkmaktadır.

 - Hava olayları dar bir bölgede oluşurken iklim geniş bir bölgede meydana gelir.

 - Hava olayları kısa bir zaman içerisinde meydana gelen durumlar iken, iklim uzun zaman gözlemlenen olaylar sonucunda oluşur.

 - Hava olayları tahminidir ancak iklim kesindir.

 - Hava olaylarında yaşanan değişkenlikler fazladır ancak iklimde yaşanan değişiklikler azdır.

 Özellikle dünyada atmosfere salınan sera gazları nedeniyle iklim değişikliği yaşanıyor. Bu doğrultuda küresel ısınma ile beraber buzullar erimekte ve deniz seviyesi artış göstermeyi sürdürmektedir. Böylece mevsimler değişmeye başlamaktadır. Bunun önüne geçebilmek için mutlaka önlem alınması gerekmektedir.