8. Sınıf Fen Bilimleri Elektrik Yükleri Ve Elektriklenme 1 - 2 konu anlatımı

Bir takım sebeplerden ötürü elektrik yüklerinin bir cisimden başka cisme geçmesine elektriklenme denilmektedir. Elektriklenme itme ya da çekme şeklinde gerçekleşir.

 Elektrik Yükü Nedir? 

 Doğada iki çeşit elektrik yükü bulunmaktadır. Bunlar pozitif (+) artı ve negatif (–) eksi elektrik yükleri olmak üzere ikiye ayrılırlar. Negatif ve pozitif yüklerin birbirlerine etkileşimine bakacak olursak;

• Aynı cins elektrik yükü daima birbirini iter
• Aynı cins elektrik yüklü cisimler birbirlerini iterler.
• Zıt elektrik aynı cins elektrik yükünün tam tersi davranış sergileyerek birbirlerini çekerler.
• Zıt cins elektrik yüklü cisimler birbirlerini çeker
• Nötr cisimler birbirlerine etki etmez yani birbirlerini itmez ya da çekmezler
• Pozitif (+) ve negatif (-) yüklü cisim ise nötr cismi çeker
• Cisimler birbirlerine itme ve çekme kuvveti uygularken, cisimlerin üzerindeki yük miktarı ile doğru orantılı olmak suretiyle hareket ederler.

 Durgun Elektrik Nedir?

 İki cismin birbirine teması halinde ya da yaklaştırılması halinde cisimlerin elektrik yükleri birikir. Biriken bu elektriğin toplamına durgun yani statik elektrik adı verilmektedir.

 Elektriklenme Nedir?

 İki cisim birbirine temas eder (sürtünür veya dokunur) ya da yaklaşır ise (yani etki oluşursa) cisimlerin üzerinde elektrik yükleri birikir yani cisimlerin üzerindeki elektrik yüklerinin sayısının değişirse bu duruma elektriklenme adı verilmektedir. Elektriklenme sonucu cisimler üzerindeki yük dengesi değişir.

 Bu sayede cisimler, temas ve etki ile elektriklenebilir. Temas (sürtünme ve dokunma) ile üzerinde elektrik yükleri biriken cisimler ise elektriklenmiş cisimler olarak adlandırılırlar. Elektriklenmiş cisimlere dışarıdan herhangi bir etki uygulanmaması durumunda cisimler üzerinde birken elektrik yükleri oldukları yerde kalır, dağılmaz ve hareket etmezler.

 Elektriklenme Çeşitleri?

 İki türlü elektriklenme vardır. Bunlardan bir tanesi temas ve etki sonucu elektriklenme, diğeri ise sürtünme ve dokunma sonucu elektriklenme denilmektedir.. Bu iki durumu açıklamak gerekirse;

 Sürtünme sonucu elektriklenme: iki cismin birbirine sürtülmesi sonucu elektron (-) alışverişi olur. Bu nedenle de cisimler elektriklenmesi durumuna sürtünme ile elektriklenme adı verilmektedir.

 Şayet cisimler arasında elektron alışverişi varsa, elektron pozitif ya da negatif yükle yükleniyorsa, zıt yükle yükleniyorsa sürtünme gerçekleşir ve elektriklenme oluşur. Dokunma sonucu elektriklenme: - veya + yükle yüklü bir cisim nötr bir cisme dokunur ise nötr cisim elektriklenme bu cismin elektriklenmesine ise dokunma ile elektriklenme adı verilmektedir. Cisimler aynı yükle yükleniyorsa, aynı cins yüklenmek suretiyle birbirlerini itiyorsa, daima eksi yükle hareket ediyorlarsa dokunma gerçekleşmek suretiyle elektriklenme oluşur.

 Etki sonucu elektriklenme: sürtünme ve dokunmaya ilaveten bir de etki sonucu elektriklenme vardır ki bu da – veya + yükle yüklü bir cismin bir cisme yaklaştırılması suretiyle gerçekleşir. Bu durumda nötr cismin belirli yerlerdeki elektrik yüklerinin değişmesi sonucu oluşan bu elektriklenme ise etki ile elektriklenme olarak adlandırılır. Burada elektron alışverişi gerçekleşmemektedir. Kazanılan elektrik yükü kalıcı değildir. Birbirine eşit sayıda fakat zıt yükler birikir. Topraklama yapılmak suretiyle etki ile elektriklenme oluşturulmaktadır.

 Elektriklenmiş Cisimler Arasındaki İtme ve Çekme Nasıl Gerçekleşir?

Maddeler aynı cins olmakla beraber aynı yollarla elektriklenmek suretiyle birbirine yaklaştırılır ise dokunmadan birbirlerini iterler.

Aynı cinsten olan maddeler elektriklenmesi ise üzerinde yine aynı cins elektrik yükü yüklenir.

Cisimler aynı yükle yüklü ise birbirlerini iterler

Aynı yollarla elektriklenmiş fakat farklı cins maddeler birbirlerine yaklaştırılır ise birbirine dokunmaksızın birbirlerini çekerler.