8. Sınıf Fen Bilimleri Adaptasyon (Çevreye Uyum) konu anlatımı

Adaptasyon biçimleri ve süreçleri, canlıların yapısına ve yaşadığı bölgeye göre değişkenlik gösterir. Örneğin timsahlar yaklaşık olarak 200 milyon yıldır herhangi bir değişime uğramamış ve aynı yapıda kalmıştır. Bununla birlikte iklim şartları ve beslenme koşulları da canlıların adaptasyon süreçlerini doğrudan etkiler. Çevreye uyum sağlayamayan canlılar ise türün devamlılığını sağlayamaz. Gen yapısını değiştiremeyen canlıların ise soyu tükenir.

 Adaptasyon (Çevre Uyumu)

 1- Adaptasyon (Çevreye Uyum) Süreci:

 Çevre koşullarına uyum sağlayan canlılara ''Adaptif'' denir. Adaptif olamayan canlıların bazıları farklı bölgelere göç eder. Günümüze kadar binlerce hayvan ve bitki türü çeşitli değişimlere uğrayarak adaptasyon sürecini tamamlamıştır. Bazı canlılarda ise bu süreç devam etmektedir.

 2- Adaptasyon (Çevreye Uyum) Çeşitleri

 1.A. Avlanma:

 Canlıların genetik özellerini çevreye göre değiştirmesi farklı şekillerde gerçekleşir. Bunların başında avlanma gelir. Doğada birçok hayvan, zaman içerisinde rengini değiştirerek kamufle olmaya başlamıştır. Bu özellikleri sayesinde daha kolay avlanan hayvanlardan bazıları şunlardır: Yapraklı Deniz Ejderhası, Kutup Ayısı, Yaprak Kuyruklu Gecko ve Akrep Balıklar.

 1.B. Beslenme:

 Bazı hayvan türleri hayatta kalmak için beslenme alışkanlıklarını değiştirmiştir. Örneğin otçul büyük pandaların ataları etçil idi. Zaman içerisinde genetik yatkınlıklarını değiştiren hayvanlar genelde bambu ile besleniyor.

 1.C. İklime Uyum Sağlama:

 Dünyada, Pleistosen Dönem (Buzul Çağ) başta olmak üzere birçok iklim değişikliği yaşanmıştır. Bu değişiklikler esnasında binlerce canlı türü yok olmuştur. Vücudunda yağ depolayan belli başlı hayvan türleri ise soğuk hava koşullarına karşı hayatta kalmayı ve türünün devamlılığını sağlamayı başarmıştır.

 1.D. Yeni Yuva Yapma Yöntemleri:

 Hayvanların bir kısmı doğal yaşam alanlarında yaşarken bazıları için yuva yapmak zorunluluktur. Hem iklim şartlarına hem de diğer hayvanlara karşı koruma sağlayan yuvalar, adaptasyon sürecinin de önemli bir parçasını oluşturuyor. Fare ve köstebek gibi kemirgenler, zaman içerisinde yeni yuva yapma yöntemleri geliştirmiş, bu sayede hem kendilerini hem de yavrularını korumuştur. 

 3- Canlılarda Adaptasyon Örnekleri

 1- Martı:

 Laridae familyasından olan martılar, etçildir. Ancak kalıtsal özelliklerini çevre şartlarına göre değiştiren bu canlılar, zaman içerisinde simit vb. gıdalarla da beslenmeye başlamıştır. Bunun en büyük nedeni, martıların doğal yaşam alanlarından göç etmeleri ve şehirlerde yaşamaya başlamalarıdır.

 2- Kutup Ayısı:

 En fazla adaptasyona uğrayan hayvanların başında kutup ayısı yer alıyor. Kutup ayılarının rengi aslında siyahtır. Ancak zaman içerisinde tüylerinin yapısı değişmiştir. Bu tüyler güneşten gelen ışığı yansıtarak beyazmış gibi görünmesini sağlar. Kutup ayılarının beyaz görünmesi, bu hayvanların çok daha kolay kamufle olmalarını ve avlanmalarını sağlıyor.

 Dünyanın geçirdiği iklim evrelerinde birçok canlı türü yok olmuşken kutup ayıları, içinde yaşadığı çevreye hızlı bir şekilde uyum sağladı. Atalarına göre derileri çok daha kalın olan kutup ayıları -40 / -45 derece soğuğa kadar dayanabiliyor.

 3- Bukalemun:

 Zaman içerisinde bukalemunların deri hücreleri değişmiştir. Bu hücreler sayesinde bulundukları ortama göre renk değiştirebilirler. Bukalemunlar bu özelliklerini kullanarak daha kolay avlanıyor ve düşmanlarından gizlenebiliyor. Aynı özellikle ahtapotlarda da mevcuttur.

 4- Kaktüs:

 Adaptasyon sadece hayvanlarda değil birçok bitki türünde gözlemlenir. Örneğin kaktüslerin yaprakları suyu daha uzun süre depolamak için diken şeklini alır. Diken şeklindeki yapraklar, kaktüslerin diğer canlı türlerine karşı korunmasını da sağlar.

 5- Deve Kuşu:

 Binlerce yıllık adaptasyon sürecinde deve kuşlarının bacakları uzamıştır. Boyları 2.5 - 2.7 metre aralığında olan deve kuşları saatte 98 kilometre hızla koşabilirler.