7. Sınıf Türkçe Düşünceyi Geliştirme Yolları (Tanımlama, Karşılaştırma, Örnekleme, Tanık Gösterme) konu anlatımı

Düşünceyi geliştirme yolları,metin yazarken kullanılan ve o metne anlamlar yüklemeyi sağlayan yazma yöntemleridir. Anlatıcı düşüncelerini okuyucuya bu yöntemlerle daha kolay aktarır. Okuyucu bu yollarla okuduğu metinde daha somut bilgilere ulaşmaktadır.

 Düşünceyi Geliştirme Yolları

 Düşünceyi geliştirme yolları anlatılanları daha etkili bir şekilde sunarak okuyucunun ilgisini metne çekmek amacıyla kullanılmaktadır. Düşünceyi geliştirme yolları ne kadar etkili kullanılırsa parça o kadar etkili olacaktır. En bilinen yollar: Tanımlama, karşılaştırma ve örneklendirme olarak kabul edilir. Parçada bu yöntemlerden birinden yararlanılabilir. Ancak daha etkili ve daha somut bir metin yazmak isteyen bir yazar hepsinden faydalanabilir. Düşünceyi geliştirme yolları örneklendirme, tanımlama ve karşılaştırma olmak üzere üç ana başlıkta incelenebilir.

1. Tanımlama

 Tanımlama, herhangi bir kavramın ya da varlığın tüm özellikleriyle okuyucuya tanıtılmasıdır. Yani o varlığın ne olduğu hakkında sunulan detaylı cümledir. "Nedir?" sorusunun cevabını vermektedir. Tanımlama genelde eylem ifade eden yargılarla bitmez. Daha çok ek fiil ile sonlanmaktadır. Varlığı ya da kavramı okuyucunun düşüncesinde daha somut hale getirmek maksadıyla kullanılmaktadır.

 Örnek:

 Dünyayı çevreleyen, azot ve oksijen yoğunluğundan oluşan renksiz ve kokusuz gaz kütlesine hava denir. Canlılar havasız ortamda yaşayamazlar. Havanın olmadığı ortamda oksijen kaynağı olmadığı için canlıların ölümü gerçekleşmektedir.

 Yukarıdaki örnekte hava kavramının ne olduğu hakkında açıklama yapılmaktadır. İlk cümlede "Hava nedir?" sorusunun cevabı yer almaktadır. Bu sebeple tanım cümlesi olarak adlandırılabilir. Parçada tanımlama olduğundan söz etmek de mümkündür.

2. Karşılaştırma

 Birden fazla varlığın ya da kavramın benzer ya da farklı özelliklerinin değerlendirilmesine karşılaştırma adı verilmektedir. Bu yöntemde bazen varlıkların benzer ve ortak yönleri anlatılmaktadır. Kimi metinlerde de varlıkların farklı ya da üstün yönleri aktarılmaktadır. Tartışmacı anlatım yönteminde bu düşünceyi geliştirme yolu sıklıkla kullanılır. Karşılaştırma yönteminde bazı kavramlar sıklıkla kullanılır. Daha ve en kavramları en sık kullanılan karşılaştırma tekniği kavramlarıdır.

 Örnek:

 Okumak ve seyahat etmek birbirinden farklı etkilere sahiptir. Aslında okumak, seyahat etmekten daha az vakit almaktadır. Oturduğun yerden tüm dünyayı gezmek, evrenin merkezine seyahat etmek ancak okumak ile gerçekleşmektedir. Ancak seyahat etmek okuduklarımızı somutlaştırmanın en etkili yoludur. Aslında okumak ve seyahat etmek birbirlerini destekleyen durumlar olduğu için ikisi de ihmal edilmemelidir.

 Yukarıdaki parça tartışmacı anlatım tekniği ile yazılmıştır. Karşılaştırma yöntemi kullanılarak okumak ve seyahat etmek arasındaki farklara değinilmiştir.

3. Örneklendirme

 Anlatılan konu hakkında örnekleri sıralayarak düşünceyi daha etkili, daha kalıcı ve daha anlaşılır hale getirmek maksadıyla örneklendirme tekniği kullanılmaktadır. Örneklendirme tekniği düşünceyi somut hale getirerek daha etkili kılmayı amaçlamaktadır. Konu hakkında örnekler art arda sıralanır. Açıklayıcı metinlerde tercih edilmektedir. Ancak diğer metin türlerinde de kullanılabilir.

 Örnek:

 Edebiyatımızda şiir alanında çok yoğun ve konu çeşitliliği olan çalışmalar yapılmıştır. Her dönem farklı şairler farklı konularda şiirler yazarak duygularını mısralara dökmüştür. Örneğin Milli Edebiyat Dönemi Mehmet Emin Yurdakul; Cumhuriyet Dönemi, Attila İlhan ve Divan Edebiyatı Dönemi, Baki ile parlak dönemini yaşamıştır.

 Yukarıdaki metinde Türk şiirinin dönemsel gelişiminden bahsetmektedir. Yani açıklayıcı anlatım tekniğinin baskın bir şekilde kullanıldığı bir metindir. Yazar düşüncelerine açıklık kazandırmak ve daha somut hale getirmek için Türk şiirinde her dönemin başarılı şairlerinden örnekler vermiştir.Böylece düşüncelerini daha zengin hale getirmiştir.