Güncelleme Tarihi:
Dilek kipleri fiilin yapısına göre dörde ayrılır. Eylemin bildirdiği zamana göre çekimlenen haber kipleri de dört ana başlıkta toplanır.
7. Sınıf Türkçe Çekimli Fiil ve Kip - Konu anlatımı
1- Haber Kipleri:
Haber kipleri geçmiş, şimdiki, gelecek ve geniş zaman olmak üzere dörde ayrılır. Cümle içerisindeki her eylem bu dört zamandan birini bildirir.
1.A. Geçmiş Zaman Kipi:
Geçmiş zaman kipleri kendi içerisinde ikiye ayrılır.
1.1.A Görülen / Bilinen Geçmiş Zaman:
Görülen geçmiş zaman -dı -di ekleriyle oluşur
1- Samet dün gece eve geç geldi.
2- Aldığımız sandalye iki gün sonra kırıldı.
1.1.B Duyulan Geçmiş Zaman:
Duyulan geçmiş zaman -mış -miş -muş - müş ekleriyle oluşur.
1- Ali dolaptaki tüm kurabiyeleri yemiş.
2- Benden habersiz onunla görüşmüş.
2.A. Şimdiki Zaman Kipi:
Eylemin o an içerisinde yapıldığını bildiren kiplerdir.
Örnekler:
1- Annem mutfakta peynirli börek yapıyor.
2- Apartman kapısını boyuyor.
Not: Eylemin sonuna getirilen -yor eki bazen geniş zaman kipinde de kullanılabilir.
Örnek -1- Her ay kitaplarının tozunu alıyor.
Örnek -2- Ona her gün mesaj atıyorum.
3.A. Gelecek Zaman Kipi:
Eylemin gelecek zaman içerisinde gerçekleşeceğini bildiren kiplerdir.
Örnekler:
1- Bu yaz Antalya'da tatil yapacağız.
2- Müfettiş bugün değil yarın gelecek.
3- Bunun hesabını soracağım.
4.A. Geniş Zaman Kipi:
Eylemin genel bir zaman içerisinde yapıldığını bildiren kiplerdir.
Örnekler:
1- Ne yapılacağın o benden daha iyi bilir.
2- Leylekler sonbahar mevsiminde sıcak bölgelere göç eder.
3- Beni her hafta mutlaka arar.
2- Dilek Kipleri:
Dilek kipleri eylemin yapısına göre dört gruba ayrılır.
1.A. Gereklilik Kipi:
Bir zorunluluk bildiren kiplerdir. -meli - malı ekleriyle çekimlenir.
Örnekler:
1- Sınavı geçmek istiyorsan daha çok çalışmalısın.
2- Buraya daha sık gelmelisin.
2.A. İstek Kipi:
Diğer adı dilek kipidir. -a -e -ayım -eyim ekleriyle çekimlenir.
Örnekler:
1- Ben de sana kahve ısmarlayayım.
2- Seni artık her gün göreyim.
3.A Emir Kipi:
Ek almadan oluşur.
Örnekler:
1- Biraz daha çabuk ol.
2- Gecikmeden gel.
3- Sabırlı ol.
4.A. Şart Kipi:
Diğer adı koşul kipidir. Şart ve dilek cümlelerinde yer alır.
Örnekler:
1- Zamanında gelirsen kafede oturabiliriz. / Şart cümlesi.
2- Kış bitse de yazlıklarımızı dolaptan çıkarsak. / Dilek cümlesi
3- Olumlu ve Olumsuz Fiiller
Eylemin yapılacağını ya da yapılamayacağını bildiren cümlelerdir.
1- Evi temizledikten sonra dışarı çıkacağım / Olumlu Cümle
2- Bu saatten sonra evden çıkamam. / Olumsuz Cümle
Not: Olumlu - Olumsuz eylemler aynı cümle içerisinde yer alabilir.
1- İstanbul'a gideceğim (olumlu) de Asya tarafına geçmeyeceğim. (Olumsuz)
2- Ders bitse (olumlu) de sınıftan ayrılmadık. (Olumsuz)
Not -2- Olumlu ve olumsuz fiiller farklı zamanlarda çekimlenebilir.
Örnekler:
1- Çok istesek de onlara uğrayamadık. / Bilinen geçmiş zamanın olumsuzu
2- Hem otobüse hem metroya bindik. / Bilinen geçmiş zamanın olumlusu
3- Odasını toplamadan çıkmış. / Duyulan geçmiş zamanın olumlusu
4- Ondan bir daha haber alınamamış. / Duyulan geçmiş zamanın olumsuzu
4- Fillerde Soru
Fillerde soru kipi -mı -mi -mu - mü ekleriyle oluşur.
Örnekler:
1- Bu filmi daha önce görmüş müydün?
2- Daha önce hiç yurt dışına çıktın mı?