7. Sınıf Türkçe Anlatım Bozuklukları konu anlatımı

Anlatım bozuklukları, kelimelerin yanlış anlamlarda ve yanlış şekillerde kullanılmasından dolayı meydana çıkmaktadır. Çok sık şekilde kullanılmakta ve Türkçeye zarar vermektedirler. Anlatım bozukluklarından kaçınarak çok daha sağlıklı şekilde konuşabilmek mümkündür. Anlatım bozuklukları anlamsal bozukluklar ve yapısal bozukluklar olarak ikiye ayrılmaktadır.

 Anlamsal Anlatım Bozuklukları

 Gereksiz sözcük kullanılması anlamsal anlatım bozukluklarının başında gelmektedir. Sağlıklı ve doğru bir cümlede gereksiz sözcük bulunmamaktadır. Cümle içerisinde gereksiz sözcüklerin bulunması, anlatım bozukluğu ile sonuçlanmaktadır. Dolayısıyla, belirtilmek istenen fikre belli bir katkıda bulunmayan kelimelerin cümle içinde kullanılması fazlalık oluşturmaktadır. Bu tür sözcükler, cümleden çıkarılmalıdır. Bu bozukluğu şu şekilde anlayabiliriz: Eğer bir kelime cümleden çıkarıldığı durumda cümlenin anlatımında veya anlamında bir daralma ya da bozulma gerçekleşmiyorsa, gereksiz bir sözcüktür.

 Örnek olarak, "bari hiç olmazsa sen yanımızda kal" cümlesini verebiliriz. Buradaki "hiç olmazsa" ve "bari" kelimelere benzer anlamı verdiği için ikisinden birini çıkarmak anlamın sabit kalmasını sağlayacaktır. Bu şekilde anlatım bozukluğunu düzeltmek mümkündür.

 Aynı anlama gelen sözcüklerin bir cümle içerisinde kurulması, bir diğer anlatım bozukluğu sebebidir. Doğru cümle, söylemek istediği ifadeyi kesin ve net şekilde anlatmalıdır. Birbiriyle çelişen ifadeleri cümle içerisinde kullanmak, cümlenin anlamını bozmaktadır. Bu durum, cümleden çeşitli anlamların aynı anda çıkarılmasına sebebiyet verebilir. Bu durumda cümlenin vermek istediği yargı tam olarak anlaşılamaz.

 "Tam üç yıla yakın bir zaman boyunca onunla uğraştı" cümlesine bakacak olursak, burada "tam" ve "yakın" kelimelerinin aynı anda kullanıldığını görüyoruz. Dolayısıyla tam olarak üç yıl mı yoksa üç yıla yakın bir zaman süresi boyunca mı ifadenin gerçekleştiği belli olmamaktadır. Bu durum, anlatım bozukluğu oluşturmaktadır. Bu sorunun giderilmesi anlatım bozukluğunu düzeltecekler.

 Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması da anlatım bozukluğuna sebebiyet vermektedir. Türkçeyi doğru kullanabilmek adına tüm kelimelerin hangi anlama geldiğini iyi şekilde bilmemiz gerekmektedir. Yanlış anlamdaki kelimelerin yanlış yerlerde kullanılması anlamı tümüyle bozmaktadır. Bu durum, ifade etmek istediğimiz şeyi doğru şekilde anlatamamamıza sebebiyet vermektedir.

 "Birçok göl kuraklık tehlikesinde" cümlesine bakacak olursak kişinin gölde kuraklık meydana gelebileceğini ifade etmiş olduğunu görürüz. Ancak gölün olduğu yerde kuraklık ifadesini kullanmak doğru olmamaktadır. Bu durumda "kuraklık" kelimesi yerine "kuruma" sözcüğünü kullanmamız doğru olacaktır.

 Sözcüğün yanlış yerde kullanılması da anlatım bozukluğu oluşturan bir diğer sorundur. Bir cümle oluştururken sözcüklerin doğru yerde kullanılması gerekmektedir. Bunun gerçekleştirilmesi, cümlenin farklı anlamlara çıkmasına veya cümlenin doğru şekilde kurulamamasına sebebiyet verebilmektedir.

 "Yeni okula geldim" ifadesine bakacak olursak yeni kelimesinin okulun yeni olduğunu mu yoksa okula henüz gelindiğini mi ifade ettiğini anlayamamaktayız. Bu durum önemli bir karışıklığa bizi götürmektedir. Bunu düzeltmek için sözcükleri doğru şekilde konumlandırmamız gerekmektedir.

 Deyimin yanlış anlamda kullanılması bir diğer anlatım bozukluğu sebebidir. Deyimlerin belli bir anlamı bulunmaktadır. Belli bir yapıda kullanılmaktadırlar. Belli bir anlatım gücüne ve söyleyiş güzelliğine sahiplerdir. Dolayısıyla deyimlerin cümle içerisinde doğru anlamı ifade edecek şekilde kullanılması gerekmektedir. Bunu başarabilmek için, deyimlerin hangi anlama geldiğini doğru şekilde kavrayabilmemizi gerekmektedir.

 "Bize yapılan iyiliklere hep göz yumduk" cümlesine bakacak olursak deyimin yanlış şekilde kullanıldığını görürüz. "Göz yummak" deyimi olumsuz ifadeler için kullanılmaktadır. Ancak burada yanlış kullanıldığını görüyoruz. Bundan dolayı deyim kullanımı anlatım bozukluğuna sebebiyet vermiştir.

 Yapısal Anlatım Bozuklukları

 Yapısal anlatım bozukluklarının başında özne yüklem uyumsuzluğu gelmektedir. Kelimelerimizin ekleri, cümle öznesi ile bağlantılı şekilde kurulmalıdır. Bu anlatım bozukluğu çeşidinde bu durum dikkate alınmamaktadır.

 "Ali ve ben buraya daha önce gelmişti" cümlesine bakacak olursak, "biz" öznesinin filde karşılık bulmadığını görüyoruz. Fiil eki değiştirilerek bu anlatım bozukluğu düzeltilebilir.

 Bu anlamdaki bir diğer bozukluk da eklerle ilgili gerçekleştirilmektedir. Cümlede bulunmakta olan eklerin fazla veya eksik kullanımından dolayı ortaya anlatım bozukluğu çıkmaktadır.

 "Bizler, okumasını sevmeyen milletiz" cümlesine bakacak olursak "okumasını" kelimesindeki ekin yanlış konulmuş olduğunu görürüz. Bu kelime "okumayı" olarak değiştirilmelidir.