Güncelleme Tarihi:
Türkiye Cumhuriyeti seçim esasına dayalıdır ve demokratik- parlementer bir sistemdir. Bununla birlikte laiklik ve hukukun üstünlüğü gibi unsurlar cumhuriyetin temel ilkelerini oluşturur.
7. Sınıf Sosyal Bilgiler Türkiye Cumhuriyeti - Konu Anlatımı
Türkiye Cumhuriyetinin Genel Özellikleri
Türkiye Cumhuriyetinde herkes dil, din, ırk ayrımı olmaksızın kanunların önünde eşittir. Her bireyin temel hakları mevcuttur. Düşünce, toplantı, yerleşme ve seyahat, din ve vicdan özgürlüğü bu hakların başında gelir. Aynı zamanda 18 yaşını doldurmuş her bireyin seçme ve seçilme hakkı vardır. Bu hakların ve özgürlüğün tamamı devlet ve yasalarca koruma altına alınmıştır.
Türkiye Cumhuriyetinin Temel İlkeleri
1- Laiklik İlkesi:
Laiklik din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması demektir. 5 Şubat 1937 tarihinde anayasaya girmiştir. Dini özgürlüklerin tamamı devlet tarafından güvence altına alınırken eğitim sistemi de laiklik ilkesine göre yeniden düzenlenmiştir.
2- Eğitim İlkesi:
Türkiye Cumhuriyetinin temel ilkelerinden biri eğitim hakkıdır. Ücretsiz eğitim hakkı temel haklardan biridir. 11 Nisan 2012 tarihinden itibaren zorunlu eğitim 9 yıldan 12 yıla çıkarılmıştır. 4+4+4 sistemi adı verilen bu eğitim zorunluluğu tüm yurttaşlar için geçerlidir.
3- İnsan Hakları:
İnsan haklarına saygı, Türkiye Cumhuriyetinin niteliklerinden bir diğeridir. Anayasamızın ikinci maddesinde devletin insan haklarına saygılı olduğu yazılıdır. Bu ilke bireylerin arasındaki çatışmayı önlemek ve toplumun bekasını sağlamak için önemlidir. Haksız yere tutuklama ve işkence, her insan haklarına saygılı devlette olduğu gibi Türkiye Cumhuriyetinde de yasaktır.
4- Eşitlik İlkesi:
Cumhuriyet, eşitlik esasına dayalıdır. Söz konusu eşitliğin ilk ve önemli kısmını yasalar önünde eşitlik oluşturur. Aynı zamanda ''eğitimde eşitlik'' ve ''fırsat eşitliği'' gibi konular da göz edilmektedir. Cinsiyet, ırk, dil, din ve mezhep fark etmeksizin herkesin adil bir şekilde yargılanma ve avukat tutma hakları mevcuttur. Türkiye Cumhuriyetinin eşitlik ilkesi anayasanın 10. maddesinde belirtilmiştir.
5- Sosyal Devlet İlkesi:
Türkiye Cumhuriyeti sosyal devlet anlayışına ve ilkelerine sahiptir. Ekonomik olarak güçlü olan kişilerin karşısında güçsüz kişilerin yanında yer alır. Sürekli istihdam yaratarak işsizliğin önüne geçmeye çalışılır. Tüm alanlarda fırsat eşitliği sağlanarak toplumun dengesi ve iç yapısı korunur. Sosyal devlet anlayışında kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak da yer alır. İşsizlik yardımı, devlet kredisi gibi kavramlar da sosyal devlet anlayışının içerisinde yer alır.
6- Demokrasi İlkesi:
Seçme ve seçilme hakkı demokrasinin bir parçasıdır ve Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir ülkedir. Seçim zamanı tüm fertler istedikleri siyasi partiye ya da bağımsız adaya oy vermekte özgürdür. Demokrasi sade seçme ve seçilme hakkıyla sınırlı değildir.
Kişilerin çocuklarını istedikleri gibi yetiştirme, aile kurma, seyahat etme ve istedikleri yerlerde ikamet etme özgürlükleri de demokratik haklar kapsamındadır. Oy gizliliği ve açık seçim ilkesi de demokrasinin bir gereği olarak Türkiye Cumhuriyetinin temel niteliklerini oluşturur. Hem yerel hem de genel seçimler şeffaf bir şekilde yapılır.
7- Hukuk Devleti İlkesi:
Türkiye Cumhuriyetinin en önemli özelliklerinden biri hukuk devleti olmasıdır. Buna bağlı olarak yasama, yürütme ve yargı organlarının tamamı hukuka bağlıdır. Yasalar yurttaşların hakları ve çıkarları gözetilerek oluşturulur. Yargılanma sürecinde imkanı ve parası olmayan kişilere devlet tarafından ücretsiz olarak avukat verilir. Bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti bireylere adli yardım yapar.