7. Sınıf Sosyal Bilgiler Osmanlı Devleti'ni Değişime Zorlayan Süreçler konu anlatımı

Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi gibi yenilikler, Osmanlı Devletinin politikasını ve kanunlarını değiştirmesinde etkili olmuştur. Islahat adı verilen yenilikler, hukuk, eğitim, yönetim ve sanayi alanında yapılmıştır. Osmanlı Devletinin belli başlı konularda Avrupa devletlerinin gerisinde kalması da değişimi zorunlu hale getirmiştir.

 Osmanlı Devletini Değişime Zorlayan Süreçler

 1- Coğrafi Keşifler:

 Pusulanın bulunması coğrafi keşiflerin önünü açtı. Söz konusu keşifler hem dini hem de ekonomik nedenlerle yapıldı. Avrupalı devletler, Hristiyanlığı dünya geneline yaymak isteyen kilisenin ekonomik gücünden faydalandılar. 1492 yılında Amerika'nın keşfedilmesi ile birlikte Avrupalı devletler büyük ölçüde zenginleşti. Bu kıtadan çıkarılan değerli madenler, İspanya, Hollanda, Portekiz gibi ülkelerin ekonomik olarak kalkınmasını sağladı. Yeni ticaret yollarının bulunması ise Osmanlı'nın kontrolündeki İpek ve Baharat Yolunun önemini azalttı. Ümit Burnu ve Hindistan'ın keşfi ise, ihracatın büyük oranda düşmesine neden oldu.

 Coğrafi keşifler ile birlikte Avrupa'nın Osmanlı Devletine olan ekonomik bağımlılığı azaldı. Ana geçim kaynağı ticaret olan bölgelerde ekonomi geriledi. Coğrafi keşifler 15. yüzyıldan 18.yüzyıla kadar süren uzun bir dönemi kapsamaktadır. Osmanlı Devleti, yaşanan olumsuz etkileri azaltmak için birçok proje geliştirdi. Bu projelerin başında Süveyş Kanalı gelmektedir. Sokullu Mehmet Paşa tarafından açılması planlanan Süveyş Kanalı, ekonomik gerekçelerle ancak 1869 yılında açılabildi.

 Coğrafi keşifler, Osmanlı Devletinin yerli üretime geçmesinde etkili oldu. Başta II. Mahmut ve III. Selim olmak üzere birçok padişah, halkı yerli malı kullanmaya teşvik etti. Bu alanda birçok ıslahat yapıldı. Ekonominin gelişmesi için yerli üretim yapan birçok atölye ve tesis açıldı. Bu atölyelerden en önemlisi 1812 yılında II. Mahmut tarafından açılan deri atölyesidir.

 2- Sanayi Devrimi: (Endüstri Devrimi:)

18. yüzyılda İngiltere'de başlayan sanayi devrimi de, Osmanlı Devletini değişime zorlayan süreçler arasında yer alır. Bu devrimle birlikte buhar gücüyle çalışan makineler, üretim tesislerinde ve fabrikalarda seri üretimi başlattı. Avrupa'nın birçok ürünü çok daha kaliteli ve hızlı üretmesi, Osmanlı Devletini ekonomisini zayıflattı. Ticari ürünlerin istilasına uğrayan Osmanlı, Avrupa'nın pazarı haline geldi. Yüzlerce el tezgahı ve küçük atölye kapandı.

 Sanayi Devrimi ''özel mülkiyet'' kavramının ortaya çıkmasında da etkili olmuştur. Bu da Osmanlı'nın toprak düzeninin bozulmasına sebebiyet vermiştir. Osmanlı Devleti, sanayi devrimi sonrası, ekonomisini güçlendirmek için sanayileşme hamleleri yaptı. Kapanan atölyelerin yerine daha büyük ve modern üretim tesisleri kuruldu. Kağıt, ispirto, iplik ve çuha fabrikaları ise 19. yüzyılın başında açıldı. Paşalar tarafından hazırlanan ekonomi ve istikrar planları hayata geçirildi. Memurların hediye ve rüşvet alması yasaklandı.

19. yüzyılın ikinci yarısında ise birçok sanayi tesisi kuruldu. Kadıköy ve Beylerbeyinde gazhaneler ve elektrik santralleri kurulurken, İzmir'de yağ fabrikaları ve Zeytinburnu'nda da demir fabrikası açıldı.

 3- Fransız İhtilali:

 1789 yılında gerçekleşen Fransız İhtilali, milliyetçilik akımının dünya genelinde yayılmasına neden olmuştur. Bu ihtilal sonrası krallık yıkılmış ve demokrasinin temelleri atılmıştır. Aynı zamanda imparatorlukların çatısı altında yaşayan azınlıklar kendi devletlerini kurmak için harekete geçmiştir. Osmanlı Devletinin sınırları içerisinde ilk isyan eden azınlıklar Sırplar'dı. Bağımsızlığını kazanan ilk millet ise Yunanlılar oldu. Tanzimat (3 Kasım 1839) ve Islahat Fermanı (18 Şubat 1856) Fransız İhtilalinin olumsuz etkilerini azaltmak için ilan edilmiştir. Gayrı-müslimlere birçok hak tanınmış ve vergi düzenlemeleri getirilmiştir.