7. Sınıf Sosyal Bilgiler Osmanlı Devleti'nde Islahat Hareketleri konu anlatımı

Osmanlı Devletinde yapılan yeniliklerin amacı devleti güçlendirmek ve toplumsal düzeni sağlamaktır. 18. yüzyıldan sonra gerçekleştirilen ıslahat hareketlerinde Batılı devletler örnek alınmıştır.

 Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri

 1- III. Ahmet Döneminde Yapılan Islahatlar:

 Bu dönemde yapılan yeniliklere ''Lale Devri Islahatları'' adı da verilir. Bu ıslahatların tamamı Batı örnek alınarak yapılmıştır. En büyük yeniliklerden biri ilk sivil matbaanın açılması olmuştur. İbrahim Müteferrika tarafından açılan matbaada basılan ilk eser, Van Kulu Lügatı olmuştur. Bu dönemde kütüphanelerin sayısı artmış ve ilk kağıt fabrikası kurulmuştur. Çiçek aşısı da ilk kez III Ahmet döneminde uygulanmıştır. 1720 yılında kurulan Ali Tulumbacı Ocağı, Osmanlı'nın ilk itfaiye ocağı olmuştur.

 2- I. Abdülhamit Döneminde Yapılan Islahatlar:

 İstanbul Teknik Üniversitesi, I. Abdülhamit döneminde kurulmuştur. Humbaracı ocaklarının ıslahı gerçekleştirilmiş ve subay yetiştirmek amacıyla istihkam okulları açılmıştır. 

 3- III. Selim Döneminde Yapılan Islahatlar:

 III. Selim'in gerçekleştirdiği ıslahatlara Nizam-ı Cedit (yeni düzen) adı verilir. Nizam-ı Cedit aynı zamanda yeni ordunun adıdır. Yeniçeri askerlerinin sürekli isyan çıkarması sonucu kurulan orduda Fransız subaylardan yardım alınmıştır. Bu ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için devlet hazinesi oluşturuldu. Bu hazinenin adı da İrad-ı Cedit'tir. III. Selim sadece askeri alanda değil diplomasi alanında da ıslahatlar gerçekleştirdi. İngiltere ve Almanya'nın başkentlerinde (Londra- Berlin) düzenli elçilikler kuruldu.

 4- II. Mahmut Döneminde Yapılan Islahatlar:

II.Mahmut'un gerçekleştirdiği yenilikler daha çok eğitim, kültür ve ekonomi alanında olmuştur. Osmanlı Devletinin eğitimde Batılı devletlerin gerisinde kalması sonucu birçok ıslahat yapılmıştır. İstanbul'da ilköğretim zorunlu hale getirilmiş ve rüştiyeler açılmıştır. Teknik eğitim almaları için Avrupa'ya yüzlerce öğrenci gönderilmiştir. II. Mahmut yerli malı kullanılması için de ıslahat yapmıştır. Birçok şehirde deri atölyeleri açılmıştır.

II.Mahmut en yenilikçi Osmanlı padişahlarından biri olarak bilinmektedir. 1826 yılında yeniçeri ocağını kaldıran padişah, memur maaşlarına da düzenleme getirmiştir. Bu dönem rüşvet ve yolsuzlukların artması sonucu yeni kanunlar getirilmiştir. Bu kanunlar ile birlikte devlet memurlarının rüşvet ve hediye almaları yasaklanmıştır. İlk harbiye okulu ve tıbbiye de bu dönemde açılmıştır.

 5- Abdülmecit Döneminde Yapılan Islahatlar:

 Gülhane Hatt-ı Humayunu adıyla da bilinen Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilmiştir. Tanzimat fermanının ilan edilme amacı Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını önlemekti. Tanzimat Fermanı ile birlikte Osmanlı Devleti, hukuk devleti olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Yargıda açıklık ilkesi getirilmiş ve herkese eşit yargılanma hakkı tanınmıştır. Fermanın getirdiği ekonomik düzenlemeler de mevcuttur. Müsadere kaldırılmış ve özel mülk güvence altına alınmıştır. Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan herkese mülkünü miras olarak bırakma hakkı verilmiştir. Erkeklere dört yıl zorunlu askerlik de getirilen yenilikler arasındadır.

 1856 yılında ise Islahat Fermanı ilan edilmiştir. Hem Müslüman - Gayrı Müslim eşitsizliğini ortadan kaldırmak, hem de dış politikada Fransa ve İngiltere'nin desteğini almak için ilan edilmiştir. Bu ferman ile birlikte Hristiyanlara ait birçok okul, kilise ve hastane binası onarılmış ve yeni binalar inşa edilmiştir.

 6- Abdülaziz Döneminde Yapılan Islahatlar:

 Eğitimde modernleşme hareketleri bu dönemde de devam etmiştir. Galatasaray ve Darüşşafaka Liseleri ile birlikte 1870 yılında Darülfünun açılmıştır. Bu dönemin en etkili ismi ise Ahmed Cevdet Paşa olmuştur. Onun başkanlık ettiği ettiği bir komisyon tarafından hazırlanan Mecelle (medeni kanun) 1876 yılında yürürlüğe girmiştir.