7. Sınıf Fen Bilimleri Bitki Ve Hayvanlarda Büyüme Ve Gelişme Süreçleri konu anlatımı

Çoğu canlıda üreme, canlıların kendine benzer bireyler oluşturmasına denmektedir. Tüm canlılar, üreme özelliğine sahip bulunmaktadır. Ancak üreme, canlının ortamda var olması açısından gerekli olan tek koşul değildir. Canlılarda üreme ikiye ayrılmaktadır: Eşeyli üreme eşeysiz üreme.

 Eşeysiz Üreme

 Eşeysiz üreme içerisinde cinsiyet bulunmamaktadır. Tek bir canlıdan, başka yeni canlılar oluşmaktadır. Bundan dolayı üreme hücreleri kullanılmamaktadır. Eşeysiz üremenin bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler yedi adımda incelenebilir.

 Eşeysiz üremenin ilk özelliği tek canlıdan başka canlıların oluşmasıdır. Oluşmakta olan yeni canlılar, ilk canlı ile benzer özelliklere sahiptir. Eşeysiz üreme sayesinde canlı çeşitliliği meydana gelmemektedir. Eşeysiz üreme, hücrelerin çoğalması sayesinde meydana gelmektedir. Üreme hücreleri bulunmamaktadır. İlkel yapılı canlılarda görülmesi ile birlikte üreme olayı çok hızlı şekilde gerçekleşmektedir. Bu üreme çeşidi hayvanlarda, bazı bitkilerde, mantarlarda ve tek hücrelilerde görülmektedir.

 Eşeysiz Üreme Çeşitleri

 Bazı çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitlerden herhangi birisi ile eşeysiz üreme gerçekleştirilmektedir.

 Eşeysiz üremenin ilk çeşidi, bölünmedir. Bu üreme çeşidinde canlı, ortadan ikiye ayrılarak bölünür. Bu şekilde üreme gerçekleşir. Bunun gerçekleşmesi için canlının yeterli olgunluğa ulaşmış olması gerekmektedir. Yeni oluşan iki canlı, birbiriyle aynı özelliklere sahip olmaktadır. Bu canlılara amip, öglena, paramesyum ve bakteri örnek olarak verilebilir.

 Eşeysiz üremenin bir diğer çeşidi de tomurcuklanmadır. Bu bölünme türünde, ana canlı vücudunda bir çıkıntı oluşmaktadır. Bu çıkıntı, zaman içerisinde giderek gelişir ve ana canlıdan ayrılır. Bu şekilde üreyen canlılar, bir koloni oluşturabilirler veya bağımsız olarak yaşayabilirler. Bu canlılara mercanlar, denizanası, hidra, bira mayası örnek olarak gösterilebilir.

 Canlılar, rejenerasyon yoluyla da eşeysiz olarak üreyebilmektedirler. Bu durum, canlıdan kopan bir parçanın yerine yenisinin gelmesiyle birlikte oluşmaktadır. Yani, canlıdan bir parça koptuğu zaman ana canlı üzerinde bu parça tamamlanır, kopan canlı ise geri kalanına gelişmeyle birlikte tamamlar ve farklı bir canlı daha oluşur. Bu sayede canlı üremesini tamamlamış olur.

 Bir diğer üreme şekli de vejetatif üremedir. Bu üreme şeklinde bitkilerin kök, yaprak ve dal gibi kısımlarından yeni bir bitki oluşmaktadır. Bu üreme şekline çilek, muz, asma, gül, kavak, söğüt ve menekşe bitkileri örnek olarak gösterilebilir. Bu bitkilerin tohumu bulunmadığı için bu şekilde çoğalmaktadırlar. Bu üreme çeşidinde iyi özellikleri olan bitkiler bu özelliklerin kaybı olmadan nesiller boyu ilerleme imkanı bulunmaktadır.

 Sporla üreme eşeysiz üremenin son şeklidir. Karayosunu, eğrelti otu, şapkalı mantarlar sporla üreyen canlılara örnek olarak gösterilebilir.

 Eşeyli Üreme

 Eşeyli üremede, erkek ve dışı olmak üzere iki farklı cinsiyet bulunmaktadır. Hayvanlar içerisinde farklı üreme yöntemleri bulunmaktadır. Bu üreme farklılıklarını memeli hayvanlar, kuşlar, balıklar, sürüngenler ve başkalaşım geçiren canlılar başlıkları altında inceleyebilmemiz mümkündür.

 Memeli Hayvanlar

 Memeli hayvanların üremesinde iç döllenme ve iç gelişim görülmektedir. Döllenme sonucu zigot adı verilen bir oluşum gelişmektedir. Zigot kendini daha da geliştirerek embriyoyu oluşturur. Embriyo, anne karnında olgunlaşmasını ilerleterek yavru haline gelmektedir. Ardından yavrunun doğumu gerçekleşir ve memeli hayvanlar tarafından bu yavruların bakımı gerçekleştirilir. Bu hayvanların, derileri kıllarla kaplı olmaktadır. Yarasa, balina, yunus, at, aslan, tavşan, köpek ve kediler bu şekilde üreyen hayvanlara örnek olarak gösterilebilmektedir.

 Kuşlar

 Kuşların üremesi de iç döllenme ile gerçekleşmektedir. Ancak dış gelişim söz konusudur. Yumurta yardımı ile üremektedirler. Yumurtaların üzerinde kuluçka süresi geçmektedir. Her kuş için kuluçka süresi farklılık göstermektedir. Bu süre, tavuklarda 21 gündür. Yavru bakımı bulunmaktadır. Bu hayvanların vücutları tüylerle kaplıdır. Bu hayvanlara penguen, devekuşu, kartal ve bülbül örnek olarak gösterilebilir.

 Balıklar, Sürüngenler ve Başkalaşım Geçirenler

 Balıklarda üreme şu şekilde gerçekleşir: Dişi balıklar yumurtalarını uygun yerlere bırakmaktadırlar. Ardından erkek balıklar gelerek spermlerini yumurtalara bırakmaktadırlar. Bu şekilde dış döllenme ve dış gelişim gerçekleşir. Sürüngenlerde ise iç döllenme ve dış gelişim bulunmaktadır. Sürüngenlerin vücutları pullarla kaplıdır. Başkalaşım yani metamorfoz geçirmekte olan canlılar ise yumurtadan çıkan canlının ana canlıya benzememesi yoluyla oluşmaktadır. Bu canlılar, zamanla ana canlıya benzemektedirler. Bunlara güve ve kurbağa örnek olarak gösterilebilir.