7. Sınıf Fen Bilimleri Aynalar konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Aynalar hayatın birçok alanında farklı boyutlarda kullanılan eşyalardır. Genelde aynaların arka kısmı alüminyum ya da gümüş içerikli bileşiklerle kaplanır. Arka yüzeyi parlatılan bu camlar dışında parlak ve düz yüzeyler de ayna işlevini görebilmektedir. İşte, aynalar konu anlatımı ve bilinmesi gerekenler.
Aynalar üstüne düşen ışığı yansıtarak cisimlerin görüntülenmesini sağlamaktadır. Ayna çeşitleri ise üç tanedir. Bunlar; düzlem ya da düz ayna, içbükey ya da çukur ayna ve tümsek ya da dışbükey aynadır. Ayna çeşitlerinin görüntü özellikleri, kullanım alanları, odak noktaları farklılık göstermektedir. Ancak tüm ayna çeşitlerinde yansıma kuralları uygulanmaktadır.
Aynalar
Ayna, yansıtıcı yüzeyinin şekline göre 3 gruba ayrılmaktadır. Dolayısıyla kullanım alanları da farklılık göstermektedir.
1. Düzlem Ayna (Düz Ayna)
Cisimlerin görüntüsünü gerçeğe en yakın şekilde gösteren aynalardır. Çünkü yansıtıcı yüzeyleri düz olan aynalardır. Düz ayna gelen ışınları, gelme açısının yansıma açısına denk bir şekilde yansıtmaktadır. Cisim ve aynadaki görüntünün birbirine uzaklığı ile görüntünün aynaya olan uzaklığı denktir. Görüntü aynanın içinde yani arkasında oluşmaktadır. Birbirine paralel olarak konumlanmış iki düz ayna arasında sonsuz sayıda görüntü oluşmaktadır.
Düz ayna kullanım alanları:
Ev
Kuaför
Market
Periskop
Projeksiyon cihazı
Okul
Mağaza vb.
2. Küresel Ayna
Küresel aynalar kendi içinde çukur ve tümsek ayna olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Küresel aynalarda görüntü simetrik olmadığı gibi yansıma da dağınık olarak gerçekleşir. Çukur ayna içe yansırken, tümsek ayna dışa yansır.
A. Çukur Ayna (İçbükey Ayna)
Yansıyan yüzeyi çukur şeklinde olan aynalara çukur ya da içbükey ayna denmektedir. Bu aynanın odak noktası F harfi ile gösterilmektedir. Odak noktası ışığın toplandığı noktadır. Çukur aynanın odak noktası, merkezi nokta ile ayna arasındaki uzaklığın yarısına eşittir yani ortasına denk gelmektedir. Aynaya gelen ışık odak noktasında toplanır. Sonrasında yönünü ve doğrultusunu bozmadan yayılmaya devam eder.
Aynada oluşan görüntü cismin aynaya mesafesine göre ters büyük, ters küçük veya düz büyük şekillerde olabilmektedir. Cisim aynadan uzaklaştıkça görüntü tersleşir. Cisim aynaya yaklaştıkça görüntü düzleşmeye ve büyümeye başlar. Bu sebeple dev aynası olarak da bilinmektedir. Çukur aynaların en önemli kullanım amacı yapılacak işlerde görüntünün olduğundan büyük görünmesini sağlamaktır. Çukur aynalar ışığı tek noktada toplar.
Çukur aynanın kullanım alanları:
El feneri
Deniz feneri
Teleskop
Makyaj aynası
Tıraş aynası
Otomobil farları
Diş hekimlerinin ağzı muayene ederken kullandıkları aletler
Işıldak
Güneş ocağı vb
B. Tümsek Ayna (Dışbükey Ayna)
Yansıtıcı yüzeyleri tümsek şeklinde olan aynalara tümsek ya da dışbükey ayna denmektedir. Tümsek aynalar yansıyan ışığı tek noktadan çıkıyormuş gibi dağıtır. Yansıyan ışık uzantılarının aynanın arka kısmında kesiştiği nokta odak noktasıdır. Tümsek aynalardaki görüntü cisimden daha küçük görünür ve düzdür. Cisimlerin görüntüsü aynanın arka kısmında oluşmaktadır.
Genellikle geniş alanları göstermek için kullanılan aynalardır. Görüntü cisim ile aynı boyda olmadığı için, görüntü simetrik değildir ve sanaldır. Cisim aynaya ne kadar yaklaşırsa görüntü de o kadar büyür. Ancak görüntünün boyu daima küçüktür. Tümsek aynalar ışığı tek noktadan dağıtır.
Tümsek aynaların kullanım alanları:
Mağaza ve dükkanlarda güvenlik aynası olarak kullanılmaktadır.
Araç kullanırken arka tarafın geniş bir şekilde görünebilmesi için dikiz aynası olarak kullanılmaktadır.
Kaşığın dış yüzeyi de tümsek aynalara örnek olarak gösterilebilir.
Araçları yıkarken alt kısmında bir şey olup olmadığını kontrol edebilmek amacıyla araç altını arama aynası olarak kullanılmaktadır.
Ana yolda önü kapalı keskin virajlar varsa karşıdan gelen bir araç var mı diye kontrol etmek için kullanılır.
Alışveriş merkezlerinde otoparklarda da kullanılmaktadır.