7. Sınıf Fen Bilimleri Ampullerin Bağlanma Şekilleri konu anlatımı

Ampullerin bağlanma şekilleri konusunu incelemeye başlamadan önce elektrik akımı nedir? Elektrik devre elemanları nelerdir ve görevleri? Sorularına bir göz atmamız önemli bir unsurdur. Bazı temel kavramların öğrenilmesinin ardından ampul bağlama şekilleri daha kalıcı bir anlatım halini alacaktır.

 Ampul Nasıl Bağlanır?

 Ampullerin bağlanma şekilleri konusunu incelemeye başlamadan önce elektrik akımı nedir? Elektrik devre elemanları nelerdir ve görevleri? Sorularına bir göz atmamız önemli bir unsurdur.

 Bazı temel kavramların öğrenilmesinin ardından ampul bağlama şekilleri daha kalıcı bir anlatım halini alacaktır.

 Elektrik Akımı Nedir?

 İletken madde üzerinden elektrik yüklerinin hareketi ile oluşan akıma elektrik akımı denilmektedir. Elektronların yani pilin eksi kutbundan artı kutbuna hareket etmesi sonucunda elektrik akımı oluşmaktadır. Akımın yönü artıdan eksiye doğru ilerlemektedir. Elektronların hareket yönü elektrik akımında zıt yönlü bir hareket sağlamaktadır.

 Elektrik Devre Elemanları Nelerdir?

İletken Tel: elektrik akımının iletimini sağlayan tele verilen isimdir.

Ampul: enerjiyi ışığa çeviren araçtır.

Pil: devre elemanlarının çalışmasında büyük önemi vardır kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüşmesini sağlar

Batarya: 1’den çok olmak kaydıyla pilin seri bağlanması yoluyla oluşur.

Anahtar: iletim kontrol aracı da denilen anahtar elektrik akım iletimini kontrol eder.

 Elektrik Akımının Özellikleri

 Jeneratör, dinamo, pil, batarya, akü gibi elektrik enerji kaynakları elektrik devresine elektrik akımı verir. Bu sayede akım elektronların titreşimi ile gerçekleşen elektrik akımı haline dönüşür. Akım birimi amper (A) ile gösterilirken, akım sembolü I simgesidir. Ampermetre akım ölçer. Voltmetre gerilimi ölçer. Direnç ise elektrik devresinde gerilimin akıma oranı olan sabit değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Gerilimin akıma sabit olan oranına ohm kanunu denilmektedir.

 Ampullerin Bağlanma Çeşitleri

 Hem seri hem de paralel olarak bağlanabilen ampuller seri bağlantıda birbiri ardı sıra bağlanırken paralel bağlantıda ampul uçlarının yan yana bağlanmasıyla oluşturulur.

 Seri Bağlama:

Sadece tek ucu birbirine bağlanmışsa bu bağlama türüne seri bağlama adı verilir.

Ampul sayısı arttıkça direnç de artacağından üzerinden geçen akım miktarı azalır.

Ampul sayısı arttıkça ampul parlaklığı azalır.

Parlaklık ampul üzerinden geçen akımla doğru orantılı hareket eder.

Seri bağlantılı ampullerin bir tanesi çıkarılırsa ya da patlar ise diğer ampuller ışık vermez.

 Paralel Bağlama:

Ampulün bir ucu bir noktada diğer ucu başka noktada birleştirilmek suretiyle yapılan bağlantı şekline paralel bağlama adı verilmektedir.

Sayı artsa da parlaklık da bir değişim gerçekleşmez.

Ampullerden bir tanesinin patlaması ya da çıkarılması ışığı kesmez ışık yanmaya devam eder.

Özdeş ampuller söz konusu ise geçen akımın miktarı da birbirine eşit olarak karşımıza çıkar.

Evlerimizde kullanmakta olduğumuz ampuller birbirine paralel olarak bağlanmış ampullerdir.

Paralel bağlı ampuller çok daha fazla parlaklık vereceği için pilin ömrünü kısaltır.

 Enerjinin Isıya Dönüşümü

 Elektrik enerjisi floresan, led, neon, ampul gibi devre elemanlarında ışık enerjisine dönüşüm göstermektedir.

Ampul: İçinde bulunan tel yardımıyla elektrik akımı direnci fazla olan telin ısınmasını sağlar bu sayede ışık yanar. Telin kopması söz konusu olursa ampul ışık vermez. Ampullerde enerjinin ancak yüzde beşi ışığa dönüşür geri kalan yüzde doksan beşi ısıdan ibarettir.

Led: Led ampul de ışığı yayan diyottur. Enerjinin büyük kısmı ışığa döndüğünden verimi yüksektir.

Floresan: İçinde bulunan civa buharı ve soygaz yüksek gerilimde iyonlaşır ve iletken hal alır. Civa atomu ise mor ötesi ışık oluşturmak suretiyle fosfor tabakası olan lamba camında ışığın görünür bir hal almasını sağlar.

 Elektrik Akımı Isıya Nasıl Dönüşür?

 İletken direnci ne kadar fazla ise ısı enerjisi de o kadar artış miktarı gösterir. Direncin yüksek olması için uzun ince ve direnci fazla tür madde kullanılmalıdır. Akım miktarının artması oluşan ısının da artışına sebep olur. Ayrıca akım süresi ne kadar uzun olursa ısı miktarı da o derece artış gösterir.