6. Sınıf Türkçe İki Nokta, Noktalı Virgül, Kısa Çizgi Ve Uzun Çizgi konu anlatımı

Bir cümlede açıklama yapılacaksa iki nokta, içinde sıralı virgül bulunan cümlelerde de noktalı virgül konulur. Cümle içinde arasözlerin başında-sonunda, satır sonunda yarım kalan sözcükte kısa çizgi; konuşma metinlerinde de uzun çizgi kullanılır.

 İki Nokta, Noktalı Virgül, Kısa Çizgi ve Uzun Çizgi

 İki Noktanın Kullanıldığı Yerler (:)

 1) Bir cümlede açıklama yapılacaksa, açıklamaya başlamadan kullanılır. Örnek;

 * Türkçede harfler ikiye ayrılır: sesli ve sessiz harfler

 2) Kavramları tanımlarken veya açıklarken kullanılır. Örnek;

 * Sıfat: Varlıkların özelliklerini bildiren sözcük.

 3) Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konulur. Örnek;

 * Ege Bölgesinde yetişen tarım ürünlerinden bazıları şunlardır: zeytin, pamuk, tütün, incir…

 4) Kendisiyle ilgili açıklama verilen cümlenin sonuna konulur. Örnek;

 * Başarının en büyük sırrı vardır: azim

 5) Konuşma metinlerinde, konuşan kişiden sonra konulur.

 * İbrahim: “Ne zaman geldiniz eve?” diye sordu.

 * Küçük Buse merakla sordu: "Bana ne getirdin?"

 6) Karşılıklı konuşmalarda kimin konuşacağını göstermek için konulur. Örnek;

 * - üzüm ve zeytinden başka bu topraklarda ne yetişir?

 Çiftçi sayar:

 -Pamuk, tütün, incir…

 7) Kütüphanecilikte yazar ve eser adı arasına konulur. Örnek;

 * Necati Cumalı: Susuz Yaz

 8) Matematikte bölme işareti yerine kullanılır. Örnek;

 * 36:12=3

 9) Web adreslerinde kullanılır. Örnek;

 * https://www.siteadi.com

 Noktalı Virgülün Kullanıldığı Yerler (;)

 1) Virgülle ayrılmış sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır. Örnek;

 -Akdeniz iklimi, yazları sıcak ve kuraktır; kışları ılık ve yağmurludur.

 2) Cümle içinde birden fazla tür ya da takım sözcükleri yer alıyorsa anlamın karışmaması için bunları birbirinden ayırabilmek için kullanılır. Örnek;

 * Kura çekimi sonunda Türkiye, Almanya, İngiltere ve İrlanda G grubunda; İtalya, Yunanistan, Fransa ve İsveç C grubunda yer aldı.

 3) Aynı cümlede farklı örnek gruplarını ayırmak için kullanılır. Örnek;

 * Bugün, İngilizce, Fizik; yarın da Türkçe, Sosyal Bilgiler sınavları yapılacaktır.

 4) Bir cümlede özneyi diğer kelimelerden ayırmak için kullanılır. Örnek;

 * Şule; Büşra, Ela ve Seda çok iyi arkadaşlardır.

 5) içinde bağlaç bulunan cümlelerde, bağlaçtan önce kullanılır. Örnek;

 * Bu akşam size gelecektim; ama babam izin vermedi.

 6) Öznenin diğer kelimelerle karışabileceği durumlarda özneden sonra kullanılır. Örnek;

 * Küçük; kırmızı bir ayakkabı aldı. “Küçük” kelimesinden sonra şayet virgül konulsaydı. Özne, sıfat olarak anlaşılacaktı

 Kısa Çizginin Kullanıldığı Yerler (-)

 1) Cümle içinde bir olayın başlangıç ve bitiş tarihleri arasında kullanılır. Örnek;

 * Birinci Dünya Savaşı 1914-1918 yılları arasında olmuştur.

 2) Birbiriyle ilişkili kelimeler arasında kullanılır. Bu ilişki ülkeler arasında da olabilir. Örnek;

 * Son olaylardan sonra Türkiye-Suriye arasındaki ilişkiler bozuldu.

 * Hukuk devletinde yasama-yürütme organları ayrıdır.

 3) Cümle içinde arasöz kullanılacaksa sözün başında ve sonunda kullanılır. Örnek;

 * Bu konuyu defalarca konuştuk – sen de hatırlarsın- ama bir faydası olmuyor.

 * İl göz ağrımı –oğlumu- çok özledim.

 4) Satır sonuna sığmayan sözcükleri hecelerinden ayırmak için kullanılır. Örnek;

 * Roman konusunda benimle aynı fikirde ol-

 mana sevindim.

 * Şayet satır sonundaki özel ismin eki satıra sığmıyorsa kısa çizgi yerine kesme işareti kullanılır.

 Geçtiğimiz yıl sizinle Ankara’

 da karşılaşmıştık.

 5) Kelimelerin kök, gövde ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır. Örnek;

 * sev-gi, ki-tap-çı, pay-la-şım-cı

 6) Dilbilgisinde ekleri göstermek için kullanılır.

 * Türkçemizde yapım ekleri; -gi, -lık, -çı eklerinden oluşuyor.

 Uzun Çizginin Kullanıldığı Yerler

 1) Karşılıklı konuşmalarda, konuşmalardan önce kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir. Örnek;

 * Yıllardır seni tanıyor gibiyim,

 -- Hasta mısın?

 -- Yok, sadece üşüyorum.