6. Sınıf Türkçe Gerçek, Mecaz Ve Terim Anlam konu anlatımı

Bu konunun pekiştirilmesi için konuyu çalıştıktan sonra test çözmeniz de gerekmektedir. Konu ile alakalı sıkıntı yaşıyorsanız içeriğimize bakmanızı tavsiye ederiz.

 Gerçek, Mecaz ve Terim Anlam

 İnsanlar birbirleri ile iletişim kurabilmek için dile ihtiyaç duyarlar. Dilin en küçük yapısını ise sözcükler oluşturmaktadır. Sözcükler varlık, kavram ya da fiil anlatabilmektedir. Dil sürekli gelişen bir olgudur. Bu sebeple de sözcükler zamanla gelişip yeni anlamlar kazanabilir.

 Sözcüklerin karşıladıkları anlamı daha rahat anlayabilmek için cümlede nasıl kullanıldığına da bakmak gerekmektedir. Türkçede ise sözcükler anlamlarına göre 4'e ayrılır. Bunlar;

Gerçek Anlam

Yan Anlam

Mecaz Anlam

Terim Anlam

1. Gerçek (Temel) Anlam

 Gerçek Anlam, sözcük söylendiği zaman akla ilk gelen anlamıdır. Bu anlamlar sözcüğün sözlükteki ilk anlamına da denk gelmektedir. Bu sebeple sözlük anlamı olarak da ifade edilebilmektedir.

 Örnek:

 Yürümekten ayakları mosmor olmuştu.

 Ayşe yeni evine yeni perdeler aldı.

 Ankara'nın soğuk havası insanları çok etkiliyor.

 Cümlelerde "ayak" sözcüğü üzerine bastığımız ve vücudun bir organı anlamı ile kullanılmıştır. "perde" evlerde pencerelere takılan ve mahremiyeti sağlayan eşya anlamı ile kullanılmıştır. "soğuk" sözcüğü ise sıcak kelimesinin zıt anlamlısı olarak yani sıcaklığın çok daha düşük olması durumunda kullanılan bir ifadedir. Bu cümlelere bakıldığı zaman hepsi de aklımıza ilk gelen anlamı ile kullanılmıştır. Bu sebeple de bu sözcüklerin tamamının gerçek anlamı ile kullanıldığını söylemek mümkündür.

2.Mecaz Anlam

 Mecaz anlamlarda sözcüklerin gerçek anlamlarının dışına çıkılmaktadır. Mecaz anlamlı sözcükler gerçek anlamlarının dışında farklı bir anlam kazanırlar. Çoğunlukla soyut bir anlamları vardır. Sözcüğün mecaz anlamlı olup olmadığını anlamak için cümlede nasıl kullanıldığına bakmak gerekmektedir.

 Örnek:

 Onun soğuk tavırları beni çok üzüyordu.

 Ali, sürekli boş işlerle uğraşırdı.

 Arkadaşları ile iyi geçinmek için ayak yapıyor.

 Cümlelere bakıldığında "soğuk" sözcüğünün samimiyetten uzak anlamı taşıdığını görebiliriz. "boş" sözcüğü işe yaramaz anlamında kullanılmaktadır. "ayak" sözcüğü de kandırmak, aldatmak anlamlarında kullanılmıştır. Cümlelerde sözcüklerin gerçek anlamından uzaklaştığı ve yeni bir anlam görülmektedir. Bu sebeple bu cümlelere mecaz anlamlı denir.

3.Terim Anlam

 Bilim dalına, spora, sanata ya da bir mesleğe ait sözcüklere terim anlam ismi verilmektedir.

 Örnek:

 İki perdeden oluşan oyun oldukça sevildi.

 Futbolcu penaltı kullandı.

 Geometri öğretmeni tahtaya üçgen çizdi.

 Cümlelere bakıldığı zaman "perde" ile "oyun" sözcükleri tiyatro ile alakalı terimlerdir. "Penaltı" terimi bir spor dalı olan futbol ile alakalıdır. "Üçgen" sözcüğü de geometri ile alakalı bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır.

 Terim Anlamı İle Kullanılan Sözcüklere Şu Örnekler Verilebilir;

Müzik Terimi: Sol anahtarı, nota,

Resim Terimleri: Tuval, portre, şövale

Futbol Terimleri: Şut, penaltı, gol, köşe vuruşu, faul

Tiyatro Terimleri: Sahne, perde, oyun, kostüm, dekor, suflör

Coğrafya Terimleri: Paralel, izohips, boğaz, stratosfer

Matematik Terimler: Fonksiyon, üslü sayılar, rasyonel sayılar, doğal sayılar, çarpma, bölme

Edebiyat Terimleri: şiir, roman, dize, dörtlük, aruz ölçüsü, lirik

Önemli not: Yukarıda bahsedilen sözcükler cümlede kullanıldığı anlama göre gerçek anlamlı, mecaz anlamlı ya da terim anlamlı olabilmektedir.

 Örnek:

 Oyunun ikinci perdesinde şiir okundu. (terim anlam)

 Sanırım gözlerine perde inmişti, aramızdaki mesafeyi göremiyordu. (mecaz anlam)

 Evin perdeleri arasından bir kedi bana bakıyordu. (gerçek anlam)

 Önemli Not: Sözcükler farklı alanlarda terim anlamlı olacak şekilde de kullanılmaktadır.