6. Sınıf Türkçe Eş, Zıt Ve Yakın Anlamlılık konu anlatımı

Türkçede birçok değişik eş anlamlı ve zıt anlamlı ile yakın anlamlı kelimeler bulunmaktadır. Şimdi bu kelimelerin ne olduklarını inceleyelim ve nasıl bulabileceğimize bakalım. Bunun için hem tanımlama yapalım hem de örnekler üzerinde inceleme gerçekleştirelim.

 Eş, Zıt ve Yakın Anlamlılık

 Hem özellikleri hem de tanım olarak zıt anlamlı ve eş anlamlı ile yakın anlamlılık değişkenlik gösterir. O yüzden bu ifadeleri sırasıyla ele alalım ve örnekler yaparak konuyu daha iyi anlamaya çalışalım.

 Eş Anlamlılık

 Yazılış ve okunuşları farklı ancak anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı kelimeler denmektedir. Bu kelimeleri telaffuz ederken ve yazarken değişik sözcükler kullanırız. Ancak anlamları açısından aynı olduğu için yine farklı cümlelerde aynı anlam eşliğinde değerlendirebiliriz. Şimdi eş anlamlı konusunda örneklere bakalım

 Sınav = İmtihan

 Zayıf = Cılız

 Fakir = Yoksul

 Hikaye = Öykü

 Sağlık = Sıhhat

 Uyarı = İkaz

 Bu şekilde daha birçok farklı örnek verebiliriz. Aynı zamanda şimdi eş anlamlılık konusunda kelime üzerinden cümleler kuralım.

 Bu sınav (İmtihan) gerçekten çok zordu.

 Sağlığına (Sıhhat) dikkat etmek zorundasın.

 Bu hikayeyi (Öykü) çok sevdim.

 Zıt Anlamlılık

 Anlam maçından birbirinin karşıtı olan kelimeleri zıt anlamlı kelimeler denmektedir. Bu kelimeler birbirinden karşıt anlamlarını gösterir ve onları zıt anlamlı sözcükler ismi verilir.

 İyi = Kötü

 Sıcak = Soğuk

 Aşağı = Yukarı

 Güzel = Çirkin

 Uzun = Kısa

 Zengin = Fakir

 Bu gibi daha birçok farklı kelime üzerinden zıt anlamlı sözcüklere ele alabiliriz. Şimdi de bazı cümleler kuralım ve nasıl olduklarını anlayalım.

 Bu adam gerçekten çok iyi biri.

 Bu adam gerçekten çok kötü biri.

 Kısa sürede çok şişman biri olacaksın.

 Kısa sürede çok zayıf biri olacaksın.

 Gördüğümüz gibi Yukarıdaki cümleleri incelediğimiz zaman ilk cümlede bir kişinin iyi olduğunu söylerken, ikinci cümlede tam zıttı olarak kötü olduğunu anlatmaktadır. Aynı şekilde diğer zıt anlamlı sözcüklere bakıldığında kişinin şişman olacağını söylerken, diğer cümlede ise zayıf olacağını yani zıttını anlatır.

 Yakın Anlamlılık

 Yakın anlamlı kelimeler ile eş anlamlı kelimeleri karıştırmamalıyız. Bu anlamlar birbirinden farklılık gösterir. Eş anlamlı kelimeler birbiriyle aynı anlama gelir. Yani tam olarak aynı cümle içerisinde kullanılabilmektedirler. Ancak söz konusu yakın anlamlı kelimeler olduğu zaman, bu kelimeler birbirine benzerlik gösterse bile aynı değildir. Yani anlam olarak çok fazla benzemeyen ancak yakın olan kelimelere yakın anlamlılık denir.

 Örnek: Mesela yalan ile yanlış kelimelerini ele alalım.

 Bu kelimeler birbirine yakın anlamlı sözcüklerdir. Ancak tam olarak birbirine benzemezler. Çünkü yalan isteyerek ve bilerek söylenen bir ifadedir. Fakat yanlış ise istemeden söylenir. Şimdi bu konuda daha başka örnekler ele alalım ve yazalım.

 Bakmak = Görmek

 Doğru = Dürüst

 Dost = Arkadaş

 Uyumak = Yazmak

 Çekinmek = Kaçınmak

 Gördüğümüz gibi yukarıdaki kelimeleri karşılıklı olarak incelediğimiz zaman birbirine yakın anlamları olduğunu görüyoruz. Fakat aynı zamanda birbirlerini tam olarak anlatmazlar. O yüzden bu tür kelimeleri yakın anlamlı sözcükler deriz. Bu şekilde Türkçe içerisinde birçok farklı yakın anlamlı sözcük bulunmaktadır.

 Ben onunla arkadaş olmayı istiyorum.

 O beni artık bir dost olarak görüyor.

 Gördüğümüz gibi yukarıda dost ve arkadaş kelimelerini kullandık. Her ne kadar birbirine yakın anlamlılık gösterse bile, aynı anlama gelmezler. Şimdi siz de bu şekilde farklı örnekler ele alınabilir ve zıt anlamlı, eş anlamlı ve yakın anlamlı sözcükleri cümle içerisinde kullanabilirsiniz.