6. Sınıf Sosyal Bilgiler Yasama, Yürütme Ve Yargı konu anlatımı

Devletin temel organları fonksiyon itibariyle birbirinden ayrıdır. Yasama organı meclisi, yürütme organı Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’nu, yargı organı ise hakim ve mahkemeleri ifade etmektedir. 1924 Anayasası ile konulan Kuvvetler Ayrılığı ilkesi neticesinde üç organ ayrı olarak çalışmaktadır.

 Temel Kavramlar

 Kuvvetler ayrılığından bahsederken sıklıkla kullanılan kavramların anlamlarının bilinmesi konuyu anlamayı kolaylaştırır.

 Yasa (Kanun): Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda yer almak üzere yasama organı yani TBMM tarafından konulan ve vatandaş tarafından uyulması gereken kuralların tümüdür.

 Hükümet (Kabine): Devletin görevlerini icra etmesi için kurulan yürütme organını ifade etmektedir. Yani Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’dur.

 Cumhurbaşkanı: Devletin ve başı ve başkanıdır. Halk tarafından 5 yılda bir seçilir.

 Bakan: TBMM üyeleri arasından veya meclis dışından seçilen kişilere bakan denir. Yürütmenin bir diğer kolu da Bakanlar Kurulu’dur.

 Yasama Organı

 Milletvekilleri yasama organını oluşturur. TBMM’de 600 milletvekili bulunur. Yasama organının görevleri; kanun yapmak, kanunları değiştirmek ve kaldırmaktır. T.C. Anayasası 7. Maddeye göre “Yasama Yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne aittir. Bu yetki devredilemez.”

 Yeni bir kanun çıkarmak için milletvekilleri kanun teklifi sunar. Bu teklif önce TBMM Başkanlığı’na sonra Komsiyon’a gönderilir ve TBMM Genel Kurulu tarafından oylanır. Uygun çoğunluk sağlanırsa teklif kanuna dönüşür. Son olarak kanunun yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı’na gönderilir. Cumhurbaşkanı kabul ettiği takdirde kanun Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girer.

 Yasama organının diğer görevleri;

Bakanlar Kurulu ile bakanları denetleme

Para basılmasına karar verme

Savaş ilan edilmesiyle alakalı karar verme

Genel ya da özel af ilanı için karar verme

Uluslararası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulma

Bazı konularda Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarabilme yetkisi verme

Bütçe ve kesin hesap kanun tasarıları üzerine görüşme ve kabul etme

 Yürütme Organı

 Yasaların uygulanması yürütme organı tarafından yerine getirilir. Yürütme yetkisi ve görevi Cumhurbaşkanı ile beraber Bakanlar Kurulu’na aittir. Ülkemizde 16 bakanlık bulunur. Bakanlar Kurulu’nun başkanı Cumhurbaşkanı’dır. Cumhurbaşkanı yardımcıları da yürütme organı içerisindedir.

 Cumhurbaşkanı’nın yürütme ile ilgili görevleri;

Devletin başı ve başkanı olmak.

Bakanları belirleyip atmak, gerektiğinde bakanların görevlerine son vermek.

Üniversitelere rektör atamasını yapmak.

Milli Güvenlik Kurulu’na başkanlık etmek.

Yabancı devletlerden elçileri kabul etmek ve ülkemizden elçi göndermek.

Genel Kurmay Başkanı’nı atamasını yapmak.

 Bakanlar Kurulu’nun görevleri;

Ülkenin genel siyasetini yürütmekten sorumludur.

Silahlı kuvvetleri yurt savunmasına hazırlar.

Milli güvenliği sağlamakla görevlidir.

Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini güvenceye alabilmek için kanunların uygulanmasını sağlar.

 Yargı Organı

 Türkiye’de yargı yetkisi Türk Milleti adına bağımsız mahkemelere bırakılmıştır. Mahkemeler bağımsız ve tarafsız olmak zorundadır. Bireyler arasındaki anlaşmazlıkları çözmekle görevlidir. Türkiye’deki yargı kolları; anayasa yargısı, adli yargı, idari yargı ve diğer mahkemeler şeklinde belirlenmiştir.

Anayasa Yargısı

Kanunların anayasaya uygunluğunu kontrol etmekle görevlidir. Bu kontrolü Anayasa Mahkemesi yapar.

Adli yargı

Üst mahkemesi Yargıtay olan adli yargıda hukuk ve ceza mahkemesi davalarına bakılmaktadır.

İdari Yargı

Üst mahkemesi Danıştay olan idari yargıda idari mahkemeler ve vergi mahkemeleri görevlidir.

Uyuşmazlık Mahkemesi

Yargı organları arasındaki uyuşmazlıkları çözmekle görevli yüksek mahkemedir.

Sayıştay

Hesap yargısı için görevlendirilmiş yüksek mahkemedir.

 Yüksek mahkemeler alanlarındaki en üst inceleme mercii olduğu için kararları kesindir ve sonuçlara itiraz edilme hakkı bulunmamaktadır.