6. Sınıf Fen Bilgisi Sesin Sürati konu anlatımı

Ses genel olarak maddesel ortamda yayılır. İletişim halinde dalgalanarak yayılan ses bulunduğu ortamda her yere yayılma özelliğine sahiptir. Böylece biz bir sesi her yerden rahatlıkla duyabiliriz. Maddenin içerisindeki tanecikler sayesinde ses yayılma özelliği gösterir. Tanecikler birbirine ne kadar yakın ise sesin hızı o kadar yüksek olur.

 Sesin Sürati

 Ses madde içerisinde farklı hızlarda yayılma özelliği gösterir. Bu durum belli başlı bazı unsurlara bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

 - Katı maddelerde ses daha hızlı şekilde yayılır. Çünkü tanecikler birbirine çok yakındır.

 - Sıvı maddelerde de hızlı yayılır ancak katı maddelere göre daha az hıza sahiptir.

 - Gaz maddenin içinde ses en yavaş şekilde yayılır. Çünkü tanecikler birbirlerinden çok uzaktır.

 - Boşlukta herhangi bir tanecik bulunmadığı için ses yayılmaz. Mesela bunlar içerisinde uzay ya da hava bulunmayan boş bir kap örnek gösterilebilir.

 Ses Sürati ve Işık Hızı

 Sesin sürati ışık hızından çok daha azdır. Bu sebepten dolayı şimşek çaktığı zaman önce Şimşek görünür daha sonra ses duyulur.

 Sesin havada yayılma hızı: 340 m/s

 Işığın havada yayılma hızı: 300000 km/s

 Görmüş olduğunuz gibi ışığın hızı oldukça fazladır. Ancak sesin hızı ışığın hızından çok daha azdır. Rakamsal olarak baktığımız zaman ses 1 saniyede 340 metre yol alırken, ışık hızı ise 1 saniyede tam 7,5 defa dünyayı dolaşabilmektedir.

 Not: Televizyonun sesini açtığımız zaman sesin hızında bir değişiklik olmaz. Yalnızca ses dalgalarının enerjisi artış gösterir.

 Ayrıca sesin sürati hakkında bilmeniz gereken bazı hususlar mevcuttur.

 - Sesin süratini aşmak mümkündür. Örneğin Jet uçakları yüksek hızda uçtuğu zaman ses hızını geçmektedir.

 - Sesten daha hızlı giden araçların yaptığı hıza süpersonik hız denmektedir.

 - Ses hızı aşıldığı zaman süpersonik bir patlama meydana gelir. Aynı zamanda jet uçağın etrafında bulutsu bir görünüm ortaya çıkar.

 - Ses hızı aşıldığı sırada meydana gelen yüksek basınçlı hava hız duvarı olarak bilinmektedir.

 Ses Sürati Nasıl Hesaplanır?

 Ses süratini hesaplamak için hem matematikte hem de fizikte kullandığımız bir formül bulunmaktadır.

 Alınan yol sorulduğu zaman = Yol = sürat x zaman

 Zaman sorulduğunda = Zaman = yol/sürat

 Sesin Yayılma Süratinin Bağlı Olduğu Durumlar

 Ses bütün maddesel ortamlarda aynı hızla yayılmaktadır. Tabii sesin yayılma sürati ortamın yoğunluğu ve sıcaklığına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu konuda iki farklı durum nedeniyle sesin yayılma süresi farklılık yaratabilmektedir.

 Ortamın yoğunluğu: Ortamın yoğunluğu ne kadar fazla ise yani ses yoğunluğu ne kadar artar bize hızlı da bir o kadar artar. Yani katı ortamda çok daha hızlı yayılırken gaz ortamda çok daha yavaş biçimde yayılır.

 Ortamın sıcaklığı: Ortamın sıcaklığı arttıkça sesin hızı artar. Çünkü ortamdaki taneciklerin enerjisi artar ve buna bağlı olarak ses hızlı şekilde yayalım gösterir.

 Ses Bir Enerjidir

 Ses bir enerjidir. Bu sebepten dolayı diğer maddelerde olduğu gibi ses de ısı ve hareket enerjisine dönüşebilmektedir. Bu doğrultuda ses kaynağından uzaklaştığı sürece enerjisi de azalır. Böylece ses çok daha az duyulmaya başlar. Örneğin çok yüksek bir ses ile karşı karşıya kalındığı zaman bir bardak veya cam kırılabilmektedir. Bu da sesin bir enerji olduğunu en güzel kanıtıdır.