6. Sınıf Fen Bilgisi Sesin Maddeyle Etkileşmesi konu anlatımı

Maddelerin titreşim sonucu ortaya çıkarmış oldukları ses dalgası, madde ve ses arasında yaşanan etkileşimi ifade etmektedir.

 Sesin Maddeyle Etkileşimi

 Ses dalgalar halinde yayılan, titreşim sonucunda oluşan, yayılma hızı ve eylemini ortama göre değiştiren bir enerji yansımasıdır. Ses, maddenin ortaya çıkardığı titreşim alanından etkilenir ve yayma hızını maddesel bir ortamda katı, sıvı veya gaz molekül yapıları üzerinden gerçekleştirir.

 Bu nedenle ses boşlukta yayılamayacağı gibi bir engelle karşı karşıya kaldığında da ya da çarptığında, madde ile etkileşimini yansıtabilir, soğurulabilir veya iletebilmektedir. Bu yüzden sesin, herhangi bir madde üzerinden doğan etkileşimi farklı şekillerde sonuçlar yansıtmaktadır.

 Bu yansıma sesin maddeyle yaşadığı etkileşim üzerinden geçirme, soğutma ya da yansıtma özelliğini meydana getirmektedir. Ses ve madde arasında yaşanan etkileşimin şiddetini en aza indirgemek için günümüzde ses yalıtım malzemeleri bu alan için kullanım göstermektedir. Sesin yalıtımın şiddetinin düşürülmeye çalışıldığı yerler, genellikle ses ve kayıt stüdyolarıdır. Bu tarz ortamlarda varolan ses titreşimleri, maddeyle etkileşim dahilinde fazlasıyla şiddetlenmektedir. Bu durumda sesi soğutmak ve yansımasını kırabilmek adına yalıtım malzemeleri önemli bir yer tutmaktadır.

 Sesin Maddeyle Etkileşimden Doğan Hususlar

1. Sesin Yansıması (Yankı)

 Ses dalgalarının bir engelle yaşadığı çarpışma sonucu, çıktığı ortama geri dönmesine ses yansıması denmektedir. Bu yansıma, sert ve pürüzsüz ortamlarda daha da şiddetlidir. Ses dalgalarının bir engelle çarpışıp, bu kez kaynağına geri dönmesi de yankı unsurunu ortaya çıkarmaktadır. Bu duruma örnek verecek olursak; bir sınıf içerisinde yer alan öğretmen ve öğrencilerin ses yansıması, ortamda yer alan pürüzlü engel fazlalığından dolayı şiddet aralığını düşük tutmaktadır.

 Ancak boş bir sınıf içerisinde yer alan bir kişinin ses şiddeti, duvarlara çarparak daha da fazla yankı yapacağından, yansıma da bir o kadar daha yüksek olacaktır. Bu durum dışında bazı canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için yansıma tekniği üzerinden iletişimlerini gerçekleştirmektedir.

 Yunus balığı, yarasa gibi canlılarda görülen bu özellik yaşamlarını devam ettirebilmek, besin ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına önemli bir etkileşim aracını ifade etmektedir. Günümüzde ses yansımasından daha da fazla yararlanabilmek için, sonar cihazları, ultrason aletleri ve radar gibi teknolojik imkanlardan yararlanılmaktadır.

2. Sesin Soğurulması

 Seste meydana gelen dalgalanmaların, çarptığı engeller aracılığıyla çıkacak olan enerjinin emilmesine sesin soğurulması denir. Ses pürüzlü, gözenekli ve yumuşak zeminlerde daha çabuk soğurulmaktadır. Bunun en büyük nedeni ses engelinin, bu ortamlarda daha da fazla bulunmasından kaynaklanmaktadır. Ses soğurulmasına verilebilecek en iyi örnek, kışın yağan kar kütleleridir. Bu kütleler gözenekli yapısı sebebiyle ses dalgalanmasını yutarak, ortaya çıkacak olan yüksek enerjinin ilerlemesine engel olmaktadır. Bunun haricinde sinema salonlarında, odalar arası ses geçişini engellemek adına sesin soğurulması için, duvar kaplamaların iç yüzeyleri yalıtımlarla kapatılmaktadır.

3.Sesin Yalıtımı

 Oluşturulmak istenen ses düzeyinin bir yerden, farklı bir yere geçişinin engellenmesine, şiddetinin azaltılmasına ses yalıtımı denmektedir. Günümüzde ses yalıtımına duyulan ihtiyaç, canlıların çıkarmış oldukları gürültü hususundan doğmuştur. Gürültü aktörünün canlılar üzerinde bulunan fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve performans üzerindeki etkileri yadsınamayacak kadar çoktur. İşte bu yüzden duvar, zemin, tavan arasına yapılan yalıtım sistemi, sesin ortam içinde tutumunu sağlayarak, etrafa yayılmasını engellemektedir.

4. Akustik

 Ses dalgalarının ve titreşimlerinin en iyi şekilde iletildiği, sesin özelliklerinin incelendiği bilim dalıdır. Akustik bilimi günümüzde iletişimin daha da iyi sağlanabilmesi veya yansıma ya da soğrulma yöntemi arasında yaşanan uyumsuzluğu çözmek adına kullanılmaktadır. Akustik bilimi, sinema salonları, tiyatrolar, konser alanları ve stadyum gibi ses şiddeti yüksek ortamlar için daha çok tercih edilmektedir.