Güncelleme Tarihi:
Hücrelerde gerçekleşen yaşamsal olayların hemen ardından atık maddeler açığa çıkar. Açığa çıkan bu atık maddeler, vücuda fazla alınmış olan ve kullanılmayan maddelerdir. Vücuttan bu atık maddelerin atılmasına ise boşaltım denilmektedir. Boşaltımın gerçekleştirilmesini sağlayan bu sisteme ise boşaltım sistemi denilmektedir. Vücutta açığa çıkan atık maddeler yani fazlalık olan maddeler genel olarak mineraller, vitaminler ve sudur. Aynı zamanda vücuttan atılması gereken zararlı maddeler bulunmaktadır bunlar ise safra, amonyak, ürik asit, üre ve karbondioksittir.
6. Sınıf Fen Bilgisi Boşaltım Sistemi Konu Anlatımı
Boşaltım sisteminin doğru şekilde çalışması canlılığın sağlıklı olarak devam edebilmesi için oldukça önemlidir. Bir canlı hücrenin ve canlı organizmanın boşaltım yapamamış durumunda hızlı şekilde vücut alarm verir ve durum düzeltilmediğinde hızla canlılık yok olur. Bu nedenle boşaltım sisteminin, boşaltım sistemi organlarının sağlıklı şekilde çalışmaya devam etmesi, canlılığın devam etmesi için büyük önem taşımaktadır. Boşaltım sistemi birkaç tane organın birleşmesiyle oluşmaktadır. Boşaltım sisteminin organlarını saymak gerekirse bunlar; böbrek, mesane, üreter ve üretradır. Boşaltım sistemi organlarının her birinin ayrı görevleri bulunmaktadır.
Boşaltım Sistemi
Boşaltım sistemi organlarının her biri ayrı ayrı görevleri olan ve her birinin ayrı ayrı hastalığı da bulunan organlardır. Sırayla organların özelliklerini inceleyelim.
Böbrek
Kandaki atıkların süzülmesini sağlar. Kanı süzen böbreğin yapısıysa nefrondur. Her böbrekte bir milyon kadar Nefron bulunmaktadır.
Süzülen tuz, üre ve fazla su ile idrarı oluşturur.
Faydalı olan maddeler böbrekte bulunan toplardamar aracılığıyla vücuda tekrar döner.
Fasulyeye benzeyen böbrekler her insanda sağ ve solda olmak üzere iki tanedir. Yaklaşık olarak 10 cm kadar uzunluktadır.
Böbrek atardamarı temiz kanı taşımaktadır fakat süzülecek olan madde miktarı içinde fazladır.
Böbrek toplardamarı ise kirli kanı taşır fakat süzülecek olan madde miktarı azalmıştır.
Böbrek vücuttaki mineral ve su dengesini sağlamaktadır.
Böbrekler zararlı olan maddeleri dışarı atmaktadır. Ayrıca kandaki asit baz dengesini düzenlemektedir.
Üreter (idrar Borusu)
İdrarın mesane olarak adlandırılan idrar kesesine iletilmesini sağlar.
Kaslı, uzun ve ince bir boru şeklindedir.
Mesane (İdrar Kesesi)
İdrarı depolayabilmektedir.
Esnek yapısı ile genişleyebilmektedir.
İdrar miktarı arttıkça genişler.
Üretra (İdrar Kanalı)
İdrarın dışarı atılmasını sağlamaktadır. Vücut dışına açılır.
Böbrek atardamarı yoluyla kan böbreklere taşınır ve nefronlar aracılığıyla kan süzülür. Kanın içerisinde bulunan faydalı maddeler süzülme anında tekrar nefronlardan emilmektedir ve kana geri geçmektedir. Kan süzülerek temizlenir ve böbrek toplardamarıyla böbreklerden çıkmaktadır. Süzülmenin ardından kalan mineraller, vitamin, su, ürik asit ve üre idrarı oluşturmaktadır. Oluşan idrar, üreter yoluyla idrar kesesine taşınmaktadır ve burada depolanmaktadır. Mesanede biriken idrar daha sonra üretra ile dışarı atılır.
Atık Maddelerin Uzaklaştırılmasını Sağlayan Diğer Organlar
Deri, akciğerler, kalınbağırsak ve karaciğerde atık maddelerin atılmasını sağlar. Deri ter yoluyla fazla olan su ve tuzu dışarı atılmasını sağlar. Akciğerler ise hücre içi yapılan solunumun sonucunda oluşan karbondioksitin, su buharının atılmasını sağlamaktadır. Kalın bağırsak ise besin atıklarının, safranın ve suyun dışkı şeklinde atılmasını sağlar. Son olarak karaciğer ise proteinlerin sindirilmesinin ardından oluşmakta olan amonyağın üreye çevrilmesini sağlar. Ardından üre ise böbreklere kan yoluyla ulaşır ve nefronlardan süzülerek vücuttan dışarı atılır.