562 bilim insanı ülkeye geri döndü
Güncelleme Tarihi:
TÜBİTAK, Türkiye’den yurtdışına yapılan beyin göçünü tersine çeviriyor. 8 yılda, dünyanın farklı yerlerinden ve saygın üniversitelerinden 562 araştırmacı tersine beyin göçü projesiyle ülkeye geri döndü.
Türkiye’nin tersine beyin göçünün gerçekleşmesi amacıyla yaptığı çalışmalar sonucunda 8 yılda 562 araştırmacı ülkeye geri döndü. TÜBİTAK Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı’ndan alınan bilgiye göre, gelen araştırmacılar Boğaziçi, İstanbul ve İstanbul Teknik gibi üniversiteleri tercih etti. TÜBİTAK’ın bursu araştırmacıların dönüş yolu masraflarını karşılıyor, onlara Türkiye’de iş bulma imkânı sunuyor ve çalışmaları için maddi destek içeriyor. Araştırmacılar Londra Şehir Üniversitesi, California Üniversitesi, Washington Üniversitesi, Kyoto Teknoloji Enstitüsü ve Intel Corp. gibi dünyanın saygın üniversiteleri ile araştırma merkezlerinde çalışmalarını sürdürüyordu. Araştırmacıların tersine beyin göçünü teşvik eden ‘AB Çerçeve Programları Destekleri’nin koordinasyonunu 2007 yılından beriTÜBİTAK yürütüyor. 2010 yılından itibaren de TÜBİTAK, Türkiye’ye dönecek bilim adamlarına ‘Avrupa ve Ulusal Kaynaklı Fon Fırsatlarının’ tanıtılması ve tersine beyin göçü için ‘Hedef Türkiye Çalıştayları’ düzenliyor. Bu çalıştaylarla Amerika ve Avrupa’da toplam 12 noktada yaklaşık 1500 nitelikli Türk bilim insanına ulaşıldı. ‘Marie Curie Burs ve Destekleri’ ve ‘European Research Council (ERC) Programı’ kapsamında 221, TÜBİTAK BİDEB tarafından yürütülen ulusal fonlar kapsamında ise 341 olmak üzere toplamda 562 araştırmacı ulusal ve uluslararası fonlar aracılığı ile ülkeye geri döndü.
Kısmı bursiyerlik kaldırıldı
Yurtdışında çalışmalarına devam eden Türk araştırmacıların Türkiye’ye dönmelerini teşvik etmek için de 2010 yılında ‘TÜBİTAK 2232 Yurda Dönüş Araştırma Burs Programı’ yürürlüğe konuldu. 2012’de bir değişiklik yapılarak program daha cazip hale getirildi. Buna göre araştırmacıların istihdam edilmesi durumunda burslarının kesilmesi kuralı değiştirilerek kısmi bursiyerlik uygulaması kaldırıldı. Araştırmacıların istihdam edilmeleri durumunda da burslarının tam olarak ödenmesine karar verildi.
30 bin liraya kadar araştırma desteği
Bu arada doktoralı araştırmacıların yanı sıra lisans ve yüksek lisans mezunlarının da programdan yararlanması sağlanarak, 25 bin liraya kadar araştırma desteği verilmeye başlandı. 2014’te hak kazandırma sistemi getirildi. Başvuru için Türkiye’de Ar-Ge faaliyeti yürüten kurum/ kuruluşlardan kabul alma şartı kaldırıldı. Araştırma destek miktarı da 30 bin liraya yükseltildi. Araştırmacıların bilim ve teknoloji alanındaki katkılarını artırmak için TÜBİTAK’ın diğer destek programlarına başvuru yapabilmesine imkân tanındı.
TÜBİTAK’ın tersine beyingöçünü sağlayan programına 2010’dan bu yana 530 araştırmacı başvuru yaptı, bunların 341’i desteklendi. 2015 yılı Mart ayı itibariyle alınan başvuru sayısı ise, 55. Bu başvuruların değerlendirme süreci hâlâ devam ediyor.
Akademisyenler Türkiye’ye dönüşlerini anlattı
Doktora sonrası çalışmalarımı yapmak için Belçika Leuven Katolik Üniversitesi’ne gittim. 5 yıl orada yaşadım. TÜBİTAK, dönem dönem yaptıklarıyla ilgili bilgiler gönderiyordu. Öyle haberdar oldum. Türkiye’ye dönmeyi düşününce de değerlendirdim. Çalışmalarımı Türkiye’de Sabancı Üniversitesi’nde sürdüreceğim. Deneyimlerimi öğrencilere aktarırken yurtdışıyla buranın bağlantısını sağlayacağım. TÜBİTAK özellikle son 5 senedir iyi bir destek veriyor.Ancak eksik yine de var. Türkiye’ye döndükten sonra 2 senelik destek dışında istihdam edilmemiz konusunda bazı kolaylıklar veya avantajlar getirmemeleri önemli bir eksiklik. Üniversitede kadro veya herhangi bir kurumda maaşlı iş bulana kadar bizlere sağlık ve emeklilik sigortası yapılması gerekiyor.
Doktora çalışmam nedeniyle Washington Üniversitesi’nde uzun yıllar bulundum. Kariyerime Türkiye’de devam etmek istedim. Bu bursla dönüş bileti karşılanıyor, aylık ödeme yapılıyor. İnternette bunu gördüm. İlk dönüş zor bir şey, her şeyi birden hazırlamak daha da zor. Bu desteği bu nedenle olumlu buluyorum. Maddi manevi bir destek sağlıyor. Adaptasyon sürecinde oldukça yararlı. Kısa vadeli yurtdışına gitsem de artık burada çalışmalarımı sürdüreceğim. Belki ödeme miktarları arttırılabilir ama iyi bir başlangıç. Tanıtımı belki biraz daha iyi yapılabilir. Ben her yaz geliyordum ama gelmeyen insanlar var. Yurtdışı kanalıyla duyurular arttırılabilir. Şu an çalışmalarımı İstanbul Bilgi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde sürdürüyorum.
Daha önce 6 yıl Almanya’da, 4 yıl da Japonya’da çalıştım. Doktoramı Japonya’da yaptım. Çalışmalarımı Türkiye’de sürdürmek istedim. TÜBİTAK’ın desteklerini internetten tesadüfen öğrendim. 2013 Ağustos’ta döndüm. Amerika’da, Avrupa’da birçok Türk bilim insanı var, farklıkonularda çalışıyorlar, onların yurtdışındaki tecrübelerini Türkiye’ye getirmeleri çok olumlu. Bu yüzden TÜBİTAK’ın buna yönelik çalışmalarını çok takdir ediyorum. Sabancı Üniversitesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde mühendislik ile doğa bilimleri alanında çalışmalarımı sürdüyorum. TÜBİTAK, hem yurda döndürüyor hem de kamuda, özelde proje süresince çalışma imkanı sunuyor. Bu çok güzel.
1996’da Notre Dame Üniversitesi’ne gittim. Daha sonra Amerika’da uzun süre kaldım. Dönmeye karar verirken TÜBİTAK’ın programını öğrendim. Bence iyi bir destek, ama araştırma bütçeleri arttırılabilir. Çünkü projemi ilerletebilmek için başka kaynaklar bulmak zorunda kalıyorum. Yurtdışında uzun süre kalmış kişilerle daha kısa çalışanlara sağlanan destek aynı. Çalışmam için gerekli malzemelerin fiyatları Türkiye’de çok pahalı. Yurtdışından getirtecek olursam da, vergiler yüksek. Vergilerin kaldırılması faydalı olabilir. Uzun süre yurtdışındaydım Türkiye’ye dönünce belli bir desteğin olması iyi geldi. Şu an İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’ndeyim, çalışmalarımı burada sürdüreceğim.