5. Sınıf Matematik Birim Kesirler konu anlatımı

Birim kesirler aynı zamanda basit kesirler olarak da bilinmektedirler. Bu kesirler belli başlı bazı nesnelerin parçalara ayrılması üzerinden kesir olarak yazılır. Şimdi bunun nasıl yazıldığını öğrenelim ve birim kesrin ne olduğuna bakalım.

 Birim Kesirler

 Öncelikle birim kesir ne demek onun tanımını yapalım ve öğrenelim.

 Birim kesir: Payı 1 olan kesirleri birim kesir denmektedir. Şimdi buna bazı örnekler verelim ve birim kesir nasıl yazılıyor bakalım.

 Örnekler: 1/2, 1/7, 1/24, 1/256, 1/15

 Yukarıdaki örneklere baktığımız zaman her birinin payı bir sayısına eşittir. Ancak paydalarına baktığımız zaman değişik parçalara bölünmüştür ve farklı sayılara sahiptir.

 Örnek: Elimizde bir tane bütün pide bulunmaktadır. Biz bu pideyi eşit 4 parçaya ayırdık. Bu parçalardan her birinin bütününe olan oranı birim kesir olarak bilinmektedir. O zaman pideyi 4'e böldüğümüzde bunu nasıl yazarız?

 1/4 + 1/4 + 1/4 + 1/4

 Gördüğümüz gibi pideye dörde böldüğünüz vakit her bir parçası 1/4 olarak yazılır. Böylece 4 tane 1/4 sayısını topladığımız zaman pidenin tamamını bulmuş oluyoruz. Peki bu biri 2'ye bölerek nasıl yazacaktık? O zaman elimizde 2 tane yarım parça olacaktı. Şimdi bunu birim kesre dönüştürülerek şu şekilde yazarız;

 Yarım Pide 1/2 + yarım Pide 1/2 = Bütün pide

 Bu şekilde pideleri farklı parçalara ayırabilir ve bunları birim kesir üzerinden gösterebiliriz. Mesela elimizdeki bu pideyi 10’a böldüğümüz zaman her bir parçası 1/10 olarak yazılır.

 Örnek: Bu defa elimizde bir çubuk kraker olsun.

 - Bu çubuk kraker eğer parçaları ayrılmaz ise o zaman bütün olarak bilinir.

 - Ancak eğer iki eşit parçaya ayırırsak o zaman her bir parçası 1/2 olarak yazılır.

 - Yine elimizdeki bu çubuk krakeri eşit üç parçaya ayırırsak o zaman 1/3 şeklinde yazarız.

 - Çubuk krakeri 5'e bölersek bu defa her bir parçası 1/5 olarak yazılır.

 Bu şekilde birçok farklı parçaya bölebiliriz ve pay kısmını 1 tutmak suretiyle kaça bölersek payda kısmına onu yazarız.

 Şimdi bu konuda bazı örnekler ve problemleri çözerek konuyu daha iyi anlamaya çalışalım.

 Örnek: Bir baba çocuklarına çikolata almıştır. Ancak bu bütün bir çikolatadır. Babanın 5 tane çocuğu olduğuna göre, her bir çocuğa düşen çikolata parçasını birim kesir üzerinden gösterelim.

 Eğer çikolatayı eşit 5 parçaya bölersek o zaman her bir parçası 1/5 olarak yazılır. Yani her bir çocuk çikolatanın beşte birini elde eder. 5 tane parçayı bir araya getirirsek o zaman şu şekilde toplayabiliriz;

 1/5 + 1/5 + 1/5 + 1/5 + 1/5 = 5/5 = 1

 Gördüğümüz gibi bütün parçaları bir araya getirdiğimiz zaman yeniden çikolatayı bütün haline getirebiliriz. Çünkü çikolatayı %2’e böldüğümüz için her bir birim kesir 1/5 olarak hesaplanmıştır ve çocuklara bu parçalar verilmiştir.

 Birim kesrin okunuşuna bakarsak bir örnek üzerinden inceleyelim. Mesela bir bütünün 1/4 parçasını ele alalım ve nasıl okunuyor inceleyelim.

 1/4 kesri 2 farklı şekilde okuna bilmektedir. Bunlardan biri dörtte bir şeklinde okunur. Diğeri ise bir bölü dört biçiminde okunmaktadır. Şimdi yukarıdaki örnekleri ve tanımlamaları okuyarak birim kesri anlamaya çalışın. Aynı zamanda siz de farklı örnekler üzerinden incelemek suretiyle birim kesir işlemleri yapmaya çalışın.