5. Sınıf Fen Bilimleri Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Nelerdir? Maddenin Ayırt Edici Özellikleri konu anlatımı

Doğada maddeler saf ve karışım halde bulunurlar. Saf maddelerin içinde tek cins madde bulunur. Su, etilalkol, bakır ve demiri saf maddeye örnek verebiliriz. Karışımların içindeyse birden fazla madde bulunur. Hava ve tuzlu suyu da karışıma örnek verebiliriz.

 Maddelerin Ayırt Edici Özellikleri

 Çevrenize baktığınızda çok sayıda madde olduğunu görürsünüz. Bu maddelerin bazıları birbirine benzer özellikler gösterirken bazıları farklı özellikler gösterirler.

 Saf maddeleri, karışım maddelerden ayıran özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir. Her maddenin kütle ve hacmi olduğu için bunlar ortak özelliklerdir. Bu özelliklere bakarak maddeleri ayırt edemezsiniz. Renk, koku ve tat gibi özelliklere bakarak da maddeleri ayırt edebilirsiniz. Fakat bazı maddelerin rengi ve kokusu olmadığı için bu özellikler de güvenilir yöntemler değildir.

 Maddeleri birbirinden ayırt etmede kullanılan güvenli yöntemler bulunuyor. Bunlar; erime, donma ve kaynama noktalarıdır. Bu özellikleri kullanarak maddeleri birbirinden kolayca ayırt edebilirsiniz.

 Erime Noktası (Erime Sıcaklığı)

 Aynı ortamda ve sıcaklıkta bazı maddeler katı halde bulunurken bazı maddeler de sıvı halde bulunabiliyorlar. Bunun nedeni, ortam sıcaklığı bazı maddelerin eriyip, sıvı hale geçmesini sağlamasıdır.

 Katı maddelere ısı verdiğinizde ya da ortamın ısısını aldıklarında sıcaklıkları arta ve belirli bir sıcaklığa geldiklerinde erimeye başlarlar. Katı maddenin eriyerek sıvı hale geçmeye başladığı sıcaklık değerine erime noktası deniliyor. Saf katı maddenin tamamı eriyip sıvı hale geçinceye kadar sıcaklık değeri değişmez.

 Saf maddelerin erime noktaları farklı olduğu için erime noktası güvenilir bir ayırt edici özelliktir. Katı maddeler için erime noktası ayırt edici özelliktir. Saf maddelerin erime noktaları değişmez, ancak madde miktarını artırırsanız erime süreleri artar.

 Örnek verecek olursak; Buzdolabından çıkardığınız peynir ile tereyağını güneş ışığına tuttuğunuzda, bir süre sonra tereyağındaki değişimi görebilirsiniz. Dolaptan çıkan tereyağı katı olmasına rağmen ısıyı görünce erimeye başlamıştır. Hâlbuki peynirde hiçbir değişiklik olmamıştır. Bu da gösteriyor ki tereyağının erime noktası daha düşük, peynirin ise daha yüksektir.

 Donma Noktası

 Sıvı halindeki maddeleri soğuttuğunuzda veya maddeler ortama ısı verdiklerinde sıcaklıkları azalır. Belirli bir sıcaklık değerine ulaştığında da madde donmaya başlar. Maddelerin donmaya başladığı sıcaklık değerine donma noktası diyoruz.

 Saf maddelerin tamamı donup, katı hale geçinceye kadar sıcaklık değerleri değişmez. Çünkü her saf maddelerin donmaya başladıkları sıcaklık değerleri kendilerine özgüdür. Bu nedenle sıvı maddeler için donma noktası güvenilir bir ayırt edici özelliktir. Saf maddelerin donma noktaları değişmiyor, ancak madde miktarını artırırsanız donma süreleri değişir.

 Bir maddenin erime ve donma noktaları birbirine eşittir. Yani erimeye başladığı sıcaklık aynı zamanda donma sıcaklığıdır. En basit örneğiyle buz 0°C’de erimeye başlarken aynı şekilde 0°C’de donmaya başlar.

 Bazı maddelerin erime-donma noktaları (°C) şöyledir;

 Su:0

 Demir:1535

 Bakır:1083

 Oksijen: -218

 Etil Alkol: -117

 Alüminyum: 660

 Kaynama Noktası

 Saf sıvı maddeler ısıtılmaya başlandığında veya ortamdan ısı aldıklarında sıcaklıkları artar. Sıcaklıkları belirli bir seviyeye geldiğinde de kaynamaya başlarlar. İşte bu kaynamaya başlanan sıcaklık değerine kaynama noktası deniliyor. Her saf maddenin kendine özgü kaynama noktası olduğu için güvenilir bir ayırt edici özelliktir.

 Saf maddelerin kaynama sürelerinde sıcaklık değerleri değişmiyor. Madde miktarını artırsanız kaynama süresini uzatmış olursunuz. Bazı maddelerin kaynama noktaları (°C) şöyledir;

 Su: 100

 Etil Alkol: 78

 Demir: 2862

 Alüminyum: 2567

 Maddeler konusunda şu hususu aklınızda bulundurun. Bir maddenin sıcaklığı;

 *Erime noktasından düşükse katı,

 *Erime (donma) ile kaynama noktasındaysa sıvı,

 *Kaynama noktasından fazlaysa gaz halindedir.