5. Sınıf Fen Bilimleri Kuvvetin Ölçülmesi konu anlatımı

Kuvvet ölçülebilir bir varlıktır. Günlük yaşantımızda kuvveti ölçebilmek için dinamometre kullanırız. Böylece kuvvetin büyüklüğünü anlayarak bazı alanlarda kullanabiliriz. Kuvveti ölçen dinamometrenin birçok özelliği vardır ve şimdi bu özellikleri inceleyerek kuvvet hakkında ayrıca bilgiler almaya çalışalım.

 Kuvvetin Ölçülmesi

 Öncelikle kuvvet nedir buna bakalım ve tanımını öğrenelim.

 Kuvvet: Duran bir cismi hareket ettiren ya da hareket eden bir cismi durduran, bir cismin hızını ve yönünü değiştiren etkiye kuvvet denmektedir. Kısa bir ifade ile çekme ve itme denebilir.

 Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkisi Nelerdir?

 Kuvvetin cisimler üzerinde birçok farklı etkisi bulunmaktadır. Şimdi bu etkileri inceleyelim.

 - Cismi hareket ettirebilir.

 - Hareket eden cismi durdurabilir.

 - Cismin yönünü değiştirebilir.

 - Cismin hızını değiştirebilir.

 - Cismin şeklini değiştirebilir.

 - Cismin dönmesini sağlayabilir.

 Şimdi uyguladığımız kuvvet ile neler yapabiliriz bunlara tek tek bakalım.

 - Araba itilebilir.

 - Çantamızı kaldırabiliriz.

 - Futbolcu bir futbol topuna vurabilir ya da durdurabilir.

 - Kağıdı kesebiliriz.

 - Yazı yazabiliriz.

 - Hamuru istediğimiz gibi yoğurabiliriz.

 - Konuşabiliriz.

 - Kapı kolunu istediğimiz gibi açık kapatabiliriz.

 Bu gibi daha birçok farklı örnek vermek mümkün. Üstelik bunların her biri kuvvet ile gerçekleşir.

 Kuvvetin Ölçülebilmesi İçin Dinamometre

 Kuvvetin ne kadar büyük olduğunu dinamometre ile ölçeriz. Ayrıca kuvvetin birimi Newton olarak bilinir. ‘N’ harfi ile gösterilir.

 Dinamometrenin Özellikleri Nelerdir?

 Uygulanan kuvvetin ne kadar büyük olduğunu ölçmemizi imkan tanıyan dinamometrenin birçok farklı özelliği bulunmaktadır. Şimdi bu özellikleri nedir bakalım.

 - Dinamometrenin içerisinde esnek bir yay yer alır.

 - Kuvvetin etkisi sayesinde yay uzar ve böylece kuvveti ne kadar büyük olduğu anlaşılır.

 - Yayın uzaması ile oluşan kuvvet doğru orantılıdır.

 - Eğer dinamometrede bulunan yay çok esnek ise, o zaman çok küçük kuvvetleri ölçebiliriz.

 - Her dinamometrenin ölçebileceği bir miktar bulunmaktadır. Eğer bu sınır aşılırsa o zaman dinamometrenin yay kısmı bozulur ve doğru ölçüm yapılmaz.

 Farklı kuvvetleri ölçebilmek için günümüzde birçok değişik dinamometre bulunmaktadır. Böylece elimizde bulunan bir kuvvetin ağırlığının ne olduğunu anlama şansı elde edilir.

 Not 1: Bir cismin kuvvet ölçülürken, ‘N’ simgesi kullanılır. Örneğin bir cisim dinamometre ile ölçüldüğünde değeri 10 gösteriyor ise o zaman ‘10N’ biçiminde ifade edilir. Yani bunu diğer bir anlamı 10 Newton olarak öne çıkmaktadır. Bu doğrultuda dinamometrenin üzerinde rakamlar vardır ve bunun üzerinden herhangi bir cismin kuvveti anlaşılmış olur.

 Not 2: Dinamometreye sadece kuvvet ölçmede kullanılır. Aynı zamanda ağırlık da bir kuvvet olduğundan dolayı, dinamometre sayesinde cisimlerin ağırlığı da ölçülmüş olur. Bu sebepten el kantarı da bir çeşit dinamometre olarak kullanılabilmektedir.

 Esnek Cisimler Nelerdir?

 Bir kuvvet etki ettiğinde şekil değiştiren ve kuvvet ortadan kalktığı zaman yeniden eski haline gelen cisimlere esnek cisimler denir. Bu konuda birçok farklı esnek cisim örneği vermek mümkündür.

 - Yay

 - Lastik

 - Balon

 - Çorap

 - Kauçuk

 Tüm bunlar esnek maddelerdir ve sıkıştırıldığı zaman, yani bir kuvvet uygulandığında kuvvet sona erdiği andan itibaren tekrar eski haline gelir.

 Not: Bir de esnek olmayan cisimler bulunmaktadır. Bunlar içerisinde hamur, sakız ve kağıt gibi isimler bulunur. Aynı şekilde her ne kadar bunları da kuvvet uygulandığında şekil değiştirseler dahi, kuvvet kalktığı zaman yeniden eski haline dönmezler.