Güncelleme Tarihi:
‘de’ ve ‘ki’ bağlaçları dilimizde farklı hallerde bulunur ve bu hallere bağlı olarak cümle içerisinde kelimelerin yanında kullanılır. Böylece adından da anlaşılacağı üzere cümleler birbirine bağlanır ve daha anlamlı cümleler oluşturulur. Bu konuda her iki bağlaç da gündelik yaşamımızda sıkça kullandığımız ekler içerisinde yer alır.
De ve Ki Bağlaçlarının Yazımı
Öncelikle, ‘de’ bağlacından başlamak gerekirse bunun nasıl yazıldığına bir bakalım. Genellikle Türkçemizde en çok karıştırılan bağlaçlar arasında, ‘de’ gelmektedir. Peki bu bağlacın anlamı nedir?
‘De’ bağlacı = Dahi, ile beraber ya da pekiştirme
Yani bu bağlaç cümle içerisinde yukarıdaki anlamlara gelmektedir. Şimdi bununla ilgili bazı örnekler verelim ve konuyu daha iyi anlamaya çalışalım. Öncelikle cümleleri birbirine bağlayan şekli üzerinden değerlendirelim.
‘’Ali gibi benim de birçok oyuncağım var.’’
Gördüğümüz gibi Ali ile beraber kendisinin de birçok oyuncuya olduğunu anlatmak için, ‘de’ bağlacını kullandık. Peki burada ne yaptık? ‘De’ bağlacını ayrı kullandık. Böylece cümleleri birbirine bağlamış olduk. Şimdi bazı küçük örnekler daha veririm.
‘’Bende de var.’’
‘’Ali de geldi.’’
Aynı zamanda anlamı ve duyguyu paylaşmak için pekiştirme anlamı üzerinden ne kullanılmaktadır.
‘’Ne iyi ettin de bugün bize geldin.’’
‘’Oyuncak da oyuncak diye tutturdu.’’
Bazen alay etmek ya da küçük düşürmek için de, ‘de’ bağlacı kullanılır.
‘’Sınava girecekmiş de o üniversiteyi kazanacakmış’’
Görmüş olduğunuz gibi, ‘de’ bağlacını bu şekilde farklı yerlerde kullanabiliriz. Ancak mutlaka ayrı şekilde kullanmalıyız. Eğer bitişik yazarsak yanlış ifade etmiş oluruz.
Ki bağlacı: Aynı şekilde cümlelerde kullandığımız, ‘ki’ bağlacı da yine ayrı olarak yazılmaktadır. Bazı cümlelerin anlamlı hale gelmesi ve bir araya getirilebilmesi için, ‘ki’ mutlaka kullanılmaktadır. Tabii burada dikkat etmeniz gereken hususlardan biri bazı, ‘ki’ ekleri bitişik yazılır bazıları ise ayrı yazılır. Ayrı yazılanlar bağlaç olarak bilinir
Not: Eğer, ‘ki’ ekinden sonra, ‘ler’ eki getirilebiliyorsa o zaman bu bir zamirdir ve bitişik olarak yazılır.
Biz bu konumuz içerisinde bağlaç olan, ‘ki’ eklerini ele alacağız ve cümle içerisinde nasıl kullanıldığına bakacağız. Bu konuda bazı ipuçlarını öğrendiğimiz zaman konuyu çok daha iyi anlayabiliriz. Mesela bir cümle içerisinde bağlaç, ‘ki’ eki çıkarıldığı zaman anlam bozulmuyorsa o zaman bu bir bağlaçtır. Şimdi buna bir örnek vereyim.
Örnek:
‘’Duydum ki yarın gidiyormuşsun.’’
Şimdi bu cümle içerisinde, ‘ki’ ekini çıkartalım ve bakalım anlamı bozulacak mı?
‘’Duydum yarın gidiyormuşsun.’’
Gördüğümüz gibi cümle içerisinde ki, ‘ki’ ekini çıkardığımız zaman cümlede herhangi bir anlam bozukluğu yaşanmıyor. O zaman bunun bir bağlaç olduğunu kolayca anlayabiliriz. Böylece cümleleri karıştırmadan hangisinin bağlaç hangisinin ek olduğunu daha iyi anlamamız mümkün. Şimdi bu konuda bazı örnek cümleler yazalım.
‘’Şimdi anlıyorum ki onu çok yanlış tanımışım.’’
‘’Sanıyorum ki o da bizimle gelecek.’’
‘’Ben ki çok hızlı koşan biriyim sana mı yenileceğim?’’
‘’Görüyorum ki hala akıllanmamışsın.’’
Önemli not: Belli başlı bazı sözcüklerde, ‘ki’ eki bağlaç olmasına rağmen bitişik yazılır. Çünkü bu kelimeler kalıplaşmış sözcüklerdir. Şimdi bunların neler olduğuna bakalım.
- Mademki
- Halbuki
- Çünkü
- Sanki
Aynı şekilde yukarıdaki kelimelerde bağlaç olarak, ‘ki’ eki ile beraber kullanılır ve cümle içerisinde bu görevi görür.