4. Sınıf Fen Bilimleri Karışımların Ayrıştırılması konu anlatımı

Karışımları ayırmak için değişik yöntemler ele alınır. Her yöntem birbirine karışmış olan değişik maddeleri yeniden eski haline getirmek için değerlendirilir. Yani kullanılan ayrıştırma yöntemleri karışımları ayırır ve saf madde haline getirir. Şimdi bu konuda farklı ayrıştırma yöntemlerine bakalım.

 Karışımların Ayrıştırılması

 Maddeler değişik yöntemler üzerinden ele alınarak birbirinden ayrılır. Şimdi karışım olarak nitelendirdiğimiz ve birden fazla maddenin bir araya geldiği durumlarda, hangi ayrıştırma yöntemlerinin kullanıldığını inceleyelim.

 Eleme yöntemi: Değişik iriliğe sahip olan katı maddeleri birbirinden ayırabilmek için eleme yöntemi kullanılır.

 - Çakıl ve Kum

 - Kepek ve un

 - Kömür ve kömür tozu

 Süzme yöntemi: Kalın tanecikleri ile karışmış olan sıvı maddeleri birbirinden ayırmak için Süzme yöntemi kullanılır. Özellikle evlerimize de çok sık kullandığımız yöntemlerden biridir.

 Örnek: Mesela makarnayı süzgeçten geçirmek suretiyle sıvı ile katı maddeyi birbirinden ayırırız. Aynı zamanda yaprak tanecikleri olan çayı ayrıştırmak için de yine bu yöntem kullanılır. Yıkanmış olan pirinci ayıklamak yani ayrıştırma konusunda süzme yöntemi ele alınmaktadır.

 Yüzdürme yöntemi: Birbirine karışmış olan tanecikleri ayrıştırmak için yüzdürme yöntemi kullanılır.

 - Saman ile karışmış olan buğday

 - Sap ile karışmış olan mercimek

 - Toprak ile karışmış olan ıspanak

 Yukarıdaki bu unsurları birbirinden ayırabilmek için yüzdürme yöntemi ele alınır ve özellikle tarım açısından yoğun olarak değerlendirilen yöntemlerden biridir.

 Damıtma yöntemi: Birbirine karışmış olan sıvıları ayrıştırmak için damıtma yöntemi kullanılmaktadır. Bu yöntemde daha çok birbirine karışmış olan maddelerin farklı kaynama noktaları değerlendirilir. Bu konuda kaynama noktası daha düşük olan sıvı madde diğer sıvı maddeye göre hızlı şekilde buharlaşır ve başka bir kapta birikir. Bu sayede iki sıvı birbirinden ayrılmış olur.

 Örnek: Özellikle rafinerilerde petrol damıtmak amaçlı ele alınır ve petrol, gaz yağı, benzin, motorin ve makine yağı ile beraber asfalt elde edilir.

 Mıknatısla ayrıştırma yöntemi: Mıknatısın çektiği demir gibi maddeler ile karışmış başka maddeleri birbirinden ayırmak için bu yöntem kullanılır.

 Örnek: Mesela çöpler içerisinden mıknatıs yardımıyla karışmış olan demir ayrıştırılır. Aynı zamanda demir tozu ile karışmış olan şeker bu yöntem aracılığı ile birbirinden ayrılır.

 Buharlaşma: Herhangi bir sıvı madde ile karışmış olan maddeyi ayrıştırmak için kullanılır. Aynı zamanda karışımı daha yoğun hale getirmek için de değerlendirilmektedir.

 Örnek: Süt tozu ile beraber sütte bulunan suyun; deniz tuzu ve özel havuzları alınmış olan deniz tuzunu ayrıştırılması konusunda kullanılmaktadır. Buharlaştırma yöntemi ile beraber Maddeler birbirinden ayrılır. Aynı zamanda reçel, salça, pekmez ve benzeri yiyecekler yapılırken de buharlaşma yöntemi kullanılır.

 Dinlendirme yöntemi: Bir sıvı içerisinde birbirinden dağılmış olan katı taneciklerin dibe çökmesi için kullanılan bir yöntemdir.

 Örnek: Bir su bardak içerisine su koyarak karıştırdığımız zaman bulanık bir görüntü oluşabilir. Daha sonra bir süre bekletildikten sonra suyun içerisindeki toprağın dibe çöktü görülür. İşte bu noktada göllerden ve akarsulardan elde edilen suyun saf hale gelebilmesi için bu yöntem çok fazla değerlendirilir. Taş ve toprak ile karışmış olan su dinlendirme havuzlarına alınır. Böylece su içerisindeki taş ve toprağın dibe çökmesi için dinlendirmeye bırakılır.