3. Sınıf Türkçe Metin Türleri konu anlatımı

Metinleri genel olarak düz yazı ve şiirler olarak ikiye ayırabiliriz. Masallar, hikayeler, romanlar, anılar düz yazıya girer. Şiirlerin ise ayrı bir yeri vardır. Daha çok duygu hissi verdikleri için ayrı bir gruba giriyorlar.

 Metin Türleri

 Metin türlerine geçmeden önce metinin ne olduğunu öğrenelim. Bir duyguyu, düşünceyi, olayı veya durumu anlatan yazıya metin denir. Metinler türleri düz yazı ve şiir olmak üzere ikiye ayrılır.

 Düz Yazı

 Bir haberi, olayı, düşünceyi veya durumu cümleler halinde ifade eden yazılara düz yazı denir. Düz yazı da kendi içinde hikaye edici ve bilgilendirici olmak üzere ikiye ayrılır.

 Hikaye Edici Metin Türleri; Dikkat çeken veya ilgi uyandıran bir olay veya durumun neden-sonuç bağlantısıyla ortaya konulduğu metin türüdür. Tüm hikayeler bu anlatım tarzıyla yazılır ve gerçekleşmiş veya tasarlanmış olayları anlatırlar.

 Hikaye edici metin türlerine örnek verecek olursak; hikaye, masal, roman, anı ve fabl bu gruba girerler. Bu türlerin özelliklerini kısaca anlatalım

 Hikaye; Yaşanmış veya kurgulanmış kısa yazılardan oluşur. Genellikle tek olay üzerine kurgulanır. Kişi ve zamana yer verilir. Duygulandırır ve heyecanlandırır. Örnek; Kaşağı, Vatan Yahut Silistre, Kanije Kalesi

 Masal; Hayal ürünü ve gerçek olmayan olay ve kişilerin kurgulandığı yazıdır. Genellikle tekerlemeyle başlar ve biter. Olağanüstü olaylara ve insanüstü özelliklere sahip kahramanlara yer verilir. Yer ve zaman belli değildir.

 Örnek; Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler, Kül Kedisi, Keloğlan

 Roman; Yaşanmış veya yaşanması mümkün olan uzun yazılardır. Yer ve zaman bellidir. Birden çok olaya yer verilir. Örnek; Küçük Prens, Martı, Çocuk Kalbi

 Anı; Kişinin başından geçen ve iz bırakan olayın anlatılmasıdır. Bir yazının anı olabilmesi için üzerinden uzun zaman geçmesi gerekiyor.

 Fabl; Canlı ve cansız varlıklar kullanılarak ders ve öğüt verici kısa yazılardır. Örnek; Tilki ile Karga, Aslan ile Fare, Karınca ile Ağustos Böceği

 Bilgilendirici Metin Türleri; Bilgi vermek, açıklama yapmak veya öğretmek için yazılmış metin türüdür. Genellikle bilimsel araştırma ve verilere yer verilir. Bilgiler, düşünceler olduğu gibi değiştirilmeden aktarılır.

 Bilgilendirici metin türlerine örnek verecek olursak; Haber metinleri, makale, röportaj bu gruba giriyorlar. Örnek; gazetelerdeki haberler, köşe yazıları, ünlülerle yapılan söyleşi ve röportajlar bu gruba giriyor.

 Şiir

 Duygu, düşünce ve hayallerin belirli bir düzene uyarak ve uyumlu bir dil kullanarak yazılmasına şiir denir. Şiirde genel olarak dilbilgisi kuralları uygulanmayabiliyor. Şiirde daha çok heyecan, sevgi, aşk, mutluluk, üzüntü, korku gibi duygular ön plana çıkarıldığı için ayrı bir yere sahiptir. Şiir yazana şair denilir. Şiirin her satırına dize (mısra) denir. Her dört satırına da kıta denir.

 Düz Yazı İle Şiir Arasındaki Farklar

 1- Şiir duygu yüklüdür, içerisinde belirli bir ahenk, ritim ve derinlik taşır.

 Düz yazıda amaç duygu oluşturmak değil, kişiye bilgi vermektir. Belirli bir ritmi ve ahengi yoktur.

 2- Şiir az sayıda cümleyle anlatmak istediğini anlatır ve cümlelere daha fazla anlam yükler.

 Düz yazı anlatmak istediğini daha uzun ve derinlemesine anlatır.

 3- Şiirin nasıl söylendiği konudan önce gelir. Anlam yüklemek için süslü ve abartılı kelimeler kullanılır.

 Düz yazıda asıl anlatılmak istenen konu uzun bir şekilde ve sade anlatılır.

 4- Şiir dizelerden, düz yazı yan yana cümlelerden oluşur.