3. Sınıf Matematik Doğal Sayılarla Bölme İşlemi konu anlatımı

Bölme; bir değeri eşit parçalara ayırmak için kullanılan bir yöntemdir. Bölme işlemi “/”, ”÷” veya “:” sembolleri ile gösterilmektedir. Bölme işleminde bir bölünen, bir bölen, bir bölüm ve bir kalan bulunmaktadır.

 Bölme İşlemi Karakterlerini Tanıyalım

 Bölme işlemi bir değeri eşit parçalara ayırmak da kullanılan bir araçtır. Buradan yola çıkarak adı üzerinde paylaşım olarak kullanmak üzere de bir karakterin örneğin 3 parçaya ayrılması işleminde de sıklıkla kullanılmaktadır. Buna göre;

Bölünen: İşlemin parçalara ayrılacak olan kısmı olan ana karakterdir.

Bölen: İşlemin kaç parçaya ayrılacak olduğunu gösteren yardımcı ana karakterdir.

Bölüm: İşlem sonucunda ortaya çıkan bölüm karakteridir. Parçanın kaç parçaya bölünmüş olduğunu gösterir

Kalan: İşlem sonucunda şayet bölünen ve bölen birbirinin katları değilse kalan olarak karşımıza çıkan karakterdir.

 Bölme işlemi sırasından bölünen sayının bölen sayıya bölünmesi halinde, bölüm ve kalan kısımları bulunmuş olur. Yani;

Bölünen= Bölen x Bölüm + Kalan olarak ifade edilmektedir. Buna göre bir bölme örneği verecek olursak;

 126/9=ifadesinde bölme işlemi sayının solundaki ilk sayıdan başlanır. 1 sayısının içinde 9 olmadığından, 12 içerisinde kaç adet 9 sayısı olduğuna bakılır. Burada sonuç olarak 12 içerisinde 1 adet 9 bulunduğundan kalan kısmı 12-9 olmak suretiyle 3 olarak bulunur. Ardından öncelikle “3” sayısına bakılmak suretiyle işleme devam edilir. Kalan 3 sayısı olduğuna göre 3 içerisinde de 9 olmadığına göre 6 sayısını aşağıya indirmek suretiyle işleme devam edilir ve 36 içerisinde kaç tane 9 sayısı olduğuna bakılır. 36 içerisinde 4 adet 9 bulunduğuna göre sonuç olarak 36 rakamının altına yazılmak suretiyle işlem tamamlanır ve kalan sayı 00 olur. Bu sonucumuzda kalan “0” olmak suretiyle bölme işleminin sonucu 14 olarak sonuçlanacaktır.

 Yukarıdaki sonucu inceleyerek bölme işleminin mantığına bakalım. Burada 126 sayısının 9 ile bölümünden kalan kaç olduğu sorulmaktadır. Yani kısaca sorulmak istenen 126 sayısının 9 eşit parçaya bölünmesi sonucudur ki bu sonuç 14 olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölme mantığı bu şekilde ilerlemektedir.

 Bölme İşlemi Problemleri

Ayşe, Fatma ve Hatice 60 adet bilyeyi eşit surette paylaşmak istemektedir. Bu bilyeleri nasıl bölüşebilecekleri konusunda yardımı bize burada yine bölme işlemi verecektir. Bu kısımdan çözüme bakacak olursak;

 Sorumuzda 3 kişi arasından paylaştırılmak istenen 60 adet bilye sorulduğuna göre yapmamız gereken 60 adet bilyeyi 3 kişiye bölmek olacaktır. Buradan da öncelikle ilk rakamdan başlamak suretiyle 6 içerisinde kaç tane 3 olduğunu bulmamız gerekmektedir. 6 içerisinde 2 adet 3 var dediğinizi duyar gibiyim. 0 sayısı ise bölme işleminde son hanede bulunduğundan kalanı olmayan bölümlerde direk olarak işlem sonuna yazılır. Sonuç olarak 20 sayısını bulmuş oluruz. Yani 3 arkadaşa 20’şer bilye vermek suretiyle eşit olarak bilyeleri paylaştırmış oluruz.

 Bölmenin mantığı kavrandığı zaman zor sayıları bile kolaylıkla mantıksal işlemlerle çözebilme olanağı bulunmaktadır. Bu nedenle matematiksel işlemlerde önce mantıksal olarak kavramaya özen gösterilmelidir. Bir başka örnekle de konumuzu noktalayalım;

39 adet fındığı her biri eşit olarak olmak üzere 3 kişiye eşit olarak paylaştıralım. Yani bölme işlemini kullanalım; 

 Öncelikli olarak 3 kişiye eşit olarak paylaştırılacağından dolayı 39 sayısını 3’e bölmemiz gerektiğini artık biliyoruz. Buna göre 39/3= 13 sonucuna ulaşmış oluruz. Bölme işleminde dikkat etmemiz gereken tek nokta kalanın bölenden küçük olmasıdır.