3. Sınıf Fen Bilimleri Dünya'nın Şekli (Dünya'nın Şekli Nasıldır?) konu anlatımı

Günümüzde astronominin gelişmesi ile birlikte dünyanın geoit şeklinde olduğunu kanıtlayan birçok yeni kanıt elde edilmiştir. Güneş sistemi içerisinde yer alan gezegenimizin küre şeklinde olması, birçok doğa olayının gerçekleşmesine etki eder.

 Dünya'nın Şekli

 1- Dünya'nın Şekli Nasıldır?

 Dünya'nın şeklini tanımlamak için küre, yuvarlak, geoit, küresel gibi birçok kelime kullanılır. Bilim adamlarının birçoğu dünyanın biçimini tanımlarken ''geoit'' kelimesini kullanır. Dünya'nın alt ve üst kısımları hem merkezkaç kuvveti hem de kütle-çekiminin etkisiyle basıktır. Orta kısmı ise kutup bölgelerine göre daha şişkindir. Geometrik bir şekil olan Geoit'in bilimsel adı ''Jeoit'tir.''

 2- Dünya'nın Küre Biçiminde Olduğunu Gösteren Kanıtlar

 1.A. Fotoğraflar: Teknolojinin bilimsel araştırmalarda kullanılması ile birlikte dünyanın küre biçiminde olduğunu gösteren birçok yeni kanıt bulundu. En büyük görsel kanıtlardan biri uydu fotoğraflarıdır. Uzaya gönderilen hava araçlarının düzenli aralıklarla çektiği fotoğraflar, dünyada bulunan araştırma merkezlerine gönderilmektedir. 2015 yılından sonra elde edilen 3D görüntüler de internette paylaşılmaya başladı.

 1.B. Dünya'nın Gölgesi: Teknolojik gelişmeler sadece Dünya'nın değil Ay'ın da fotoğraflarının çekilmesini sağladı. Gezegenimizin Ay'ın üstüne vuran gölgesi de küre biçimindedir. Bu da Dünya'nın yuvarlak olduğunu kanıtlayan görsel kanıtlardan biridir.

 1.C. Takım Yıldızları: Takım yıldızlarının bazı belli başlı yerlerde görünüp bazı bölgelerde görünmemesi de dünyanın geoit biçiminde olduğunu kanıtlar. Eğer Dünya düz olsaydı takım yıldızlarının aynı anda ve her yerde görünmesi gerekirdi.

 1.D. Çubuk Deneyi: Milattan Önce Erastosthenes tarafından gerçekleştirilen çubuk deneyi, dünyanın biçiminin yuvarlak olduğunu kanıtlayan ilk deneylerden biridir. Coğrafya biliminin öncüleri arasında yer alan Erastosthenes farklı bölgelere çubuklar dikmiş ve gölge hareketlerini izlemiştir. Aynı zaman diliminde çubukların etrafındaki gölgelerin uzunluklarının farklı olduğunu tespit etmiştir. Günümüzde bu deney daha kapsamlı bir şekilde tekrar yapılmıştır.

 Ek olarak saman yolunda yer alan diğer gezegenlerin de fotoğrafları çekildi. Bu fotoğraflar sadece dünyanın değil diğer gezegenlerin de küre biçiminde olduğunu kanıtlamıştır.

 3- Dünya'nın Geoit Olmasının Nedenleri

 Farklı yoğunluklara sahip birçok gaz tabakası dünyanın oluşum sürecine doğrudan etki etmiştir. Hem gazların etkisi hem de dünyanın dönüşü kutup bölgelerinin orta kısımlara oranla çukurlaşmasına neden olmuştur. Dünyanın geoit biçiminde olmasının bir diğer nedeni ise yer çekimi kuvvetidir.

 4- Dünyanın Geoit Olmasının Sonuçları:

 Dünyanın geoit olması, yeryüzü şekillerinin oluşumuna ve gezegenimizde görülen iklim çeşitlerine doğrudan etki eder. Örneğin ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık kademeli olarak düşer. Sıcaklığın kutuplarda düşmesi, bu bölgelerde canlı çeşitliğinin az olmasına neden olmuştur. Bu zamana kadar kutuplarda ölçülen en soğuk derece -93.2'dir. Gece - gündüz oluşumu dünyanın geoit şeklinde olmasının bir diğer sonucudur. Kuzey Yarım Kürede gece iken Güney Yarım Kürede gündüz yaşanır. 23 Eylül ve 21 Mart'ta ise gece gündüz eşitliği yaşanır. Buna ''Sonbahar Ekinoksu'' ve ''İlkbahar Ekinoksu'' adı verilir.

 Dünyanın küre biçiminde olması, aynı zaman diliminde farklı bölgelerde farklı mevsimlerin yaşanmasına neden olur. Bir yarım kürede kış mevsimi, diğer yarım kürede yaz mevsimi yaşanır. Ekvatorun çevresi 40.076 kilometre iken, kutupların çevresi 40.009 kilometredir. Bununla birlikte ekvatorun yarıçapı 6378 km., kutupların yarı çapı 6357 km. olarak hesaplanmıştır. İki bölgenin yarı çaplarının ve çevresinin arasındaki fark, Dünya'nın geoit olmasının bir sonucudur.