10 soruda proje okullarda neler oluyor?

1- Proje okul nedir?
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Mart 2014’te “proje okul” uygulamasını başlattı. Türkiye’nin en yüksek puanlı, en başarılı yüzde 1’lik diliminde olan öğrencilerin gittiği İstanbul Erkek, Kabataş, Kadıköy Anadolu Lisesi gibi okullar bir gecede farklı bir yapıya büründü. Nisan 2014’te Bakanlık, 150 kadar meslek ve imam hatip lisesinin proje okul olacağını açıkladı. Ancak Aralık 2014’te bu liselerin proje okulu olması kararı iptal edilerek, kurumlara bu konuda yazı gönderildi. 7 Ocak 2015’te yeni liste ve yeni bir yazı hazırlandı. Bakanlığın Valiliklere gönderdiği bu listeyle 40’ın üzerinde lise ‘proje okulu’ olarak belirlendi. Listeye İstanbul (Erkek) Lisesi daha sonra eklendi. Buna göre okulların yönetici ve öğretmenlerinin ataması taşra teşkilatına bağlı hükümlere göre sınavla yapılmayacak. Yani il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri devre dışı kalacak. Bu okullara atamalarını, Milli Eğitim Bakanı doğrudan yapacak.

155 PROJE OKUL BULUNUYOR

2- Kaç proje okul var?
- Son verilere göre 155 proje okul bulunuyor. Proje okullar arasında İstanbul Erkek, Kabataş, Kadıköy Anadolu, Cağaloğlu, Atatürk Fen, Vefa, Çapa Fen, Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sosyal Bilimler, Hüseyin Avni Sözen, Avni Akyol Güzel Sanatlar, Ankara Çankaya Atatürk, Balıkesir Sırrı Yırcalı Anadolu, İzmir Cihat Kora, Bornova Anadolu, İlkadım Samsun Anadolu, Konya Meram Anadolu, Diyarbakır Yenişehir Anadolu, Bursa Nilüfer Tofaş, Kayseri Melikgazi Fen, Gaziantep Şehit Kamil Vehbi Dinçerler, Sakarya Cemil Meriç Sosyal Bilimler gibi Türkiye’nin en başarılı yıldız okulları da var.

3- Bu liselerin diğerlerinden farkı ne?
- Proje açıklandığında, bu liselerde özel projelerin, uygulamaların yapılacağı okullar olarak planlandığı duyuruldu. Akademisyenler de danışmanlık hizmeti verecek, laboratuvar imkânları daha yüksek olacak. Projenin gerekçesinde, bu okulların elektronik, bilişim, altyapı olanaklarının en üst seviyede olacağı ve üniversitelerle işbirliği yapılacağı belirtildi.

4- Bu okulların öğrencilerinin üniversiteye giriş başarısı nedir? 
- ÖSYM verileri bu okullardan mezun olan öğrencilerin genellikle üniversiteye girişte yüksek bir performans sergilediğini gösteriyor. Tablo-1 bu konuda fikir verebilir.

İLK ADIM DÜŞÜK PUANLI ÖĞRENCİ YERLEŞTİRİLMESİYLE BAŞLADI

5- Türkiye’nin yıldız okullarının proje okula dönüşmesinin ilk adımı ne zaman atıldı?
- Eylül 2014’te Türkiye’nin en yüksek puanlı ve yüzde 1’lik diliminde olan gözde okullarına sessiz sedasız çok düşük puanlı bazı öğrenciler yerleştirildi. Üstelik bakanlığın web sitesinde ya da kamuya bu konuda bir yönetmelik değişikliğinin olduğuna dair bir açıklama yapılmadı. TEOG ile öğrenci alan bu okulların 10, 11 ve 12’nci sınıflarının boş kalan kontenjanlarına nakil için taban puan şartı aranmadan düşük puanlı öğrenciler geçiş yaptı. 494 puanlı Kabataş Erkek Lisesi’ne 362 puanlık öğrenci alındı. 488 puanlık Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi’ne 350 puanlık bir öğrencinin geçişi sağlandı, 469 puanlık Şehremini Lisesi’ne 321 puanlık öğrencilerin yerleştiği duyuldu. Aradaki 100 hatta 200 puanlık farklarvelilerin tepkisine neden oldu. Bu sessiz sedasız uygulamadan bazı ayrıcalıklı ailelerin çocuklarının yararlandığı ileri sürüldü. MEB Müsteşarı Yusuf Tekin o günlerde Hürriyet’e, “Ara sınıf nakillerinde kimseye torpil yapılmadı. Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. Ara sınıflarda kontenjan boşluğu fazlaydı. Başvurularda puan üstünlüğünü esas aldık” dedi.

Oysa buna tek direnen İstanbul (Erkek) ve Galatasaray Lisesi gibi hazırlık sınıfı olan okullar oldu. Bu okulların Almanca ve Fransızca hazırlık sınıfı olduğu için ara sınıflarda bu dili bilmeden, özellikle fen ve matematik derslerini öğrencilerin anlamaları zordu. Okul yöneticileri de bu nedenle gelen öğrencilere dil sınavı bariyeri koydu. Bunu geçen öğrenci sayısı da çok olmadı. Önceki yönetmeliğe göre bir okula nakil yaptırmak isteyen öğrencinin puanı o okulun taban puanından yüksek olmak zorundaydı ve yerleştirme puan üstünlüğüne göre yapılıyordu. Şimdi taban puan şartı kalktı ve başvuranlar arasında puan üstünlüğü esas alınarak herkese istediği okula başvurup nakil yaptırabilme hakkı tanındı.

ÖĞRETMENLERİN GÖREVDEN ALINMASIYLA TEPKİLER BÜYÜDÜ

6- Öğretmenlerin ilk görevden alınmaları ne zaman oldu? 
- Temmuz 2015’te belirlenen proje okullara Bakan onayı ile müdür atanmaya başlandı. Bir süre sonra da bu liselere herhangi bir kural olmadan öğretmen atamaları yapıldı, birçok öğretmen de görevden alındı. İlk etapta 44 lisede öğretmenler telefon emri ile merkeze çekildi. Bunun ilk adımı da Ağustos 2015’te atıldı, İstanbul’da bulunan Hüseyin Avni Sözen Anadolu Lisesi’nin 44 öğretmeninden 26’sı görevden alındı. Eskişehir Anadolu Lisesi’nde 40 öğretmen il emrine çekildi. “Yetersiz” bulunan yılların öğretmenlerine, veliler sahip çıktı, birçok okulda protesto gösterisi yapıldı.

7- Öğrencilerin ilk eylemi ne oldu?
- Haziran 2016’da İstanbul (Erkek) Lisesi öğrencileri diploma töreninde müdürleri Hikmet Konar’ın konuşması sırasında arkalarını dönerek protesto etti. Öğrenciler mezuniyet öncesi okul yönetiminin uygulamalarını eleştiren bir bildiri yayınladı. Çünkü, 2012 Mart’ından itibaren vekil müdürlerin görev yaptığı Türkiye’nin en yüksek puanlı liselerinde üst sıralarda yerini koruyan İstanbul Lisesi’ne Özel Fener Rum Lisesi Müdür yardımcısı olan Hikmet Konar sınavsız olarak Bakan Nabi Avcı tarafından atanmıştı. Oysa, Türkiye’nin gözbebeği bu okullara yönetici atamaları hem bağlı bulundukları vakıfların görüşü alınarak, hem bazı sınavlara tabi tutularak yapılıyordu. Aynı okulda öğretmen ya da müdür yardımcılığı yapanların müdür olarak görevlendirildiği bu liselerdeki sistemin değişmesi, hükümete yakın bazı sendika üyesi öğretmenlerin yöneticilik deneyimleri bile olmadan atanması ve yeni yöneticilerin bu okullardaki geleneksel bazı uygulamaları kaldırması öğrencilerin tepkisini çekti. Türkiye’nin en yüksek puanlı Anadolu ve fen liselerinin de aralarında bulunduğu birçok lise, İstanbul Lisesi öğrencilerinin bu eylemine daha sonraki günlerde destek verdi.

“PROJENİZ DEĞİLİZ” EYLEMLERİ

8- Şimdi öğrenci, veli ve mezunlar neden eylem yapıyor, ne istiyorlar?
- 19 Eylül’de yayımlanan “İhtiyaç ve Norm Kadro Fazlası Öğretmenler” başlıklı genelge ile İstanbul Erkek, Cağaloğlu Anadolu, Vefa, Bornova Anadolu gibi Türkiye’nin köklü liselerinin yer aldığı 155 proje okulda 8 yılını doldurmuş öğretmenler de norm fazlası olarak değerlendirildi. Yüksek puanlı ve başarılı proje okullarına yönetici ve öğretmen atama sistemi 2014’te yapılan bir düzenlemeyle Milli Eğitim Bakanı’nın onayına bırakılmış, 1 Eylül 2016’da bu yönetmelik değişikliği Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Buna göre proje okullarda 8 yılını doldurmuş yönetici ve öğretmenler tayin isteyecek, istemeyenler de norm fazlası öğretmen olarak Bakanlığın ihtiyaç duyduğu yerlere atanacak. Veli ve öğrenciler, tecrübeli öğretmenlerin gönderilmesinin okulun eğitimini olumsuz yönde etkileyeceğinden endişe duymaya başladı. Doğrudan Bakan tarafından yapılacak atamaları eleştiren mezun ve veliler kaygılarını dile getiriyorlar. Buradan gönderilen öğretmenler ise, bu liselerde çalışabilmek için yabancı dil bildiklerini, Türkiye’nin sayılı üniversitelerinden mezun olduklarını, zorlu sınavları kazandıklarını belirtiyorlar ve bu kadar yıl emek sarf ettikten sonra kenara itildikleri düşünüyorlar. 

155 proje okulda 8 yılını dolduran öğretmenlerin başka okullara gönderilmesine en çok tepki de öğretmenlerinden ayrılan liselilerden geliyor. Lise koridorlarında duygusal vedaların yaşandığı bugünlerde öğrenciler, veliler ve hatta mezunlar hem onlara veda törenleri düzenliyor, hem de öğretmenlerinin kalması için eylem yapıyor. Proje okullardan giden öğretmenler için öğrenciler Twitter’da #ProjenizDeğiliz ve #ÖğretmenimeDokunma hashtagi ile kampanya başlattı. Cağaoğlu Anadolu Lisesi (CAL) öğrencileri, 21 öğretmeni için bir veda videosu hazırladı. Okul bahçesinde yaşanan duygusal anların yer aldığı videoda öğrencilerin, öğretmenlerini gözyaşları, çiçekler ve alkışlarla uğurladığı görüldü. Hatıra fotoğraflarının da çektirildiği törende öğrenciler öğretmenlerine sarılarak veda etti. Okul duvarlarına ise “Mutsuzuz”, “Bizi eksilenler çoğalttı”, “Sizsiz CAL, CAL olur mu?”, “Veda değil, Teşekkür ediyoruz” yazılı pankartlar astı.

9- Atamalardan kaç öğretmen etkilendi?
- Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Yusuf Tekin, Twitter’daki açıklamalarında “Toplam 155 proje okulda 4 bin 598 öğretmen var. Bu arkadaşlarımızdan 1.187’si bulundukları okulda 8 yıldan daha uzun süredir çalışıyor. Bir kısmı zaten okullarında çalışmaya devam edecek” demişti. Bazı proje okullarda gönderilen öğretmen sayıları Tablo-2’de yer alıyor:

10- Bundan sonra ne olacak?
-Türkiye genelindeki 155 proje okulda 8 yılını dolduran 1.187 öğretmenin başka okullara gönderilmesi ve bu liselerde görevlendirilecek yönetici ve öğretmenlerle ilgili kriterlerin açıklanmaması, veli ve öğrencileri kaygılandırmaya devam ediyor. Bu konuyla ilgili eylemler de sürüyor. Eğitimciler, deneyimli öğretmenlerin gitmesinin bu okulların eğitim kalitesini düşüreceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Öğrencilerin de, “Biz proje okullarda eğitim alanlar olarak bu aceleyle yapılan duruma anlam veremiyoruz, başarımız olumsuz yönde etkilenecek. Gelecek öğretmenler yeterince tecrübeli olmayacak. Hepimiz yüksek puanla bu okullara geldik. Şimdi düştüğümüz durum pek de parlak değil” diyerek sürdürdükleri kampanyalar her geçen gün artıyor. Eğitimciler bu değişimlerin, bu köklü liselerin kültürel yapısını, geleneklerini etkileyeceği düşüncesinde. Diğer yandan Eğitim-Sen ve Eğitim-İş, 1 Eylül’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Milli Eğitim Bakanlığı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumları Yönetmeliği’nin yönetici ve öğretmen atama şartlarını içeren düzenlemenin bazı maddelerine karşı çıkarak Danıştay’da dava açmıştı. Bu dava da hâlâ sonuçlanmadı.