Güncelleme Tarihi:
Türkçede çok fazla zıt anlamlı kelime bulunmaktadır. Bu kelimeler özne ve nesneler arasındaki farkı belirtmek için sıklıkla kullanılır.
Zıt Anlamlı Kelimeler
Örnekler:
Zayıf - Şişman
Yakın - Uzak
İyi - Kötü
Güzel - Çirkin
Sıcak - Soğuk
Temiz - Pis
Kolay - Zor
İnce - Kalın
Küçük - Büyük
Boş - Dolu
Kibar - Kaba
Aşağı - Yukarı
Korkak - Cesur
Çekici - İtici
Giriş - Çıkış
Alt - Üst
İleri - Geri
Parlak - Mat
Zıt Anlamlı Kelimelerin Cümle İçerisinde Kullanımı
Örnekler:
1- Ahmet son derece kibar bir çocuk.
2- Kaba davranışlar sergilemekten vazgeçmeli.
3- Kumsalda çoğunlukla genç insanlar vardı.
4- Huzur evindeki yaşlı insanları sık sık ziyaret etmeliyiz.
Not-1- Bazı zıt anlamlı kelimeler bir arada kullanıldığında ikileme olur. İkilemeler kalıp halinde olup ayrı yazılır.
Örnekler:
1- Hakkımda ileri geri konuşması beni çok üzdü.
2- Onunla acı tatlı 40 yıl geçirdik.
3- Başına neler geldiğini az çok tahmin edebiliyorum.
4- İyi kötü bir yılı geride bıraktık.
5- Aşağı yukarı tüm sorulara cevap verdim.
6- Onunla er geç bir yerde karşılaşacağız.
7- Ali gece gündüz demeden var gücüyle çalıştı.
8- Karadeniz bölgesine yaz kış yağmur yağar.
9- Bu dersi soru cevap şeklinde işledik.
Not-2- Zıt anlamlı kelimelerden oluşan bazı kelimeler kaynaşmıştır. Bu nedenle birleşik yazılırlar.
Örnekler:
1- Hayatının son iki yılı gelgitlerle dolu.
2- Onun ani gidişi hepimiz altüst etti.
3- Öteberi almak için pazara gideceğiz.
Not-3- Zıt anlamlı kelimelerden biri başka bir kelime ile bir araya gelerek ikileme olabilir. Bu ikilemeler anlamı pekiştirmek ve vurgulamak için kullanılır.
Örnekler:
1- Hasta olduğu için okula zar zor gitti.
2- Evrakları güç bela yetiştirebildim.
Not-4- Zıt anlamlı kelimeler cümle içerisindeki özne ve nesneleri niteliyorsa sıfat görevindedir. Sıfat görevindeki zıt anlamlı sözcükler özne ve nesneye Nasıl sorusu sorularak bulunabilir.
Örnekler:
1- Doğum günü için ona büyük bir sürpriz hazırlıyorum. / Nasıl bir sürpriz? / Büyük bir sürpriz.
2- Odası için küçük bir kitaplık yaptırdı. / Nasıl bir kitaplık? Küçük bir kitaplık.
Not -5- Zıt anlamlı sözcükler cümle içerisindeki yüklemi niteliyorsa zarf görevindedir. Yüklemin nasıl yapıldığını belirtmek için kullanılır. Zarf görevindeki zıt anlamlı sözcükler genelde ek alır.
Örnekler:
1- Dersi anladığı için ödevlerini kolayca yaptı.
2- Bu havuz problemini zorlukla çözdüm.
3- Sınavım çok iyi geçti.
4- Güne oldukça kötü başladım.
5- Gözlük takmadığımda her şeyi bulanık görüyorum.
6- Şimdi her şeyi çok daha net anlıyorum.
Not -6- Olumlu - olumsuz kelimeler zıt anlamlı sözcükler değildir.
Vefalı - Vefasız
Kaliteli - Kalitesiz
Manalı - Manasız
Bakımlı - Bakımsız
Düzenli - Düzensiz
Not -7- Zıt anlamlı kelimeler aynı cümle içerisinde kullanılabilir. İkilemelerden farkı cümle içerisinde yan yana değil farklı yerlerde kullanılmasıdır.
Örnekler:
1- Bu makine hem sıcak hem de soğuk kahve yapabiliyor.
2- Bana bir yakın bir uzak davranması hiç hoşuma gitmiyor.
3- Bardağa boş değil dolu tarafından bakmalısın.
4- Açın halinden tok anlamaz.
Not -8- Zıt anlamlı sözcükler cümlenin sonunda kullanıldığında yüklem olur.
Örnekler:
1- Sınavdaki soruların bazıları çok zordu.
2- Bu problemi çözmek onun için çok kolaydı.