1 milyon dolar kazanırsam öğrencilerimle Avrupa turu bile yaparım

Dilek Livaneli, Samsun’un Çarşamba ilçesine 15 kilometre uzaklıktaki Kumköy İlkokulu’nun ‘müdür yetkili’ sınıf öğretmeni. Türkiye, onun adını ilk olarak 2012 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Samsun’da ‘yılın öğretmeni’ seçilmesiyle tanıdı. Son olarak Varkey Gems Vakfı tarafından verilen Küresel Öğretmen Ödülü kapsamında dünyadaki en iyi 50 öğretmen arasında gösterildi. Şubat ayı içinde yapılacak ikinci elemede ilk 10 öğretmen seçilecek, martta ise birinci belirlenecek. Birinciye 1 milyon dolar ödül verilecek.

Öğretmenlik gönül işi

Livaneli’nin hikâyesi aslında çocukluk yıllarına dayanıyor. Mesleğini ‘gönül işi’ olarak tanımlayan 1981 doğumlu Dilek Livaneli’nin annesi de babası da ilkokul mezunu. Okumayı çok istemelerine rağmen gerçekleştiremeyince çocuklarını okutmaya karar vermişler. Dilek öğretmenin bir erkek bir de kız kardeşi var. Çocukken kendisinden 8 yaş küçük kız kardeşiyle ‘öğretmencilik’ oynadığını ve sonra bu oyunun gerçek olduğunu söylüyor. 2002 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği’nden mezun olan Livaneli, 10 yıldan fazla süredir köy öğretmenliği yapıyor. 2008 yılında Samsun’un Çarşamba ilçesine bağlı Kumköy’de göreve başladı. Kumköy İlkokulu’na ‘müdür yetkili sınıf öğretmeni’ olarak atandı ve halen aynı okulda dört sınıf bir arada tek öğretmen olarak görevini sürdürüyor.
Evli ve iki çocuk annesi olan Livaneli, Kumköy’de işini sınıf dışına taşırmasıyla dikkat çekiyor. Sadece öğrencilerine değil, köye yönelik de çalışmalar yapıyor.

Köylü kadınları operayla tanıştırdı

Dilek öğretmen okulun iç donanımını ve fiziki şartlarını tamamen yeniledi. Sosyal içerikli projeler hazırlayıp öğrencilerine ilkler yaşattı. Onları operaya, tiyatroya, sinemaya götürüp buz pateniyle tanıştırdı. Velilere, İlçe Halk Eğitim Merkezi desteğiyle aile eğitimi kursu açtı. Ayrıca açtığı okuma-yazma kursuyla köyde okuma yazma bilmeyen vatandaşlara yardımcı oldu. Köylü kadınları operaya götürdü. Kumköy’deki kadınların iş sahibi olmaları için proje hazırladı. Kadınlara yönelik meslek edindirme kursu açılmasını sağladı.

Bir meslektaşım önerdi son gün başvuru yaptım

Varkey Gems Vakfı (Varkey GEMS Foundation) tarafından düzenlenen ‘Küresel Öğretmen Ödülü’nü, Hürriyet’in haberi sayesinde öğrendiğini belirten Livaneli, yarışmaya katılma hikâyesini şöyle anlattı:
“Mayıs ayında Hürriyet’in haberi çıktı fakat bunu bana tanımadığım bir meslektaşım söyledi. Beni aradı ve başvurmamı önerdi. O zaman yeni doğum yapmıştım ve İngilizce yazışmalar gerekiyordu. Yetiştiremem diye başvurmadım. Fakat 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü son başvuru tarihiydi ve o gün online başvuru yaptım. 50 öğretmen arasına girdim. İkinci elemeler şubat ayında yapılacak ve ilk 10 öğretmen seçilecek. İlk 10’a girmek istiyorum. Seçilmezsem kaldığım yerden devam ederim elbette. Bakanlık tarafından yılın öğretmeni seçildiğimde de kendime ‘Dur’ demedim.”

83 yıl daha çalışmam lazım

Yarışmada birinci seçilerek 1 milyon dolarlık ödülü alırsa yine eğitim alanında harcamak istediğini söyleyen Livaneli, “1 milyon dolar çok büyük para. Öğretmen olarak bunu kazanmak içn 83 yıl daha çalışmam lazım, buna ömrüm yetmez. Ama yarışmayı kazanırsam yine eğitim alanında harcamak isterim. Öğrencilerim hiç uçağa binmediler, onlarla Avrupa turu bile yaparım. Köy kadınları ile ilgili projelerime destek olmak için yeni makineler alırım” dedi.

Yarışma kriterleri

• Yenilikçi ve etkili/erimli eğitim pratikleriyle okuldaki ve sınıftaki öğrencilerde bunlara dair öğrenme kazanımları sağlamak.
• Sınıf eğitiminin ötesinde öğretmenlik mesleği için rol model olabilecek başarılar sergilemek (hayır işi, toplum hizmeti, spor faaliyeti, akademik ya da kültürel alanda başarılar).
• Halk arasında öğretmenlik mesleğinin çıtasını yükseltecek bir algının oluşmasına katkıda bulunmak (makaleler yazarak, blog oluşturarak, medyada yer alarak, sosyal medya kampanyaları yaparak, etkinlikler ve konferanslar düzenleyerek).
• İlham verici eğitim pratiklerini diğer öğretmenlerle paylaşmak.
• Çocukları farklı ülkelerdeki pek çok farklı din, kültür ve milletten insanlarla ilişki kurabilecek küresel vatandaşlar olarak yetiştirmek.
• Tüm çocukların kaliteli eğitime ulaşmalarına destek vermek.
• Sınıftaki ve dışardaki başarılarının çevre tarafından onaylandığını gösteren belgeler sunmak.
• Etrafındakileri öğretmenlik mesleği için teşvik etmek/desteklemek.

Liderlik vasfı gösterdi şansı yüksek
Ayla Göksel (Küresel Öğretmen Ödülü’nün jüri üyesi ve AÇEV Başkan Yardımcısı): Şu ana kadar yapılan ilk 50 öğretmen ve şubat ayında yapılacak ilk 10 öğretmen seçiminde jüri söz sahibi değil. Bu seçimleri komite yapıyor, biz jüri olarak birinciyi seçeceğiz. Dilek öğretmen, öğretmenlik mesleği için gerekli olan özveri, yaratıcılık ve sınıf dışında başka insanlara yaptığı hizmetlerle en güzel örneği teşkil ediyor. Genel müfredat ve sınıf içi etkinliklerinin ötesinde, birçok başka faaliyette bulundu. Bunu da okulun sadece öğrenci kitlesine değil, bütün topluma açtı ve çok yaratıcı bir şekilde ele aldı. Topluma hizmet eden liderlik vasfı gösterdi. Aranan kriterler arasında da bunlar var aslında. Sadece bir öğretmen olmak değil, lider olmak, faaliyette bulunmak ve etki alanını genişletmek. Dilek Livaneli’nin şansının yüksek olduğunu düşünüyorum. İlk 50’ye girmesini de önemsiyorum ve ilk 10’a gireceğini düşünüyorum.

Jüride kimler var

Jüri Akademisi, kendi alanında saygı duyulan önemli liderlerden oluşuyor. Türkiye’den Ayla Göksel’in yanı sıra Oscar ödüllü aktör Kevin Spacey, Lastminute.com’un kurucusu Baroness Martha LaneFox, Grammy ödüllü caz müzisyeni Esperanza Spalding, ABD’den sosyal aktivist ve eğitimci Geoffrey Canada, Nijeryalı işadamı ve Oando Group CEO’su Jubril Adewale Tinubu, Güney Afrika’dan Econet Wireless’ın kurucusu Strive Masiyiwa, İngiliz filozof David Rodin, Mo Ibrahim Vakfı’nın yöneticisi Hadeel İbrahim ve Çin’deki Tsinghua International School’un müdür yardımcısı Jiang Xueqin de bulunuyor.

Çocuk ve hobi

Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Uzmanı Sibel Özkızıklı çocuk ve hobiyle ilgili soruları yanıtladı.

1) Çocukların bir hobi edinmesi nasıl sağlanır?
Hobi, görev ve meslek dışında severek yapılan, dinlendirici, oyalayıcı uğraş olarak tanımlanıyor. Herhangi bir alanda özel yeteneği olan ve bu da ailesi tarafından fark edilen çocuklar için hobi seçimi daha kolay. Çocukların mutlaka ilgi duyduğu bir faaliyet var. Bunları tespit etmenin en önemli yolu, anne-babaların gözlem yapmaları ve çocuklarını çok iyi tanımaları. Oyun, çocukların yaşamı öğrenmesinde etkili bir araç ve gelişimlerinde önemli rol oynuyor. Onların oyunları ve seçtikleri oyuncaklar, ilgi duydukları faaliyetler ve becerileri hakkında fikir veriyor.

2) Bu uğraşların çocuklar için faydası ne?
Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde bilgisayarlar, tabletler, konsollar okul öncesi ve ilkokul çağı çocuklarının oyun materyalleri arasında çok önemli bir yere sahip olmaya başladı. Bu nedenle çocukların ve ergenlerin bir hobi edinmesi, onların bilgisayar başında ve internette harcadıkları süreyi daha iyi kullanmalarını, zamanlarını daha iyi planlamalarını sağlayacak. Şiddet eğilimi, öfke kontrol sorunu olan bir çocuğun resim, müzik, satranç, spor gibi faaliyetlere yönlendirilmesi, bu tip istenmeyen eğilimlerinin azalmasını sağlar. Sosyal alanda zorluk yaşayan, empati becerisi zayıf, duygu ifadesinde zorluk yaşayan, içe kapanık bir çocuk dramaya yönlendirilebilir. Çok hareketli, yerinde duramayan bir çocuk için yüzme uygun bir seçenek olabilir. Dikkat fonksiyonları zayıf bir çocuk için ise satranç ya da tenis gibi hobiler tercih edilebilir.

3) Hangi yaşta, hangi hobiyi seçmeli?
Zengin deneyimle karşı karşıya kalan çocuk zamanla ilgisini çeken faaliyetleri belirleyecek ve kendisine ilgilenebileceği bir hobi seçmeye başlayacak. Çocuğun seçimi ve ailenin gözlemiyle 5-6 yaşından itibaren çocuklar belli aralıklarla uğraşmak üzere bir hobiye yönlendirilebilir. Örneğin bale, jimnastik, yüzme, resim, enstrüman çalma, satranç, drama gibi. Anne-babalar çocuklarıyla sinema, tiyatro, konser, bale gösterisi, kütüphane, müze gezisi yapabilir. Aile, çocuklarına farklı türlerde kitaplar okuyabilir; hayvanlar, dinozorlar, uzay, araçlar, bitkiler gibi. Su, kum, hamur, çamur, parmak boya gibi farklı, özellikle dokunma deneyimleri yaşayabilecekleri yaratıcı materyallerle deneyim kazanmaları sağlanabilir. Mutfakta kek, köfte, poğaça, salata yaparken soyma, doğrama, yoğurma vb. deneyimler yaşamaları sağlanabilir.

4) Çocuğun çok sayıda ilgi alanıyla aynı anda uğraşması doğru mu?
Çocuklar bazen birden fazla hobiyle uğraşmak isteyebilir. Böyle bir durumda aile gözlemlerine dayanarak sadece bir hobiyle başlamalı. Okul dışında her gün birden fazla uğraş alanı olan çocuklar, zaman içinde ödev gibi sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanır ve yorulabilirler. Bu durumda çocuk sevse bile bu faaliyetlerden hem zevk alamayacak hem de okul başarısında olası bir düşüklükle karşı karşıya kalabilecek. Bu nedenle mükemmeliyetçi anne- babaların, çocuklarının çok yönlü gelişebilmeleri beklentisiyle yaptıkları programlardan kaçınmaları gerekir.

5) Anne-babalar bu süreçte neye dikkat etmeli?
Kararlı olmaları şart. Eğer çocuk bir etkinliğe katılmaya karar verdiyse ve ailece de uygun görüldüyse, yetişkinler sıkılmadan çocuklarını bu programa götürüp getirmek, izlemek ve takip etmek zorunda. Çocukların da tutarlı bir şekilde belirlenen aktiviteye katılımı sağlanmalı. Süreç içinde karşılaşılan zorluklarda pes edilmemeli. Aile çocuğun başarılı olması için ona rehberlik etmeli, desteklemeli.

Proje üreten gençler yarışacak
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Endüstri Mühendisliği Kulübü’nce 21 yıldır düzenlenen ‘Endüstri Mühendisliği Öğrenci Sempozyumu’ (İTÜ EMÖS) öğrencilerle yöneticileri bir araya getiriyor. Sempozyum kapsamındaki proje yarışmasında da üniversitelilere, hayallerindeki projelerini gerçekleştirme imkânı veriliyor. ‘22. İTÜ EMÖS Proje Yarışması Bir ProjEM Var Diyorsan’, bu yıl P&G, B/S/H/, Bosch, Mercedes-Benz ve Unilever sponsorluğunda. Öğrenciler sponsor şirketlerin belirlediği ya da istedikleri konuyla ilgili proje hazırlayıp yarışmaya katılabilir. Son başvuru tarihi 28 Aralık.
www.birprojemvardiyorsan.com

Meslek liselerine laboratuvar desteği
Milli Eğitim Bakanlığı desteğiyle yürütülen Mercedes-Benz Türk ‘EML’miz Geleceğin Yıldızı’ projesi, eğitime katkı vermeye devam edecek. Firmanın sosyal sorumluluk çalışmaları kapsamında 23 farklı endüstriyel teknik eğitim kurumunda, motor bölümlerinin geliştirilmesi amacıyla laboratuvarlar yenilenecek. Öğrencilerin sanayinin beklentilerine cevap verecek nitelik ve donanıma ulaşması için gerçekleştirilecek eğitimlere katkı sağlanacak. Laboratuvarlar, teknolojik eğitim amaçlı özel ekipmanlarla donatılırken, her okula uygulamalı eğitim için birer kamyon bağışlanacak.

- YÖK verilerine göre, geçtiğimiz yıl Türkiye genelinde ikinci öğretimde 71 bin 342, açık öğretim lisans programlarında 101 bin 704, ön lisans düzeyinde ise 131 bin 374 kadın eğitim aldı.

- Merkezi Almanya’da bulunan ve bilimsel araştırmalara sağladığı katkıyla tanınan Max Planck Topluluğu’nun ünlü Bilim Tüneli Sergisi İstanbul Mall Of İstanbul Alışveriş Merkezi’nde açıldı. Tıp, sanat, tarih gibi alanlarda geleceğin dünyasına ışık tutan sergi 12 Şubat 2015 tarihine kadar ziyaret edilebilecek.