Yurtdışı, engelli dul yetim aylığı

SORU:"Benim aslen Fransız vatandaşı olan eşim 2004 yılından beri çifte vatandaşlık yasasının vermiş olduğu hakla Türk vatandaşlığını da aldı ve 04.12.2004 tarihinden beri SSK'ya beyannamesi veriliyor. Sorum şu: Fransa’da sigortalı olarak çalışmış olduğu gün sayısı 6210. Yaşı 44. Emekli olabilmesi için Fransa’da çalışmış olduğu yılları Türkiye’de çalışmış olduğu yıllara ilave edebilir miyiz? Emekli olabilmesi için daha ne kadar çalışması gerekecek?" İrfan ŞENTÜRKCEVAP:Türk vatandaşı da olan eşinizin, geçmişte Fransa’daki sigorta günlerini ülkemizdeki çalışma gün sayısı ile birleştirmesi sözkonusu değildir. Ancak, oradaki çalışmaları, sosyal güvenlik sözleşmesi yaptığımız bir ülke olduğu için, burada sigortalılık süresinin hesabında dikkate alınır. Bu vesileyle kendisine kısmi aylık bağlanabilir. Bunun için emekli aylığı bağlanmasında aranan yaş, gün şartları geçerli olmak üzere bağlanan aylık miktarı düşük olabilir. Ancak, kısmi aylık da bağlansa sağlık yardımı alması mümkün olur. Öte yandan, sonradan yurtdışı borçlanması yapmak suretiyle aylık bağlanması sözkonusu olabilir ve tam aylığa çevrilebilir. Burada, sorun olabilecek yan, eşinizin Türk vatandaşı olmadan önceki yurtdışı çalışma süresini ülkemizde borçlanıp borçlanamayacağıdır. Ancak, önemli olan kişinin borçlanma başvurusu yaptığı tarihte TC vatandaşı olduğu yönünde yargı kararları bulunduğunu da söyleyebiliriz.Engelliye emekli aylığıSORU:"1959 doğumluyum, 01.04.1984 tarihinde SSK girişim ve 1111 günüm var. Daha sonra Bağ-Kur’lu oldum ordan da 3400 günüm, sonra yine SSK’lı günlerim var. Toplam sigortalı gün sayım 5010 gündür. 2007’de de 10 aydır yatırılıyor. Şu anda da yüzde 60 engelliyim. Buna göre nasıl emekli olurum. Ayrıca şu an vergi indirimi alsam emekli olabilir miyim? 2008'de uygulanacak yasada durumum ne olur?" Hasan EVCEVAP:Engelli vatandaşlarımıza "emekli aylığı" sadece SSK'da düzenlenmiştir. Buna göre, SSK’lı gücünün 2/3’sini kaybetmiş ve en az 1800 günü var ise malüllük aylığına hak kazanırken, Bağ-Kur’da çalışma gücünün 2/3’sini kaybetmiş olması durumunda 5 tam yıl prim ödemişse malüllük aylığı bağlanabilmektedir. Engelli vatandaşlarımızın sadece SSK’lı çalışmaları koşulu ile en az 40 oranında vergi indirim raporu/sakatlık indirim raporu almış olmaları durumunda, yaş şartı aranmaksızın, sizin durumunuzda olanlar için 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün sayısı ile emekli aylığı bağlanabilmektedir.Raporunuzun mahiyeti anlaşılamamakla birlikte, SSK ve Bağ-Kur’dan malüllük aylığı bağlanmasına yetecek oranda olmadığı, sakatlık indirim raporu için de SSK'da yeterli gün sayınızın bulunmadığı anlaşılmakta. Boşta geçen süreler ise borçlanılamaz. Son 7 yıl en fazla hangi sosyal sigorta kanununa göre prim öderseniz (1261 gün), emekli aylığınız birleştirilen hizmet günleri üzerinden bağlanacağı için, bu sürede SSK'lı çalışmanız durumunda 48 yaşın ikmali, 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5225 gün sayısı ile emekliye ayrılabilirsiniz. Ancak son 7 yılda 1261 gün sayısına dikkat ediniz.Reform Yasası dul ve yetim aylığındaki mağduriyetleri giderebilir mi?"Ben bir özürlüyüm. Ablamın eşi 07/08/2005 yılında trafik kazası sonucu vefat etti. Ablama eniştemin 9 yıl 1 ay hizmeti var diye maaş bağlanmadı ve yasaya göre 10 yıl olması gerekiyor denildi. 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reformu Yasası yürürlüğe girerse maaş bağlanır denildi. Bu yasayla ilgili bilgi verir misiniz?" M. DOĞAROkurumuz belirtmemiş, ama ölen kişinin devlet memuru olduğu anlaşılıyor. Keza, devlet memurları ile diğer kamu görevlilerinin sosyal sigorta haklarını düzenleyen 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu gereğince, ölen iştirakçinin hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölüm tarihi itibariyle fiilen 10 yıl hizmeti bulunması gerekmektedir. Bu gereklilik Bağ-Kur kanununa tabi olanlar için 5 tam yıldır. SSK kanununa tabi olanlar için ise, yapılan son değişiklik ile en az 5 yıl sigortalılık süresinde ve en az 900 günü bulunan sigortalının ölümü halinde, geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması olanaklı kılınmıştır. Halihazırda SSK Kanunu'na tabi olanlar için getirilmiş olan bu olanak, yürürlüğe girmesi 1 Ocak 2008’e ertelenen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile ayrımsız tüm sigortalılara da tanınmış bulunmaktadır. Şu halde, bahis konusu kanunun yürürlüğe girmesi durumunda, devlet memuru olan sigortalının ölümü halinde de geride kalan hak sahiplerine aynı şartla, yani en az 5 yıl sigortalılık süresinde ve en az 900 günün bulunması halinde ölüm aylığı/dul ve yetim aylığı bağlanabilecektir.