Yörük Ali Efe tartışması
Güncelleme Tarihi:
Yaşar ANTER / ÇİNE, (DHA)
Oluşturulma Tarihi: Şubat 24, 2009 00:00
Aydın Çine’de 1909’da askerlik şubesi ve karakol olarak yapılan binayı belediye geçen yıl restore edip Kuvayi Milliye Müzesi yaptı. Müzede Yörük Ali Efe’yi 5 Haziran 1919’da, Albay Şefik’le Malgaç baskınını planlarken canlandıran balmumu heykeli de yer aldı.
Efe’nin torunu olan Uşak Valisi Kayhan Kavas, eşi Yeşeren Kavas’la müzeyi ziyaret etti. Kavas çifti heykeli görünce şaşırdı. Yeşeren Kavas, o tarihte Efe’nin 24 yaşında olduğunu belirterek, "Ancak heykel onun 50’li yaşlardaki haline benziyor. Bu 1919’da düşmanla mücadele eden Yörük Ali Efe değil. Kahramanlarımızın tarihi geleceğimize doğru biçimde aktarılmalı" dedi.
Çine Belediyesi Kültür Danışmanı Tarihçi-Yazar Arif Ali Uyguç da, Kavas’ın haklı olduğunu, müzenin ve balmumu heykellerin yapımıyla kendisinin ilgilendiğini belirtti, "Efe’nin 1997’de de Aydın’da bıyıksız heykeli dikilmişti. Ancak bıyıksız efe olmaz tartışması yaşanmış, heykel yeniden bıyıklı olarak yaptırılmıştı. Efe ile Albay Şefik’in toplantısı da müzede canlandırıldı. Albay Şefik o günkü yaşında gösterilirken, Yörük Ali’nin diğer torunları 50’li yaşlardaki halinin yapılmasını istedi" dedi.
Yörük Ali kimdir?
Yörük Ali Efe 1895’te Aydın Sultanhisar’ın Kavaklı Köyü’nde doğdu. 19 yaşına geldiğinde, Aydın dağlarında dolaşan Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin grubuna katılmak istedi. Ağır bir sınavdan geçirilerek gruba alındı. Kısa zamanda Efe’nin ve zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak ikinci adam oldu. Ahmet Efe, Bozdoğan -Kavaklıdere baskınında ölünce Yörük Ali Efe grubun başına geçti.
Yörük Ali Efe 1919’da dağdan indi. O sıralar düşman İzmir’i, ardından Aydın ve Nazilli’yi işgal etmişti. Yörük Ali, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları, Aydın Çine’nin Yağcılar Köyü’nde toplanarak, Sultanhisar’a iki kilometre uzaklıktaki Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki güçlü ve tam donanımlı düşman karakolunu 16 Haziran 1919 ’da bastı. Karakol imha edildi. Önemli cephane ve erzak ele geçirildi. Bu başarı halka ümit ve cesaret verdi, Yörük Ali Efe’nin liderliğini perçinledi. Kendisi Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak savaş sona erene kadar vatani görevini sürdürdü.
Cumhuriyet döneminde Yörük soyadını alan Ali Efe, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra altı yıl İzmir’de yaşadı. 1928’de Yenipazar’a taşındı. 1951’de bir kazada bacaklarını kaybetti. 1953’te tedavi için gittiği Bursa’da vefat etti.
Efe’nin torunu vali
Yörük Ali Efe’nin torunu, Uşak Valisi Kayhan Kavas konuyla ilgili olarak, "Eşim, mücadele yıllarında 24 yaşında olan Efe’nin daha yaşlı heykelinin yapılmasına sitem etti. Dedemin heykelinin yapılacağından haberim vardı. Heykeli yapan sanatçı, Efe’yi Şefik Albay ile aynı yaşta yapmış. Sanatçı görüşüne saygım var. Benim için bir sorun teşkil etmiyor" dedi.
Çine Belediyesi Kültür Danışmanı Tarihçi-Yazar Arif Ali Uyguç da, Kavas’ın haklı olduğunu, müzenin ve balmumu heykellerin yapımıyla kendisinin ilgilendiğini belirtti, "Efe’nin 1997’de de Aydın’da bıyıksız heykeli dikilmişti. Ancak bıyıksız efe olmaz tartışması yaşanmış, heykel yeniden bıyıklı olarak yaptırılmıştı. Efe ile Albay Şefik’in toplantısı da müzede canlandırıldı. Albay Şefik o günkü yaşında gösterilirken, Yörük Ali’nin diğer torunları 50’li yaşlardaki halinin yapılmasını istedi" dedi.
Yörük Ali kimdir?
Yörük Ali Efe 1895’te Aydın Sultanhisar’ın Kavaklı Köyü’nde doğdu. 19 yaşına geldiğinde, Aydın dağlarında dolaşan Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin grubuna katılmak istedi. Ağır bir sınavdan geçirilerek gruba alındı. Kısa zamanda Efe’nin ve zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak ikinci adam oldu. Ahmet Efe, Bozdoğan -Kavaklıdere baskınında ölünce Yörük Ali Efe grubun başına geçti.
Yörük Ali Efe 1919’da dağdan indi. O sıralar düşman İzmir’i, ardından Aydın ve Nazilli’yi işgal etmişti. Yörük Ali, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları, Aydın Çine’nin Yağcılar Köyü’nde toplanarak, Sultanhisar’a iki kilometre uzaklıktaki Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki güçlü ve tam donanımlı düşman karakolunu 16 Haziran 1919 ’da bastı. Karakol imha edildi. Önemli cephane ve erzak ele geçirildi. Bu başarı halka ümit ve cesaret verdi, Yörük Ali Efe’nin liderliğini perçinledi. Kendisi Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak savaş sona erene kadar vatani görevini sürdürdü.
Cumhuriyet döneminde Yörük soyadını alan Ali Efe, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra altı yıl İzmir’de yaşadı. 1928’de Yenipazar’a taşındı. 1951’de bir kazada bacaklarını kaybetti. 1953’te tedavi için gittiği Bursa’da vefat etti.
Efe’nin torunu vali
Yörük Ali Efe’nin torunu, Uşak Valisi Kayhan Kavas konuyla ilgili olarak, "Eşim, mücadele yıllarında 24 yaşında olan Efe’nin daha yaşlı heykelinin yapılmasına sitem etti. Dedemin heykelinin yapılacağından haberim vardı. Heykeli yapan sanatçı, Efe’yi Şefik Albay ile aynı yaşta yapmış. Sanatçı görüşüne saygım var. Benim için bir sorun teşkil etmiyor" dedi.