Yenilmez Armada Boğaz’ı geçemedi

BİRİNCİ Dünya Savaşı sürerken İngilizler’in, Çanakkale cephesini, “Osmanlı’nın tasfiyesi ve Türk nüfuzunu Orta Doğu’dan kaldırma politikası” yüzündden açtığını belirten Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, destanı ve başlangıcı özetle şöyle anlatıyor:“Lord Kichener’in ortaya attığı Çanakkale operasyonu, Churchill tarafından tam olarak benimsenmiş ve kabul görmüştü. Çanakkale Boğazı’nı geçmek niyetiyle hazırlanan planı hayata geçirmek için, Amiral Carden’in emrine, Queen Elizabeth, Inflexible, Agamemnon, Triumph, Cornwallis, Albion, Vengeance, Lord Nelson, Swiftsure, Irresistible, Ocean, Prince George, Majestic, Goliath, Canopus; Fransız Tuğamirali Guperatte komutasında da Bouvet, Gaulois, Suffren ve Charlemagne zırhlıları, 3 hafif kruvazör, 16 muhrip, 7 denizaltı, 12 mayın tarama gemisi, Ark Royal ve Ben Mc. Chree ana uçak gemileri, Minca sabit balon gemisi, nakliye gemileri ve şileplerden oluşan büyük bir armada oluşturulmuştu.”

İlk ateş 19 Şubat’ta

Çanakkale Boğazı’ndaki istihkamlara yönelik ilk ciddi top ateşinin 19 Şubat 1915’te gerçekleştiğini bildiren Sayılır, devam ediyor:“Mart ayının ilk günleri zırhlıların ve savaş gemilerinin Türk bataryalarını yoklama ve keşif harekatlarıyla geçmişti. Bu zamanda Türkler de boş durmamıştı. 8 Mart’ta Nusrat mayın gemisi sabah saatlerinde Karanlık Liman’a 26 mayından oluşan on birinci mayın hattını döşemişti. Bu son hatla birlikte Boğaz’a 403 mayınlık on bir hat döşenmiş olmuştu.”

Ve 18 Mart 1915

“Çanakkale Boğazı’ndaki Türk bataryalarına öldürücü darbenin vurulmasına yönelik yapılacak büyük harekatın planlarının ayrıntıları, 15 Mart’ta belirmeye başlamıştı. Öncelikle giriş tahkimatının yok edilmesi, ikinci olarak orta bölge topçusunun yok edilmesi ve bu bölgeye döşenmiş olan mayınların temizlenmesi, üçüncü olarak merkez tahkimatın yok edilmesi, son olarak da kalan mayınların temizlenmesi ile Boğaz’ın dar yerindeki tabyaların karaya çıkarılacak müfrezelerle işgal edilmesi ve böylece donanmanın Marmara’ya girişinin yolunun açılması sağlanacaktı.

Mondros’tan 18 Mart’ta saat 09.00’da çıkan itilaf donanması saat 11.00’de Boğaz’a girmiş ve birinci grup 11.25’te uzak mesafeden Nara Koyu’na ateş açmıştı. Saat 12.30’da Erenköy karşısında duran İngiliz zırhlılarını geçen Fransız gemileri, büyük çaplı toplarıyla bir taraftan Kilitbahr ve Mesudiye, diğer taraftan Dardonos ve Aktepe tabyalarını ateşe tutmuştu. Gemilerin küçük çaplı topları da dağınık olan bazı Türk bataryaları üzerine ateş etmişti. Üzerilerine bomba yağdırılan Türk istihkamları da İtilaf filosuna elinden geldiği kadar karşılık veriyordu.

Geri çekiliyorlar

Türk tabyalarından atılan top mermilerinden biri Inflexible’ın kaptan köprüsüne isabet etmiş ve yangın çıkarmıştı. Birçok yaralının bulunduğu gemi, geri çekilme direktifi almıştı. Bouvet’de de aynı şekilde yangın çıkmıştı. Prince George gemisinin de kaptan köprüsü bir Türk topuyla havaya uçmuştu. Gemilerde bunlar yaşanırken, Çanakkale şehir merkezi yangın yerine çevrilmiş, Namazgah tabyası Bouvet tarafından, Hamidiye tabyası Charlemagne tarafından tahrip edilmişti. Saat 13.45’te Fransız gemileri Boğaz dışına çıkmaları yönünde talimat almışlardı. Fransız gemileri dönmek için manevra yapmaya başladıklarında, Bouvet birden sağ tarafına doğru yatarak alabora olmuştu. Kısa bir süre sonrada gözden kaybolarak sulara gömülmüştü. Saat 15.15’te Irresistible, Aktepe hizasına geldiğinde şiddetli bir patlamaya neden olan bir mayına çarparak yana yatmaya başlamıştı. Saat 16.10’da yüzer mayınlardan biri Irresistible’a çarparak geminin ikinci bir ağır yara almasına neden olmuştu. Saat 18.00’de Irresistible’i çekip kurtarmaya gelen Ocean gemisi de Bouvet’in battığı yere yakın bir yerde mayına çarparak sağ yanına yatmıştı. Her iki geminin personeli de gemileri terk ederek, gemileri kaderleri ile baş başa bırakmışlardı. Saat 20.00 ile 23.00 arasında her iki gemi de sulara gömülmüştü. Günün sonunda Türk tarafının kayıplarına bakıldığı zaman, Çanakkale ve Kilitbahr’in alevler içinde kaldığı, haberleşme hatlarının tamamen kesintiye uğradığı, tabyalar ve bataryalara binlerce gemi top mermisinin isabet ettiği, siperlerin harap olduğu, topların çoğunun kullanılamayacak derecede zarara uğradığı ve 200 kadar Türk’ün hayatını kaybettiği görülmüştü. İtilaf donanmasına gelince ‘Yenilmez Armada’ olarak bilinen filo çok önemli üç zırhlısını Boğaz’ın sularında bırakmış, birçok gemisinin savaş dışı kalmasına engel olamamış ve batan gemilerdeki askerlerini de geride bırakarak Boğaz’ı terk etmek zorunda kalmıştı.”