Yeni sisteme farklı tepkiler

AK Parti Hükümeti tarafından ilk çıkarılan 5084 Sayılı Teşvik Yasası'nda büyük mağduriyet yaşayan, bölgesel teşvik düzenlemesinde de 2. bölgede yer alarak istediğini bulamayan Denizli, Yeni Teşvik Sistemi'nde de mevcut ekonomik yapısı ile mermer ve turizm sektörü dışında umduğunu bulamadı. Yeni Teşvik Sistemi'nin Denizli açısından en sevindirici yönü ise atıl durumda bulunan Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi'nin OSB'lere getirilen teşvikle yeni yatırımcı umudunu taşıması oldu. Bölgesel sıralamada 3. bölgede yer almayı bekleyen Denizli, yine ikinci bölgede kaldı.
Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, yeni sisteminin ülke genelinde değerlendirildiğinde en önemli, yaratıcı ve yatırımı teşvik edici, özellikle Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri için inanılmaz olduğunu söyledi. Denizli'nin yeni sistemde yine 2. bölgede kaldığını, beklentilerinin 3. bölge olduğunu belirten Keçeci, “Denizli, diğer bölgelere göre yatırımı önemli derecede teşvik etmekten eksik. Bizim beklentimiz 3. bölgede yer almaktı. 3. bölgede olsaydık daha fazla yatırım alabilirdik. Yeni sistemde özellikle Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi yatırımcılar için bir çekim merkezi olabilir. Mermer ve turizm sektörünün desteklenmesi Denizli için olumlu sonuçlar getirebilir. Denizli, gelişmişlik endeksine göre ikinci bölgede olacağı gerçeğini görmeli ve yatırım stratejilerini bundan sonra buna göre yapmalı” dedi.
Denizli Ticaret Odası Başkanı Necdet Özer ise, Denizli'nin 5084 Sayılı Kanun ve bölgesel teşvikte mağdur olduğunu belirterek, yeni sistemde 3. bölgede yer alamadıkları için üzgün olduklarını söyledi. Yeni sistemde bölgesel teşvikten çok sektörel ve stratejik sektörlerin önem kazandığını belirten Özer, “Denizli olarak 2. bölgede olmamıza üzüldük. Ancak yeni sistem sadece bölgesel değil sektörel ve stratejik yönü ağır basan bir düzenleme. Yeni sistem Denizli'ye özellikle mermer ve turizm sektöründe yeni yatırımlar getirecektir diye düşünüyorum. İhracatçı tam istediğini alamadı gibi gözüküyor ama ileri teknoloji, savunma sanayi gibi farklı sektörlerde yeni yatırımları artıracaktır. Yeni sistemi sektörlere göre farklı farklı değerlendirmek gerekiyor. Yeni sistemin iller arasındaki haksız rekabeti ortadan kaldırdığını söyleyebiliriz” diye konuştu.

Balıkesir ile aynı bölge olmalıydı
Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Bülend Engin, teşvik düzenlemelerinin önemine dikkat çekti. Engin, “Yapılan düzenlemeleri ve teşvik yaklaşımını genel anlamda olumlu buluyorum. Ekonomi dünyası için teşviklerden de önemli olan husus istikrar ortamının sürmesidir. Teşvik uygulamasında Çanakkale’nin Balıkesir ile aynı bölgede olması gerektiğini düşünüyorum. Bize düşen görev Çanakkale’nin gelişimi için yatırımcılara sahip çıkmak ve ülkemizin gelişime daha çok çalışarak katkı sunmaktır” dedi.

Balıkesir daha fazla yatırım yapacak
Balıkesir Sanayi Odası Başkanı Ahmet Kula, Balıkesir'in 2. bölgeden 3. bölgeye alındığını ve böylece bir yanlıştan dönüldüğünü söyledi. Kula, “Bu durum bizi bir hayli memnun etti. Çünkü, Balıkesir yatırımlardan daha fazla teşvik alacak. Ayrıca cari açığı kesecek yatırımlara yönelik teşviklerin de bir hayli tatmin edici olması bizi sevindirdi. Ancak Çanakkale’nin 2. bölgede kalması bir hayli enteresan. Balıkesir’in bu teşvik paketiyle daha fazla yatırım yapacağına inanıyorum" dedi.
Balıkesir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Yavuz, 2009 yılında yürürlüğe giren sistemde, Balıkesir'in 2. Bölge’de oluşuna itiraz ettiklerini hatırlattı. Yavuz, “Balıkesir 2. Bölge de iken, Manisa, Konya, Kayseri, Gaziantep gibi iller 3. Bölge'de yer almaktaydı. Bu durum Balıkesir’e rekabet dezavantajı getiriyordu. Örneğin, 1 milyon liralık bir yatırımda, 2. Bölge'de yer alan Balıkesir için 151 bin lira teşvik verilirken, 3. Bölge'de yer alan Manisa’daki yatırıma 365 bin lira teşvik veriliyordu. Yeni Teşvik Sistemi ile Bölgesel Teşvikte Türkiye illeri 6 Bölgeye ayrıldı. Balıkesir de 3. Bölgede yer aldı. Bu anlamda yeni düzenlemenin 2009 yılına göre daha uygun bir yapıda olduğunu söylemek mümkündür. Balıkesir açısından Yeni Sistemdeki 3. Bölge doğru bir yerleşimdir. Balıkesir’e yönelecek yatırımlar açısından 3. Bölgeyi önemsiyoruz” diye konuştu.

Aydın ikiye bölündü
Aydın Ticaret Odası Başkanı İsmail Hakkı Dokuzlu, bölgelerin refahı için teşviğin şart olduğunun belirterek, Dokuzlu, “Cari açığın daha da açılmasına neden olan maddelere teşvik verildiğini gördüm. Bu paket, cari açığı kapatmak ve ithalatı çok yapılan ürünleri desteklemek için yapılmış. Özellikle, eğitim ve ulaşımdaki teşvikler Aydın'ı ilgilendirecek. Bölgelerin refahını yükseltmek için teşviklerin olması gereklidir. Teşviğin kötüsü olmaz. Açıklanan paketten memnunuz” dedi.
Aydın Ticaret Borsası Başkanı Adnan Bosnalı ise paketin bölgesel kayırmacılık yaptığını belirterek, “Tarım ve hayvancılık adına pek bir şey göremedik. Tamam, OSB'ler için ve ithalatı yapılan ara ürünler için iyi bir paket ancak özellikle il bazında Aydın için bir şey yok. Teşvik paketleri hazırlanırken, bölgesel değil il bazında çalışmalar yapmak gerek. Aydın, Manisa'dan daha ileride değil. Sanki biz çok ilerideymişiz gibi bazı bölgelere kayırmacılık yapılıyor. Kendi bölgemiz adına hak ettiğimiz yerde olmadığımızı ve bunun haksızlık olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.

Uşak yerini beğenmedi
Uşak Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Yıldırım, Uşak'ın 3. Bölge'de yer almasını yeni yatırım çekme konusunda bir dezavantaj olarak nitelendirdi. Yıldırım, “Manisa, Gaziantep ve Mersin gibi illerle aynı grupta bulunan Uşak'ın 4. Bölge'de yer alması gerekliydi. Geri dönüşüm üssü olan Uşak, bu sektörün yüzde 75'lik bölümüne sahip. Bu noktada sağlanacak teşvikler çok önemli. Teşvik sisteminde il bazlı bölgesel teşvikler ve OSB'lere yapılacak olan yatırımlara ve işbirliğine teşvik olumlu bir gelişme” dedi.
Uşak Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kuvvet de, demiryolu ve denizyolu ile yük ve yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar, madencilik yatırımları ile Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırımlarının aynı şekilde hangi bölgede yer alırsa alsın 5’inci bölge desteklerinden yararlanabileceğine dikkat çekti. Kuvvet, “Bu kapsamda açıklanan 254 yer arasında Uşak'ta Banaz Hamamboğazı Termal Tesisleri ve Örencik Termal Tesisleri yer alıyor” dedi.

Muğla beklemediği bir sonuçla karşılaştı
Muğla Ticaret ve Sanayi Odası (MUTSO) Başkanı Bülent Karakuş, açıklanan teşvik sisteminin bekledikleri gibi olmadığını belirtti. Muğla'nın birinci bölgede değil en az ikinci veya üçüncü bölgede yer alması gerektiğini kaydeden Karakuş, Muğla'nın iç kesimlerine ise beşinci bölge teşviki verilmesi gerektiğini ifade etti. Karakuş, “Muğla'nın birinci bölgede yer almasını beklemiyorduk. Muğla'yı en iyi iller sıralamasına almışlar. Muğla'nın kıyı kesimi olduğu kadar iç kesimleri de var. Burada özellikle madencilik çok büyük destek bekliyor. Yatağan, Ula ve Kavaklıdere ilçelerinin bu teşvike çok ihtiyacı var. Bu ilçelerimiz beşinci bölge teşvikinden yararlandırılmalı. Türkiye geneline baktığımızda teşvikin çok faydalı olacağını görüyoruz. Ekonomiyi canlandıracak ve işsizliği azaltacaktır. Bazı sektörlerin gelişmesine katkıda bulunacaktır” dedi.

Manisa detayları bekliyor
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Vekili Yaşar coşkun ise sisteme temkinli yaklaştı. Coşkun, “Öncelikle, Yeni Teşvik Sistemimiz ile ilgili henüz Resmi Gazete yayınlanan ya da bizlere tebliğ edilmiş tam metin olmadığı için bir değerlendirme yapamıyoruz. Ancak genel olarak Sayın Başbakanın yapmış olduğu açıklamalardan anlaşıldığı üzere yine muafiyetler üzerine kurulmuş bir sistem oluşturulmuş. 2009 yılında açıklanan teşvik paketi gibi bu pakette de devlet yatırımcılara al bu parayı git fabrika kur demek yerine daha çok çeşitli vergi ve stopajlardan muafiyetler getiriyor. Eski sisteme göre daha detaylı bir çalışmanın yapıldığını da iller bazında sisteme geçilmesinden anlayabiliyoruz. Geçtiğimiz pakette 4 milyar dolar ihracat yapan ile 700 milyon dolar ihracat yapan iller sadece coğrafik özelliklerinden dolayı aynı şekilde destekleniyordu, buna dönem dönem itirazlarımızı da yapmıştık. Bu konununn düzeltilmiş olmasını da olumlu görüyoruz. Ancak dediğim gibi henüz bu konuda bir yorum yapmak için erken öncelikle içeriğini ve detayını görmemiz lazım. Mesela ilimizde hangi sektörlerin, hangi alt limitlerde destekleneceğini bilmiyoruz. Ben şimdiden tüm Türkiye Özel Sektörüne hayırlı olmasını temenni ediyorum” dedi.