Yağdaki sahtecilik balı geride bıraktı

GIDA, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde balda sahtecilik yapan iki firmanın teşhir edilmesiyle patlayan skandal büyürken, zeytinyağı sektörü “Bizde de var” diyerek ortaya çıktı. Sektör temsilcileri kendilerinde sorunun baldan çok daha büyük olduğunu belirterek, etkin önlemler alınmasını istedi. Bakanlığın Aralık’ta yayımlanan son yönetmeliği çerçevesinde laboratuvar incelemeleriyle taklit ve tağşiş (benzer başka ürün karıştırma) yapıldığı kesinleşen firmanın adı, ürün adı, markası gibi bilgileri internet sitesinde kamuoyunun bilgisine sunuluyor. Zeytindostu Derneği ve Ege Zeytin Zeytinyağı Tanıtım Komitesi Başkanı Metin Ölken, uygulamanın yeni başladığını, pratikte nasıl karşılık bulacağını yaşayarak göreceklerini dile getirdi. Şimdiye kadar balda sadece iki firmanın açıklanmasının sistemin yavaş ilerlediğine işaret ettiğini kaydeden Ölken, zeytinyağında da benzer bir uygulamanın fayda getireceğini anlattı ve “Ancak isim yayınlamak kesin çözüm değil. Çünkü bunu yapan insanlar zaten vurgunu yapıp başka isimlerle ortaya çıkıyor” dedi.

Prinadan zeytinyağı

Para cezalarının da daha caydırıcı olması gerektiğini savunan Ölken, “Bu iş sırf balda değil. Bizim durumumuz daha kötü. Beyaz tenekeden tutun ambalajlı ürüne kadar pek çok taklit ve tağşiş sorunu hala dizboyu. Balda 1 ise, zeytinyağında 5 sorun var. Örneğin Ege’den giden pirina Antep’te zeytinyağı diye satılıyor. Bu tür şeyleri önlemek lazım. Bu sahtekarlık işleri çözülmedikçe fiyatlar da dengeye giremez” diye konuştu.

Büyüklerin işine geliyor

Zeytinyağındaki sahtekarlıktan bunu yapmayan büyük firmaların da kazanç elde ettiğine ve aslında sorunun çözümü için tam olarak irade konamadığına işaret eden Ölken, “Bu sahtekarlığı yapmayacağını bildiğimiz markalar var. Onlar aslında bunun düzelmesini istemiyor. Çünkü tüketici korkusundan ufak firmalardan mal almıyor. Bu yönüyle aslında büyük firmaların işine de geliyor ve böylece rekabet yanlış işliyor” dedi.

HERKES SORUMLU

TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, sadece imal eden değil büyük marketlerin ve reklam yapan basın kuruluşlarının da sorumluluğu paylaşması gerektiğini vurguladı. “Katkılı ürün ve taklitle vatandaşın bariz şekilde aldatılması, insanın içini acıtıyor” diyen Çetin, yasal düzenlemenin şart olduğunu kaydetti, “Üç kişiyi ilan etmekle bu iş bitmez. Herkesin elini taşın altına koyması, sorumluluğu alması gerekiyor. Marketler gerekirse laboratuarda test etmeli, sertifika istemelidir” dedi.

Uzmanlık şart değil

Tüketiciye de yaşadığı bir olay üzerinden öneriler yapan Çetin, “Geçtiğimiz günlerde büyük bir marketin zeytinyağı rafını inceledim. Bir kilogramlık iki ürün yan yana duruyordu. Birinin fiyatı 7.5 TL, diğerinin ise 15 TL idi. Bir kere 7.5 TL’ye satabilmeniz için ambalajı, işçilik ve nakliye maliyetini de düşünürseniz yağı üreticiden 2.5 TL’ye almanız lazım. Öyle bir fiyat da yok. Üreticiden en az 5-5.5 TL’ye alıyorsunuz. O yüzden tek kriter ucuzluk olmamalı. Taklit ve tağşiş olduğunu anlamak için illa uzman olmak gerekmiyor” diye konuştu.

117 ŞİKAYET

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan Bakanlığın attığı adımların olumlu olduğuna dikkat çekerek bugüne kadar kendilerine ulaşan 117 şikayeti Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini kaydetti. Tan, bu konuda takiplerin sürdüğünü de ifade ederek, “Zeytinyağı biraz daha kontrollü şekilde gidiyor. Üreticilerin yüzde 80-90’ı beyaz listede olduğu için yapanların oranı daha düşük kalıyor” bilgisini verdi.

TAĞŞİŞ NEDİR

Genelde sızma zeytinyağlarına belli ölçüde (genellikle yüzde 10) kanola, mısır veya ayçiçek yağı gibi daha ucuz yağlar karıştırılarak elde edilen yağ. Tağşiş, yüksek teknolojik analizlerle tespit edilse de tüketici de donma derecelerindeki farklılıklara bakarak yağın taklit ve tağşiş olduğunu anlayabilir. Derin dondurucuya 15 dakika bırakılan numune zeytinyağının bir kısmı donar, bir kısmı donmazsa tağşiş söz konusudur. Ayrıca son yıllarda yapılan ‘kolon sızması’ da yeni bir zeytinyağı sahtekarlığı. Bu yöntemde asidi yüksek, kötü koku ve görüntüye sahip yağlar, ısıl işlemden geçirilerek sızma zeytinyağı olarak satılıyor.