Staj yapan öğrencilerin sigortalılık durumları nedir?

Üniversitelerimize bağlı birçok fakülte ve yüksekokul öğrencisinin staj zorunluluğu bulunmakta. Staj ise en nihayetinde pratik eğitim yani bir işyerinde birfiil çalışmadır. Mevcut durumda, eğitimlerinin gereği olarak staj yapmak zorunda olan öğrencilerin, stajda geçen sürede sigortalı sayılmaları sözkonusu değildir! Ancak, zorunlu staj süresinin aşılmasına rağmen çalışma ilişkisi devam ederse zorunlu sigortalılık doğacaktır.Kime stajyer öğrenci denir?Gördükleri eğitimin gereği olarak uygulamalı öğrenim yapmaları zorunlu bulunan öğrencilere "stajyer öğrenci" denilmekte. Bir öğrencinin stajyer sayılabilmesi için eğitim yaptığı müessesenin/üniversitenin statüsünde mecburi staj şartı bulunması ve yükseköğretim kurumu tarafından bir işyerine pratik eğitimini yapmak üzere belirli bir süre gönderilmesi gerekmektedir. Fakülte, yüksek okul, meslek okulu gibi veya burs gibi yardımlarla tahsil imkanı sağlayan resmi veya özel müesseselerin yönetmelikleri veya burs şartları gereğince işyerlerinde mecburi staja tabi tutulan öğrencilerin yanı sıra milletlerarası teknik stajyer öğrenci mübadelesi esasları gereğince Türkiye'ye gelen yabancı uyruklu öğrenciler de bulunmaktadır. Stajyer öğrenciler bu stajları süresince bir ücret almış olsalar bile, işyerlerindeki çalışmaları serbest irade beyanı ile değil, ilgili eğitim kurumlarının statülerinden doğan bir zorunluluğa dayanması dolayısıyla, hizmet akdi ile bağlılık bahis konusu olamayacağından sigortalı sayılmayacaklardır. Stajyer üniversite öğrencisi işyerinde kazaya uğrar ise...Geçtiğimiz hafta Hürriyet’te yer alan bir haberde, inşaat mühendisliği bölümü öğrencisi genç bir kardeşimizin, eğitiminin gereği olarak bir inşaat işyerinde staj kapsamında çalışırken uğradığı kaza neticesinde tekerlekli sandalyeye mahkum olduğunu okuduk. Üniversitenin yardımı konu edilmişti. Peki ya sonra ?Mevcut durumda stajyer öğrenci "sigortalı" sayılmadığı için kazaya uğraması halinde de herhangi bir sosyal sigorta yardımı alamamaktadır. Ancak, "sosyal güvenlik reformu" kapsamında, "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu" uygulama tarihinin ertelenmesi ile 1 Temmuz 2007’de yürürlüğe girer ise durum değişecek. Bu tarihten itibaren de yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında da iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacaktır.Dolayısıyla bu şekilde, stajları sırasında kazaya uğrayan üniversite öğrencileri, istirahatli kaldıkları süre için sağlık yardımı alacakları gibi iş kazası ödeneği de alabileceklerdir. Dahası, kaza sonrası "meslekte kazanma güçlerinin" en az yüzde 10’unu kaybetmeleri halinde de her ay düzenli olarak "iş kazası geliri" de bağlanacaktır. Gelir bağlanan sigortalı çalışması mümkün olan işlerde çalışarak ileride emekli olabileceği gibi bu süreçte de bağlanan geliri her ay düzenli olarak SGK den almaya devam edecektir. Kendisine gelir bağlandığı için de sağlık yardımlarını zaten alabilecektir.Üniversitede çalışan öğrencilerin durumuYükseköğretim mevzuatı gereği okuduğu üniversitede kısmi zamanlı çalışan öğrencilerin ise özellikli bir durumu bulunmaktadır. Diyelim, haftada üç gün üniversite kütüphanesinde çalışan öğrencinin ücreti üniversite bütçesinden ödenecektir. Bu şekilde çalışan öğrenci hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacaktır. Yani bunlar adına SGK ye sadece işveren/üniversite tarafından iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi yatırılacaktırIrak’ta düşen uçakta ölen Türk işçilerin geride kalanlarıGeçtiğimiz günlerde, Irak’a çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerin uçaklarının düşmesi ile öldüklerini üzülerek öğrendik. Kazanın nedenleri ve sonuçları tartışıldı. Şüphesiz ateş düştüğü yeri yakıyor. Bu şekilde ölen işçilerin geride kalanları hangi sosyal sigorta yardımlarını alabilecekler?Ölen işçilerin, 5 yıllık sigortalılık süreleri ve 900 günleri var ise geride kalan eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilecektir. Burada bir tartışma yok. Peki, olay bir kaza olduğuna göre ve ölümlerde bu kazadan ötürü olduğuna göre ayrıca bir yardım yapılmayacak mı?Maalesef yapılmayacak. Eğer, bir erteleme olmasaydı ve 5510 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu" 1 Ocak 2007’de yürürlüğe girse idi, Türk işçilerin bu şekildeki ölümleri iş kazası sayılacaktı ve geride kalanlarına bir de iş kazası geliri bağlanacaktı. İş kazası geliri bağlanırken de gün sayısı aranmayacaktı.Ancak mevcut durumda, sosyal güvenlik sözleşmesi yapmadığımız ülkelere(Irak gibi) götürülen Türk işçiler ile uzun vadeli sigorta kolları açısından topluluk sözleşmeleri yapıldığından bunlar hakkında iş kazası sigorta hükümleri ne yazık ki uygulanmamaktadır.