Savaşın ardından kalan miras

Çanakkale Kara Savaşları'nın 100'üncü yıldönümü kapsamında Avustralya ve Yeni Zelandalılar da Gelibolu Yarımadası'nda Arıburnu önündeki Anzak Koyu'nda, Şafak Ayiniyle atalarını andı. Töreni, kurayla belirlenen 10 bin 500 Anzak torunu izledi. Yoğun katılım nedeniyle sınırlı sayıda basın mensubunun akredite edildiği Anzak Koyu'ndaki törene, Türk basın mensuplarının büyük bölümü alınmadı. Şanslı 8 bin Avustralyalı 2 bin 500 Yeni Zelandalı akşamdan alandaki yerlerini aldı. Anzak torunları uyku tulumları içinde şafağı bekledi. Bu sırada dev ekranlarda gazilerin anılarını anlattığı belgeseller gösterildi.

Saat 05.30'da başlayan Şafak Ayinine ise Galler Prensi Charles ve oğlu Harry ile Avustralya Başbakan'ı Tony Abbott ve Yeni Zelanda Başbakan'ı John Key katıldı. Türkiye'yi ise Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır temsil etti. Bir Türk subayı Türkçe ve İngilizce olarak Atatürk'ün Anzak annelerine yönelik hitabını okudu. Ardından ülke marşları çalındı, göndere bayraklar çekildi. Törende konuşan Yeni Zelanda Başbakanı John Key şunları söyledi:
"İlk defa Gelibolu'da bu yabancı toprağa adım atan Anzak birliklerinin bilmedikleri bir şey daha vardı. O da, cesaretlerinin ve dayanışmalarının, bugün de devam eden, Anzak bağını ve itibarını şekillendireceğiydi. Onları selamlıyorum, tıpkı onlara karşı duran birlikleri ve bu yarımadada savaşan herkesi selamladığım gibi. Burada başlayan savaş, bu yerin adının Yeni Zelanda, Avustralya, Britanya, Türkiye ve burada savaşan birçok diğer ülkenin tarihlerine asla silinmemek üzere yazılmasını sağladı. Gelibolu aynı zamanda da savaşın acı tarafını sembolize ediyor. Çünkü bir yandan burası bir cesaret ve kahramanlık meydanıyken, aynı zamanda da bir korku ve telef ve kayıp yeriydi. Savaşın her iki tarafı için de kelimelerin tarif edemeyeceği bir ızdırap yeriydi. Türkiye'nin her yıl bizi ağırlaması aynı zamanda Gelibolu'nun zaman, affetme ve diplomasinin de iyileştirici gücünü sembolize etmesi anlamına geliyor. Türkiye Cumhuriyetine müteşekkiriz. Her yıl evsahiplerimiz ülkelerimizin tarihinde özel bir yeri olan bu yeri kendi gözleriyle görmeye gelen çok sayıda Avustralyalı ve Yeni Zelandalıyı ağırlayıp onlara yardımcı oluyor. Genellikle büyük babaları ya da büyük amcaları/dayıları burada savaştığı için onların aile geçmişlerinde de burası özel bir yer tutuyor. Bu anma törenlerini genelde 'Olur da Unutursak' diye bitiririz. Ancak bugün, burada saygı ve anma için toplanmış olan sizlerin şahitliğinde 'Olur da Unutursak' demeyeceğim. Çünkü yüzyıl sonra bugün, 25 Nisan 2015'de; 'Hatırlıyoruz' diyebiliriz." Daha sonra ayine geçildi, dualar edildi. Bu sırada duygulanan Ancak torunlarından bazıları gözyaşlarını tutamadı.

PARALEL TÖREN
100'üncü yıl nedeniyle Çanakkale'ye gelenlerin sayısının her zamankinden fazla olması nedeniyle kruvaziyer gemilerle gelen binlerce Anzak torunu, Anzak Koyu'na gidemedi. Bunun üzerine tur şirketleri, Gelibolu Belediyesi ile Anzak Koyu'na gidemeyecek Avusralya ve Yeni Zelandalılar için 12 Eylül Darbesi'nde Süleyman Demiral ve Bülent Ecevit'in alıkonulduğu Hamzakoy'da alternatif bir Şafak Ayini töreni düzenledi. Buradaki törene de 2 bine yakın Anzak torunu katıldı. Saat 04.30'da 130 kürekçi 20 botla denize açıldı. Tören startı verildikten sonra, Anzak çıkarmasıyla aynı saatte açıktaki botlardaki Anzak torunları, 100 yıl önce atalarının yaptığı çıkarma anını canlandırdı.

Şafak Ayini ise Hamzakoy sahiline, kumsalın üzerine yerleştirilen platformda gerçekleştirildi. Platformun arkasına, kumsalın üzerine üç bayrak direği dikildi. Adeta mini bir Anzak Koy görünümü yaratıldı. Törende bir konuşma yapan Gelibolu Belediye Başkanı CHP'li Mustafa Özacar, Atatürk'ün, 1934 yılında Anzak askerlerinin annelerine hitaben yazdığı mektuptaki sözlerle Anzak torunlarına seslendi. Başkan Özacar konuşmasında ise şunları söyledi:
"Büyük savaştan 100 yıl sonra bugün de Gelibolu yine çok güzel. Sizler de Gelibolu kadar güzelsiniz. Burada asla yabancılık çekmeyin. Sizinle aynı dili konuşmuyoruz belki ama aynı şeyi hissediyoruz. Hepimiz aynı anda nefes alıyoruz. Dilimiz, dinimiz ayrı olabilir ama hepimizin gözyaşlarının rengi aynı. Dünya, aslında hepimizin ülkesi. Sizler dünyamızın bir ucundan bugün Gelibolu'ya, bu topraklarda huzur içinde uyuyan atalarınızı anmaya geldiniz. Dün bu topraklarda savaşanların torunları bugün bu topraklarda kardeş oldu. Bu toprakların altındaki atalarınız da, üstündeki sizler de misafirlerimizsiniz, kardeşlerimizsiniz. O koyda 100 yıl önce karşı karşıyaydık. Bugün bu koyda yanyanayız. O gün Anzak Koyu'nda çarpıştık, bugünse Hamzakoy'da kucaklaştık.100 yıl sonra bugün, bu sahilde aynı geceyi paylaşıyor, aynı yıldızların altında soluk alıyoruz."

Şafak Ayini sırasında dualar, anmalar gerçekleştirildi. Bazı Anzak torunları gözyaşlarını tutamadı. Avustralya, Yeni Zelanda ve Türkiye milli marşları seslendirilip, ülke bayrakları göndere çekildi. Çalınan gaydalar eşliğinde, platformun önüne çelenkler ve çiçekler bırakılarak, savaşta yaşamını yitirenlere saygı gösterildi. Son olarak üç bot günün ilk ışıklarıyla beraber yeniden denize açılıp, savaşta yaşamını yitiren Anzak askerleri için denize çelenkler bıraktı.