Rota: Priene-Miletos

Zamanın öyküsü

Tarihin babası Heredot'a göre, İyonlar kentlerini yeryüzünün bilinen en güzel gökyüzü altında ve en güzel ikliminde kurmuş. Priene ve Milet gibi

MİTOLOJİK devirlerde tanrılar ‘‘iyiler'' ve ‘‘kötüler'' olarak ikiye ayrılırdı. Sadece kendini düşünen, sonsuz güçlerini kendi keyifleri ve mutluluklarına kullanan, yalnızca eğlenmek için insanlara eziyet eden tanrıların yanısıra; iyi, sevecen, güçlerini insanların iyiliğine kullananlar da vardı. Tanrıların tanrısı Zeus'un Olimpos'unda her şey boldu. Tanrılar büyük lüks içinde yaşıyordu. Zavallı insanların dünyasında ise durum farklıydı. Onlar karanlıkta ve soğukta aç - susuz sefil bir hayat sürüyordu. İnsanları çok seven Prometheus, bu duruma daha fazla dayanamadı. Olimpos'taki kutsal ocaktan ateşi çaldı, insanlara götürdü. O günden sonra insanlar ışığa ve sıcaklığa kavuştu. Tanrısal güç ateş, gelişmelerini sağladı, ancak Premetheus acıların en büyüğünü çekmekle cezalandırıldı.

Öykü, Arkeolog Semih Tulay ve Hasibe Akat'ın; Priene, Milet ve Didim'i tanıttıkları ‘‘Zamanın Öyküsü'' isimli kitabı okurken aklıma geldi. Örenyeri ziyaretçilerinin büyük sıkıntısını çektikleri Türkçe yayınların öncüsü olan kitabın önsözünde Tulay ve Akat, ‘‘Bu aynı zamanda zamanla uğraşan biz arkeologların size, Prometheus'un ateşi çalması gibi zamandan aldığımız bilgileri yalın bir dille aktarmamızdır'' diyor. Bu hafta rotamızı ‘‘Zamanın Öyküsü'' belirledi, yolumuz Priene ve Milet'e düştü. Gezi programına Priene ve Milet'i birlikte alınca işimiz zor. Yanlış anlamayın, gezmek değil de yazmak zor. Çünkü antik çağın bu iki güzel kenti, öylesine zenginlikler barındırıyor ki...

En güzel kent

2000 yıl önce Söke Ovası tamamen deniz, Bafa Gölü körfezdi. Prieneliler de denizcilikle uğraşıyordu. MÖ. 494'de İyon Birliği ve Persler arasında yapılan Lade Deniz Savaşı'na 12 gemiyle katılan Priene, İyon Donanması yenilince Milet gibi yakılıp yıkıldı. MÖ. 350 yıllarında bugünkü yerinde, antik çağın en büyük mimarı ve şehir plancısı Hippodamos Planı'na göre yeniden inşaa edilen Priene, arkeolojide Hellenistik Çağın en güzel kentlerinden biri olarak biliniyor.

Evleri ve caddeleriyle ünlü bu güzel kenti görmek için hayli dik bir yokuşu tırmanmayı göze almak gerek. Söke Ovası'nı kuşbakışı gören Priene'de Athena Tapınağı, 6500 kişilik tiyatro, meclis binası, kutsal galeri, agora, jimnazyumlar, stadyum, İskenderevi, zengin evlerinin kalıntıları görülebilir. Biraz daha tırmanmayı göze alırsanız (Z) şeklindeki antik yoldan kentin akropolüne çıkıp, bir kale kalıntısını da görebilirsiniz.

Bilimin doğum yeri

Doğa yürüyüşü tadı da alacağınız bu geziden sonra Milet'e gidebiliriz. Priene'den yaklaşık 15 kilometre sonra varacağınız bu kent, pozitif bilimin doğum yeri. Öncelikle Milet Müzesi'ne uğrayın derim. Müzeyi gezdikten sonra da hemen karşısındaki parka gidip; İyon felsefesini oluşturan, pozitif bilimin babaları filozoflarla tanışın. Atomun tanımlamasını yapan filozof Leukippos, Heredot'un hocası Hekatoios, ay tutulmasını doğru olarak açıklayan Anaksimenes, filozof Anaksimendros, hatip Aiskhines, şair Timotheos, kendi adıyla anılan ızgara sistemi kent planını yapan Hippodamos, güneş tutulmasını açıklayan, matematikdeki Tales Teoremi'ni bulan Tales, Didim Apollon Tapınağı'nın mimarı Daphnis, öykü yazarı Aristeides, bilgin İllustrios, Ayasofya'nın mimarı Isıdoros, Hukukcu Bias ve dilimize ‘‘Haspa'' kelimesinin yerleşmesine neden olan güzeller güzeli Aspasia Miletli.

Sonra bunca değerli ismi yetiştiren, döneminde bilimin, sanatın, ticaretin, bolluk ve refahın, hoşgörünün merkezi olan Milet'e gidin. Yalnız antik dönemden değil; Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin zenginliklerini kanıtlayan kalıntıları gezin. Tiyatrosunu, anıtlarını, hamamlarını, tapınak, kilise ve camileri, stadyum ve jimnazyumları görün. Elinizde ‘‘Zamanın Öyküsü'' adlı kitap varsa (Müzeden satın alabilirsiniz) bu geziden bambaşka bir keyif alacaksınız.

NASIL GİDİLİR?

İzmir'den özel otomobille 1.5 saatte Söke'nin Güllübahçe Beldesi'ne yani Priene'ye ulaşabilirsiniz. 15 kilometre sonra da Milet var. Karayolları üzerindeki sarı tabelalar yolu bulmanızı kolaylaştırıyor.

NEREDE KALINIR?

Güllübahçe'de bir kaç pansiyon var. Ancak gecelemek için Didim çok uygun olur.

NE YENİR?

Yaz aylarında Milet ve Priene çevresinde lokantalar var. Ancak bu mevsimde yanınıza kumanya alın derim. Gezinizi bitirdikten sonra Didim'de ya da Ortaklar'daki çöp şiş restoranlarda kendinize ziyafet çekersiniz.

HAVA DURUMU

Meteoroloji yetkilileri hafta sonunda, Balkanlar'dan gelen yeni soğuk hava kitlesinin bölgeyi etkileyeceğini, ısının mevsim normallerinin altına düşeceğini belirtiyor. Yağış beklenmiyor.