Rota: Allianoi

Elden giden tarih

İnsanlara ölümsüzlüğü armağan etmek isterken Zeus’un öfkesine hedef olan Sağlık Tanrısı Asklepios’a adanan en büyük ve görkemli asklepieionlardan biri olan Allianoi, sulara gömülmek üzere

EFES Müzesi’nin en güzel süsü, bin memeli Artemis Heykeli’ni hep Anadolu ile özdeşleştiririm. Görkemli tacı, dolgun memeleri, eteğindeki kuşlar, arılar ve çiçeklerle, aynı Anadolu gibi, bereketi, bolluğu, zenginliği simgeler. Ve bu zenginlikleri görmek için en azından yaşadığımız bölgeyi gezmek, görmek, öğrenmek gerekir. Bu bölge, sabahın ilk ışıklarında, tam öğle sıcağında, ya da akşam alacasında öylesine güzel ki. Yeşilden, grinin ve kahve renginin her tonuna dönen toprak, çeşitli sertlikte, renkte ve büyüklükte kayalar, başlarını Ege’nin doyum olmaz mavisine kaldırmış dağlar, her biri heykel güzelliğinde, dağların yamaçlarını, ovaların ıssızlığını, akarsuların serinliğini bekleyen ağaçlar. Dost canlısı, bir dilim ekmeğini hiç tanımadığı yolcularla paylaşan yüce gönüllü insanlar.

YA tarih ve kültür zenginliği? Anadolu’da 4 binin üzerinde antik kent var. Bunların hepsini gezmek mümkün değil, ama yanımızdakileri görmeliyiz hiç olmazsa. Bu hafta Evren ve ben, çok sevdiğimiz ancak çok kişinin varlığını bile bilmediği ve 3 yıl gecikirsek bir daha da asla olamayacağı Allianoi’ye bir kez daha gittik. Ve birkaç yıl içinde Yortanlı Baraj Gölü içinde kalacak Allianoi’i, Zeugma gibi büyük bir hata olmaması için, henüz vakit varken anlatmak istedik.

TANRI Apollon, oğlu Asklepios’u, yarı insan, yarı at Khiron’a emanet etti. Khiron ona okumayı, yazmayı, bilgeliği ve en önemlisi değişik hastalıkları tedavi eden ilaçların formüllerini öğretti. Asklepios’un ünü kısa sürede bütün Yunanistan’a yayıldı. Aralarında efsanevi kahramanların bulunduğu binlerce insan Asklepios’un elinden şifa bulmaya geliyordu. Asklepios’un ölüleri dirilttiği ve ölüme çare bulduğu söyleniyordu. Yeraltı Tanrısı Hades çok öfkelendi, Asklepios’u Zeus’a şikayet etti. Ölüyü diriltmek gibi tanrılara özgü özellikleri yaygınlaştıran Asklepios, Zeus’un öfkesini çekti. Zeus, Asklepios’u öldürdü, ama ona tapınılmasını engelleyemedi. Ölümünden sonra Asklepios’a tanrı gibi tapan Yunanlılar onun adını yaşatmak için, içinde tapınaklar ve sunaklar bulunan, her ihtiyacın karşılandığı sağlık merkezleri yaptı. Bunlara da asklepieion dendi. Binlerce yıl sonra dört önemli asklepieion Yunanistan’da Epidaurus ve Korint’te, Ege adalarından Kos’ta ve Anadolu’da Bergama’da ortaya çıkarıldı. Allianoi kazılarıyla da bunlara yenisi eklendi.

Ne yapılır?

ALLIANOI, Bakırçay Ovası'nın bereketini artıracak Yortanlı Barajı’nın suları altında kalacak. Kenti ikiye bölen İlya Çayı, üç yıla kadar hep hayat verdiği bu yerleşimi yutacak. 1994'te Bergama Müzesi tarafından başlatılan kazılar, 1998’de hızlandı. Müdür Ahmet Yaraş ve ekibi, Anadolu arkeolojisi için çok büyük önem taşıyan, ismi Aelius Aristides’in ‘‘Hieroi Logoi’’ (Kutsal Söz) eserinde geçen Allianoi’yi bilim çevrelerine sundu. Birkaç ay önce bulunan mermer Afrodit Heykeli ile iki Asklepios başı Alliano’nin, döneminin çok önemli sağlık merkezi olduğunu kanıtladı.Buluntular, Allianoi’de hidroterapi uygulandığını, savaştan dönen komutanların eski sağlıklarına bu merkezde kavuştuklarını söylüyor.

ALLIANOI, son kazı sezonunda Philip Morris / Sabancı’nın desteği ile restore edilmeye başlandı. DSİ’nin yetkilileri, kenti kurtaracak çareyi de söylüyor. Kent ve baraj arasına yapılan özel bir set. Öyleyse, bu amaçla kurulan Yortanlı Kurtarma Derneği’ne destek olalım ve bir değeri kaderine terk etmeyelim.

Ne var?

Allianoi kazılarında bugüne kadar son derece gösterişli ve anıtsal mimari elemanlar ortaya çıkarıldı:

6 metre genişliğinde 180 metre uzunluğunda doğu batı doğrultusunda sütunlu ana cadde ile 8 metre genişliğinde, 35 metre uzunluğunda sütunlu ana arter cadde

Halen kullanılan çift kemerli Roma Köprüsü

Yaklaşık 9.700 metrekarelik kullanım alanı ile Anadolu’da şimdiye kadar görülen en büyük, en iyi korunmuş ve günümüzde de kullanılabilen termal yapı

8.5 x 10.5 metrde ölçülerinde Anadolu’nun en iyi korunmuş EKSEDRA TİPİNDE Nympheum yapısı (yarım daire planlı çeşme)

Anıtsal bir geçiş yapısı

Peristilli büyük bir konut ve dükkanların arasındaki diğer konutlar

Ara sokaklar ile dikdörtgen bir İnsula

Farklı ebatlarda dükkanlar

Farklı amaçlara hizmet etmiş işlikler

Geç antik çağa ait seramik fırınları

Şarap imalathanesi

Latrin(tuvalet)

Güney ve batı nekropolleri(mezar alanı)

Mimari yapıların yanı sıra Allianoi’ye kimliğini veren iki Asklepios başı, tüm bir Afrodit heykeli, iki kadın başı, torsolar, kolosal heykellere ait heykeltıraşlık parçaları ve plastik kabartmaların bulunması kentin zamanında çok zengin bir heykel koleksiyonuna sahip olduğunu kanıtlıyor.

Nasıl gidilir?

Allianoi’yi görmek için Bergama’ya gitmelisiniz. Allianoi, Antik Pergamon Kenti’nin İvrindi’ye bağlayan yolun 23. kilometresinde. Ancak Allianoi’ye gitmeden önce Bergama Müzesi ile bağlantı kurmanız ve kenti gezme dileğinizi iletmeniz gerek. Kazısı henüz devam eden bölgelerde ziyaretçi pek istenen bir durum değil. Ancak yetkililerin nezaretinde, küçük gruplar halinde gezi izni almak mümkün olabiliyor.

Bergama Müzesi: 0232/631 28 83/84 Fax: 0232/631 07 77

Yortanlı Kurtarma Derneği hesap numarası: Akbank Bergama Şubesi DHV 33453-01-2

Çok zengin heykel koleksiyonuna sahip olduğu belirlenen Allianoi'nin en güzel heykellerinden biri olan Afrodit burada bulundu.

Anadolu’nun en büyük ve en iyi korunmuş termal yapısında hidroterapi için gereken her şey var. Tazyikli sıcak sular, tek kişilik ve topluluk havuzları, özel dinlenme odaları gibi.

Dünyanın en büyük ve en iyi korunmuş termal tesislerine sahip Antik Allianoi Kenti kazılarla yavaş yavaş gün ışığına çıkıyor.