Pazar Sohbeti

Mucizeyle zayıflanmaz

Şişmanlık yeni sektör yarattı. Gıdadan kozmetiğe dev pazara oluk gibi para akıyor, ama mucize beklemek anlamsız. Uzman desteğiyle her şey sizin elinizde.

Aç kalmayın

KİŞİNİN aç kalmadan yeterli ve dengeli beslenerek kilo vermesi sağlıklı olanıdır. Yeterli ve dengeli beslenmede esas olan süt-yoğurt, et-kurubaklagiller, sebze-meyve ve tahıl gruplarından öngörülen miktarlarda tüketilmesidir. Fazla enerji içeren çikolata, pasta, kek gibi besinler, kızartma ve yağlı yiyecekler, hamur işleri, kuruyemişler ve alkollü içkilerden sakınılmalıdır. Ancak özel durumlarda diyetin enerji içeriğini bozmadan, diyet uzmanı denetiminde bu tür yiyeceklere de yer verilebilir. Şişmanlığın hipertansiyon, şeker hastalığı gibi hastalıklarla sıkı ilişkisi vardır. Bu nedenle çocukluktan itibaren doğru beslenmek, ileride oluşabilecek sağlık sorunlarını önleme açısından önemlidir. ‘‘Şişman çocuk sağlıklıdır'' anlayışı, ileriki yıllara zemin hazırlamakta ve çocuğun dışlanmasına neden olmaktadır.

Olması gereken kilonun yüzde 15-25 arası hafif, yüzde 25-50 arası orta, yüzde 50'nin üzeri ağır derecede şişman kabul ediliyor.

DOĞRUSU yıllarca kilolarımı hiç dert etmedim. Yemek yemeyi çok seviyordum, bol bol da yiyordum. Sevgili eniştemin ‘‘Dino'' yakıştırmasını, annemin, ‘‘Kızım çok şişmanladın'' uyarılarını büyük olgunlukla (!) geçiştirdim. Arada, beğendiğim birkaç giysi üzerime uymayınca üzülmedim değil. Zaman zaman moda olan birkaç diyeti de uyguladığımı itiraf edeyim. Ancak her seferinde, ‘‘Damak tadı ileri derecede gelişmiş birinin haftalarca aynı şeyi yemesi, yarı aç, yarı tok yaşaması yazık olur'' diye düşünüp yarı yolda vazgeçtim. Sonra bir gün, hep tek nedeninin yorgunluk ve stres olduğunu düşündüğüm (Öyle ya can boğazdan gelir) yüksek tansiyonum başıma dert açtı. Kan yağlarım ve kolestrolüm rekor denemesine girişti, şekerim üst sınırlara tırmandı. Kalbimin aşırı yorulduğunu bildirdiği bir gün, üç yıldır görmediğim doktorumun karşısına yarı koma halinde çıktım.

ELEKTRONİK tartı 108.800 gibi bir rakam gösterdi. Doktorum çok net olarak, ‘‘Bu durumda benim yapacağım bir şey yok. İnsanlar çeşitli yöntemlerle intiharı deniyor. Sizin yönteminiz de bu olsa gerek'' dedi. O kara günlerde kader beni beslenme ve diyet uzmanı sevgili Tünsel Tiftikçioğlu ile karşılaştırdı. 14 Şubat Sevgililer Günü'nde kendimi sevmeye karar verdim, onun gözetiminde diyete başladım ve 32 kilodan kurtuldum. Bu pazar bana yeni bir yaşam sunan diyet uzmanımı, Tünsel Tiftikçioğlu'nu konuk ettim.

TEK TİP DİYET OLMAZ

Şişmanlık nedir, kime şişman denir?

ŞİŞMANLIK, harcanandan fazla enerji alımına bağlı gelişen, enerji dengesizliği sonucu oluşan bir sağlık sorunudur. Olması gereken kilonun yüzde 15-25 arası hafif, yüzde 25-50 arası orta, yüzde 50'nin üzeri ağır derecede şişman kabul ediliyor. Aşırı yeme, fiziksel aktivite cılızlığı, psikolojik, metabolik ve hormonal bozukluklar, şişmanlığın oluşumunda etken faktörler.

İdeal kiloyu korumanın sırrı?

YETERLİ ve dengeli beslenme. Vücudun yaşamı ve çalışmalarının sürdürülebilmesi için gerekli olan besin maddelerinin ve enerjinin tam sağlanması gerekir. Bu denge bozulduğu zaman, yetersizlikte zayıflık, dengesizlikte de şişmanlık oluşur.

Sağlıklı zayıflamak için nasıl bir diyet uygulanmalı?

TEK tip insan olmadığına göre, tek tip diyet de olmaz. 1.40 boyundaki bir ev hanımıyla, 1.96 boyunda aktif çalışan bir erkeğe aynı diyeti uygulayamazsınız. Diyet kişiye göre, bireyin yaş, boy, cins, fiziksel aktivite ve sağlık sorunu olup olmaması gibi özelliklerine bakılarak, uygun kalori ve besin ihtiyacı saptanarak uzmanınca hazırlanmalı. Diyet, bireyin alışkanlıklarına, yaşam biçimine, sosyo-ekonomik koşullarına uygun olmalı. Amaç, yalnız zayıflatmak değil, bireye yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı da kazandırmak.

Kendisine uygun hazırlanmış bir diyetle herkes zayıflayabir mi?

BU iş kişide bitiyor. Öncelikle kilo vereceğine inanmalı ve zayıflama süresini haftada bir kilo olarak düşünmeli. Günlük bin kalorilik enerji kısıtlaması haftada bir kiloluk kaybı sağlar. Şişman kişi, kilolarından bir an önce kurtulmak istiyor. Ve hızlı kilo verdiren diyet uygulamalarını yeğleyerek mucize bekliyor. Kilolarından fazla sıkıntıya girmeden kurtulmak istiyor. Oysa her şeyin bir bedeli var.

Pek çok kişi şişmanlığı estetik sorun olarak görüyor. Mucize beklentisi bundan. Peki, hızlı kilo vermenin sakıncası ne?

HIZLI kilo verme yağsız vücut kitlesinin kaybını artırır. Aynı zamanda günlük enerji harcamasının büyük kısmını oluşturan, bazal metabolizmayı düşürür. Bu, kilo kaybının yavaşlamasına neden olur. Bu durum, kişiyi kısır döngü içine sokarak, kısa ve uzun süreli sağlık sorunları yaratabilir.

YAĞ YOĞUN ENERJİDİR

Sağlıklı zayıflama diyetinin kompozisyonu nasıl olmalı?

GÜNLÜK enerjinin yüzde 15-20'si proteinlerden sağlanmalı ve iyi kaliteli protein kaynaklarına yer verilmeli. Diyetin protein içeriği gereksinime yeterli olmazsa, yağsız vücut kitlesi kaybı olur. Fazla protein içeren zayıflama diyetlerinde de kolesterol alımı artar, aseto asetik asit gibi asitler yükselir. Vücudun birinci dereceden enerji kaynağı, proteinler değil, karbonhidratlar ve yağlardır. Protein, doku onarımı, kan proteini, kan hücreleri, enzim ve hormon yapımı için kullanılır.

Diyette yağ ve karbonhidrat kullanımı nasıl olmalı?

DİYETİN toplam enerjisinin yağdan gelen oranı yüzde 25-30'u geçmemeli, yiyecek hazırlamada yağı artıracak yöntemlerden kaçınılmalıdır. Yağlar, en yoğun enerji kaynaklarıdır. Yağın tipi, tekli ve çoklu doymamış yağ asidi oranı yüksek olacak şekilde seçilmelidir. Diyetin toplam enerjisinin yüzde 50-55'i karbonhidratlardan gelmeli, posa içeriklerinin daha fazla olması açısından kompleks karbonhidratlar seçilmeli, kepekli ekmek, sebze ve meyve uygun miktarlarda kullanılmalıdır. Bu besinler, zengin mineral ve vitaminlerle hem diyete katkıda bulunur, hem de bileşimlerindeki posa ile tokluk hissi yaratırr. Karbonhidratların en önemli görevi, proteine olan gereksinimi azaltarak doku proteinini korumaktır.

Ne kadar sıklıkla yemeli?

BU kompozisyonla hazırlanan zayıflama diyetinde, üç ana, iki ara öğün şeklinde ve kişiye özgü bir düzenleme uygun olur. Düzensiz yeme alışkanlığı, besin ve sonuçta enerji alımını artırır.

Diyet programı uygulayan bir insan kaç kilo vermeli?

ÖRNEĞİN 110 kiloluk kişinin 55-60 kiloya düşmesi önerilmez. Normalin üst sınırına getirmek daha doğru olur. 30-35 kilo veren kişiler var. Yalnız zayıflamak isteyenlere değil, şişmanlamak isteyenlere de doğru ve dengeli beslenmenin yollarını gösteriyoruz.

Her ürünün diyeti var artık. Bu ürünlerin şişmanlatmadığı söyleniyor?

UNUTMAMALIYIZ ki, her yiyeceğin kendine göre kalorisi var. İhtiyaç fazlası tüketeceğimiz her yiyecek, kullanım fazlası kalori almamıza neden olur, bu da bize kilo olarak geri döner. Diyeti uzmanı danışmanlığında gerekli olduğunda kullanılmalıdır. Doğru beslenmeye, aktif olmaya, günde en az 8-10 bardak su içmeye özen göstermeli, gerekiyorsa, yaşam tarzımızı yeniden gözden geçirmeliyiz.

Kimdir?

1952'de Malatya'da doğdu. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü'nü bitirdi. Ankara, Van ve İzmir'de çeşitli hastanelerde diyet ve beslenme uzmanı olarak görev yaptı. Yaklaşık 2 yıl önce Karşıyaka'da Beslenme ve Diyet Danışma Merkezi'ni açtı. Dr. Erol Tiftikçioğlu ile evli, tıp eğitimlerini sürdüren bir oğlu ve bir kızı var.

Biliyor musunuz

100 gram kabak çekirdeğinde 610, cevizde 700, sütlü çikolatada da 550 kalori var. Bu kadar kaloriyi yakmak için yaklaşık iki saat yürümek gerekiyor. Dolayısıyla dondurma ve çekirdek yiyerek yürüyüş yapmanın zayıflamaya pek yararı dokunmuyor.

Yanlış bildiklerimiz

Sirke ve limon suyu içmek zayıflatır. Sadece mideyi tahriş eder.

Kaynar su içmek zayıflatır. Mide mukozasını tahrip eder

Sauna zayıflatır. Sadece su kaybedersiniz, oysa sorun yağlardır.

Zeytinyağlı yemekler şişmanlatmaz. Zeytinyağı da diğer yağlarla aynı miktarda kalori verir. Ancak ihtiyacımız kadar yağı zeytinyağı olarak tercih etmek sağlıklı olur.

Su şişmanlatır. Suyun kalorisi yoktur, şişmanlatmaz. Vücudun çeşitli ihtiyaçları için gereklidir.

Zayıflama hapları. İştah kesici etkileri vardır, ancak sinir ve hormon dengesini bozucu etkileri olabilir.

Öğün atlamak zayıflatır. Düzensiz yeme alışkanlığı besin ve enerji alımını artırır. Öğün atlayan kişiler aç kaldıkları süre sonunda normalden fazla yiyerek aç kaldıkları süreyi kapatır. Ayrıca metabolizmalarında anormal değişiklikler meydana gelir.