Kameralı asansör tartışması büyüyor

 Apartmanlarda bile isteğe bağlı bulunabilen asansör kameralarının teknoloji ilerledikçe giderek artacağı kaçınılmaz görülürken, denetim yetkili mühendisler “gereksiz” hukukçular ise “hukuksuz” buluyor.
Otel ve rezidans gibi binalarda birçoğu kameralı olan asansörlerin yanına özel işyerleri ve apartmanlar da eklenirken, sanayici, kameralı kabinlere talebin arttığına dikkat çekti. Asansör konusunda uzman mühendisler ve mevzuat konusunu değerlendiren hukukçular da vatandaşın kafasını karıştıran bu konuda önemli uyarı ve değerlendirmelerde bulundu.

GÜVENLİK SAĞLAMAZ
Türkiye’de asansör denetimi konusunda uzman kuruluşlardan olan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Genel Başkanı Cengiz Göltaş, asansörde güvenliğin kamerayla değil raylar, halatlar ve kaliteli bir kabinle sağlandığına işaret ederek izlenme ile ilgili etik sorunlara dikkat çekti. Günümüzde mekanik asansörlerin yerini elektrikli asansörler aldıkça kamera sistemlerinin de teknik olarak daha kullanılabilir hale geldiğine işaret eden Göltaş, “Kamera sistemi güvenlik aksamı içinde bir parça olarak görülebilir ancak asansörün güvenliğini kameradan önce otomatik kumanda sistemleri, halatları, kabinleri ile bütünüyle çalışma sistemi sağlar. Uzman mühendislerin düzenli denetimi sağlar” diye konuştu. Bu tür izlemelerin insanın özgürlük alanını kısıtladığını da vurgulayan Göltaş, “Yaşamının her alanında, sokakta, toplantı salonunda, koridorda, telefonda izlenen ve dinlenen insanlar kendilerine bir otokontrol sistemi oluşturuyor ve yapaylaşıyor. Bu yüzden izleme varsa insanları şüpheye düşürmek yerine mutlaka asansöre duyuru asılmalıdır. Ama dışarda beklerken zaten genellikle kamera oluyor, insan içerde ne yapacak ya da izleme ihtiyacı duyan neyi takip edecek. Eğer bu sistemin özel işletmelerde daha fazla olduğunu düşünürsek bunun yanıtı daha net biçimde ortaya çıkıyor. Maalesef George Orwell’in 1984 romanındaki gibi Büyük Birader’lerin hepimizi gözetlediği bir dünyaya doğru gidiyoruz” dedi.

ANKETE KATILIN

TAMAMI HUKUK DIŞI
Konuyu hukuki ve etik boyutuyla değerlendiren Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Başkanı Avukat Selçuk Kozaağaçlı, değil asansör, MOBESE ve kent girişlerindeki kameralar için bile hiçbir yasal düzenlemenin olmadığını savundu. Kamu idaresinin bir işlem ya da eylem yaparken bunu bir yasaya dayandırmak olduğunu vurgulayan Kozaağaçlı, “Dolayısıyla bu kameraların tamamı şu anda hukuk dışı. Bu şekilde çalıştırılıyor olmasını kabul etmek mümkün değil. Buna yasal dayanak oluşturmuş Birleşik Krallık gibi ülkeler var ancak onlar da uluslar arası yasal dayanaklarla bunu gerçekleştiriyor” dedi.
Dünyada kamuya açık alanların kamerayla izlenmesine ilişkin Türkiye’nin de taraf olduğu Venedik Kriterleri’nin uygulandığını belirten Kozaağaçlı, asansörler de dahil izlemeyi çok sert koşullara bağlayan bu kriterleri şu şekilde anlattı:
“Venedik Kritereri’ne göre kameralar muhakkak açıkça konulmalı ve insanlar kamuya açık izleme yapılıyor diye uyarılmalıdır. Görüntülerin kimler tarafından ne kadar süre saklanacağı ile ilgili mutlaka yasal düzenleme yapılmalı, kullanımı ise ancak güvenlik nedeniyle zorunlu koşullarda gerçekleştirilmelidir. Ayrıca kriterlere göre bu kurallara uyulmayan durumlarda kişi güvenliği, seyahat özgürlüğü ihlali söz konusu oluyor.”

SANAYİCİ: ARTIŞ VAR
Konuya sanayici gözüyle bakan Löher Asansör ve Yürüyen Merdiven A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ali Aktaş ise son dönemde müşterilerden gelen talepte kameralı asansörlere yönelik eğilimin arttığına işaret etti. Kameranın güvenlik için olumlu olduğunu söyleyen Aktaş, “Biliyorsunuz herşeyin biraz eğrisi, biraz doğrusu vardır, ama ben güvenlik için kameranın gerekli olduğunu savunanlara yüzde 80-90 oranında hak veriyorum. Bir kere bu sistem insanın kendi güvenliği için lazımdır. Son dönemde bu yönde bir talep artışı var. Özellikle apartman sakinleri satıcı, dolandırıcı gibi rahatsız oldukları konulardan kaynaklı asansörlerin kameralı olmasını istiyor” dedi. İkinci en büyük talebin de özel işyerlerinden olduğunu dile getiren Aktaş, “Asansörün umuma açık yer olması önemli. Bazı vatandaşlar asansöre zarar veriyor. Biz düğmeye ayağıyla basan insanları görüyoruz. Siz beş dakika sonra oraya elinizle basmak ister misiniz?” diye sordu.

YÖNETMELİKTE KAMERA YOK
TMMOB Makine Mühendisleri Odası Ankara Şube Başkanı Prof. Dr. Müfit Gülgeç’in verdiği bilgilere göre konuyla ilgili son yasal düzenleme 5 Kasım 2011 tarihinde “Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in Resmi Gazete yayınlanan metin oldu. Gülgeç, kamera zorunluluğu olmadığını belirtirken “İş merkezleri asansörleri hariç bina yönetiminin isteği doğrultusunda tavsiye olabilir” bilgisini verdi. Bu yönetmeliğe göre asansörlerde kamera kullanımı zorunlu veya yasak gibi kriterlere dayandırılmıyor. Asansörde olması zorunlu olan unsurlar ise şunlar: Kabin kapasite etiketi ve işletme talimatı, yanmaz kabin duvarları ve tavan, kaymaz taban, 35 milimetreden küçük kabin giriş eşiği ile durak kapısı arası mesafe, kabin imdat kapısı, kapağı, kabin aydınlatması, acil aydınlatma, kabin kumanda tablosu, durdurma butonu, haberleşme, kabin kapısı sıkışma kontağı, fiş priz, fotosel, kabin aşırı yük kontrolü.