Oluşturulma Tarihi: Ocak 13, 2007 20:53
Bu Hafta, Kaliforniya Karmel’deki evini bırakıp Selçuk’a yerleşen Amerikalı Janet Crisler’le birlikteyiz. Efes’i çok seven fakat dilediği kadar çalışamayan eşi Cobbey Crisler anısına kurduğu ’Crisler Kütüphanesi’nde dünyadaki tüm kazılarla ilgili eserler bulunuyor.
Sizi Kaliforniya’dan Selçuk’a ne getirdi? İlk 1975’te eşim getirdi. Eşimin çalışmalarını izleyenler Efes’i görmeye geldiler. O, Türkiye’ye turist getiren ilk Amerikalı akademisyendir. Türkiye’yi çok seviyordu ve bir şeyler yapmak istiyordu. İki aşkımız vardı; birbirimize ve Türkiye’ye olan aşkımız.
TÜRKİYE MUHTEŞEMÖzellikle eşiniz neden Türkiye’yi bu kadar çok seviyordu? İnsanlar, arkeoloji, iklim her şey güzel. Türkiye’de, hiçbir ülkede olmayan bir dinamizm ve enerji var, hissetmemek mümkün değil.
Neler var kütüphanenizde?Arkeolojiyle, özellikle Avusturyalı arkeologların 1897’deki Efes kazılarının ilk kayıtlarıyla ilgili önemli kitaplar var. Türkiye’nin muhteşem arkeolojik yöreleriyle de ilgili kitaplar olacak. Buraya herkes gelip, kitapları inceleyerek, bilgisayarlarımızdan araştırma yapabilir.
EFES’TEN İYİSİ YOKEşinizle birçok ülkeyi gezmişsiniz ama buraya yerleştiniz. Neden?Dünyanın önemli arkeolojik bölgelerini, özellikle Hellenistik Roma’ya ait yerleri gezip çalıştık. Arkeik dönemden Selçuklu’ya kadar en iyi arkeolojik miras burada. Daha iyisi yok. Efes’i ve bu yöreyi gezmek yeterli. Efes, Asya’nın metropolüymüş. İmparatorlar gelirmiş, önemli kişiler buradaymış.
TARİHİ ESERLERİNİZ KAÇIRILMASA YOK OLURDU- Yurtdışına götürülen tarihi eserlerimiz hakkında neler düşünüyorsunuz?Maalesef Osmanlı İmparatoru Avrupa’ya yakın olmak için bazılarını kendisi vermiş. Kuşkusuz burada kalmalıydı. Bence geri gelmeleri imkansız. Bilinçsiz insanların bu taşları alıp ev yapımında kullanmaları da beni çok üzüyor. Birçok eser yurtdışına kaçırılmasaydı belki tamamen yok olacaktı. Artemision içerisine 4 tane Partenon’u alacak kadar büyükmüş. Bu taşlar şimdi nerede?KAZI DENiLiNCE HAZiNE ANLIYORLARDinler arasında nasıl bir iletişim olmalı sizce?Bu çok önemli. Benim için, ’Bu kadın buraya kilise yaptı, Hıristiyanlığı yaymaya çalışıyor’ diyorlarmış. Doğru değil. İnsanlara Türkiye’nin tarihi ve arkeolojik açıdan ne kadar zengin olduğunu göstermek istiyorum. Hazine için değil, tarih için kazının önemini anlatmak istiyorum.
Tarih sizi çok heyecanlandırıyor sanırım.Tarihte öyle hikayeler var ki Hollywood senaryolarına taş çıkartır. Kleopatra’nın kızkardeşi Arsinoe’nin öyküsünde her şey var. İskenderiyeliler Kleopatra’nın yerine Arsinoe’nin kraliçe olmasını istiyorlarmış. Kleopatra’dan korumak için Efes, Artemision’a kaçırmışlar. Fakat Mark-Antony ve Kleopatra onu zehirlemişler. Onbeş yıl önce bulunan ve DNA testiyle 16 yaşında bir kızın olduğu anlaşılan kemiklerin Arsinoe’ye ait olduğu sanılıyor.
TARİHİN ORTASINDA UYANMAK HEYECAN VERİCİAmerika’yı özlemiyor musunuz? Arkadaşlarımı, memleketimi özledim kuşkusuz ama tarihin ortasında olmak harika. Her sabah penceremden Artemision topraklarına, ondan kalan tek sütuna bakarak uyanmak heyecan verici. Bu topraklar altında çok daha fazlası var.
Selçuk’ta günleriniz nasıl geçiyor?Her gün yapacak çok iş var. Amerikalı ve İngiliz öğrencileri buraya getirmeye çalışıyorum. Santa Barbara Üniversitesi’nden Prof. Christin Thomas öğrencilerini getirip dersler verecek. Sardes, Priene, Didim, Afrodisias’a gidecekler.
