İzmir’e Dünya Kapısı

‘‘ Kongreler, fuarlar merkezi olarak tanımlanan İzmir bir noktaya gelecekse, bu İzmir Vadeli İşlemler Piyasası'na akacak yabancı sermaye sayesinde olacak ’

ZMİR Vadeli İşlemler Piyasası'nın kuruluşunu sağlayacak yasa TBMM'den geçti. Cumhurbaşkanının onayından sonra 10 yıllık hayalin gerçekleşmesi için önemli adım atılacak. İzmir Ticaret Borsası Başkanı Hasan Özmen, projenin sancılı sürecini, bugününü ve yarınını değerlendirdi. Özmen, pamuk başta olmak üzere 3-4 ürünün kontratlarının işlem göreceği piyasaların İzmir ve Türkiye'nin geleceğine damga vuracağını söyledi. Söyleşimiz şöyle;

Pamuk Borsası olarak ortaya atılan fikir nasıl gelişti, neler yaşandı?

1991'de fikir ortaya çıktı, ‘‘Ticaret Odası mu patron olsun, Borsa mı götürsün'' tartışmaları yaşandı. Kutlu Aktaş'ın vali olarak geldiği dönemde odaların ortak yönetim kurulu, ‘‘Borsaya yakışır'' kararı aldı. Daha sonra SPK ile çalışmaya başladık. 1995'te SPK Başkanvekili Nermin Berki ve uzman heyetle Newyork ve Şikago borsalarını inceledik. 1996'dan itibaren Burak Ar'ın genel koordinatörlüğünde grup kurduk. ilanımız üzerine başvuran 500 kişiden 27 kişi seçtik ve çalışmaya başladık.

Sorunlu bir dönem yaşandı. SPK ile sürtüşmeler oldu. Neden ?

Başta destek veren SPK Başkanı Ali İhsan Karacan'la uzlaşmazlık yaşandı, ardından ipler koptu. Karacan ile kurulamayacağı anlaşılınca dönemin DYP Milletvekili Hasan Denizkurdu, TBMM'ye bir maddelik yasa önerisi verdi. Sanayi Bakanlığı patronajında hem ürün, hem vadeli işlemler borsaları kanunu 1997 Mart'ında çıktı. Ardından Karacan'ın SPK'da görev süresi doldu. Daha önce borsamıza gelen Başbakan Mesut Yılmaz'la 2 saat toplantı yaptık. Yeni SPK Başkanı ile makul biçimde tartışarak gerçekleştirilmesini rica etti ve ‘‘1997 sonunda açmayı planlıyoruz'' demecini verdi.

Büyük bir beklentiye girildi. Neden bu vaad yerine gelmedi ?

Çünkü yasa çıkmadı. Bu nedenle de borsayı kuramadık. Ancak, başlangıçtan beri çok ciddi siyasi destek aldık. Tansu Çiller'in başbakanlığı döneminde finansal destek aldık. Refah Partisi'ne de uygun düştü. Hatta onların ‘Selam senedine' çok yaklaştığını söylediler. Dönemin Devlet Bakanı Sabri Tekir ilgilendi. Artık sorunlar bitti. Yasa kesinleşince SPK, vadeli işlemler bölümünün alt genel yönetmeliklerini hazırlayacak.

Yönetmelik ne kadar süreçte çıkar, ne zaman borsa çalışmaya başlar ?

Bir aksilik olmazsa 2000 içinde çıkar. SPK genel yönetmeliği hazırladıktan sonra Hazineden Sorumlu Devlet Bakanı ile uzlaşıp, Bakanlar Kurulu'na gidecek ve İzmir'de anonim şirket şeklinde bir borsanın kurulması kararı çıkacak. Çünkü kanunda böyle bir borsanın hem anonim şirket şeklinde, hem kamu niteliğinde çıkabileceği belirtiliyor. Biz AŞ biçiminde yürümesi üzerinde duruyoruz. Geçen yıl kurduğumuz bir şirket var. İlk etapta ortaklarımız arasında Vakıfbank, Koçbank, İş Bankası, TOBB, Güçbirliği ve biz varız. Bizim hissemiz yüzde 40 oranında. Şimdi ayrı bir şirket mi kurulacak, yoksa bu şirket mi sürecek SPK buna karar verecek.

Yasal formaliteler diyelim bitti, açılışa hazır mısınız ?

Altyapı. salon, program, 20 yetişmiş eleman hazır. Örneğin program için birkaç ülkeden teklif aldık, son dakikada onlardan vazgeçtik. Çok para vermektense Türkiye'de yaptırdık. Program bize teklif veren İsveç ve İspanya'dan modern oldu. Onlarınki eski versiyordu. Programı Şikago Borsası'nda test ettik. Eleman ve salonun yeterliliği testini yaptırdık.

Yapılan maddi harcama tutarı nedir ?

Elimizde 300 milyar liralık şirket var. Bu şirket kanun olmadığı için vadeli işlemler eğitim ve danışmanlık şirketi olarak faaliyet gösteriyor. Pamuk dışında hangi ürünün kontrat borsasına alınacağı tartışılıyor. 3- 4 kontratla çalıştığımızda İMKB'yi yakalarız. Büyük miktarda işlem hacmine ulaşma şansı fazla. Resmen Türkiye'de ikinci kulvar yaratıyoruz. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ayrı bir kulvarda gidiyor. Biz yeni müşteri, yeni ürün yaratıyoruz. Yani yeni bir tezgah açıyoruz.

Başarısı nelere bağlı ?

Bu işin en zor taraflarından birisi tanıtım. Türkiye'de sokaktaki insana borsacıya, bankacıya, işadamına, üreticiye nasıl bir şey olduğunu çok iyi anlatabilmek lazım. Bu borsaya gelmeden çok iyi bilgi sahibi olması lazım. Belli pamuk bölgelerine belli yerlere eğitim için gittik. İstanbul'da finans kesimine seminer yaptık. Bizim arzumuz, gelenlerin mümkün olduğu kadar deneme şeklinde oynaması. Çünkü bu İMKB'den daha hızlı bir borsa olduğu için, çok büyük para kazanma şansı yanında kaybetme ihtimali de var. Yavaş yavaş, anlaya anlaya oynanması için iyi eğitim gerekli.

Kente katkısı ne olacak ?

İzmir'i finans merkezi yapar. İzmir için kongreler, fuarlar merkezi tanımlamaları yapıldı. Bugün İzmir gerçekten birşey yapmak istiyorsa bu finans ile olur. Özellikle dışarıdan gelecek büyük sermaye ile olacak. İzmir'in finans merkezi olmasıyla birçok önceliği de kazanacak. Kentin bu borsa ile yabancı yatırımcıların odak noktası olacağını düşünüyorum. İzmir'e sadece Türkiye'nin pamuğu değil, Mısır ve Türki devletlerin pamuğu da gelecek. Bu borsa bölgenin ihtiyacına cevap verecek future borsa olacak. Ancak, konuya temkinli yaklaşmak gerekli. yasanın çıkmasından sonraki süre uzarsa Türkiye, AB ile eş zamanla gelen büyük şansını yitirebilir. Bun bu borsanın sektörde AB'ye girmemizi süratlendireceğini düşünüyorum.

Ne zaman açılacağını söylemekten bu kez kaçınıyorsunuz..

Tarih vermiyorum, çünkü tarihi saptamak benim insiyatifimde değil. SPK ile Bakanlar Kurulu karar verecek. Ama bunun uzun olmayacağını sanıyorum. Çünkü uzun periyodlu işimiz yok. Tabii bu arada muhalif olan çıkabilir. Taş koymalar olabilir ama bugüne kadar bunu aştık. Sevinerek söyleyeyim SPK ile başarılı bir dönem geçirdik.

Kimdir

1943 yılında Manisa Alaşehir'de doğdu. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden 1968 yılında mezun oldu. 1987 yılından beri İTB meclisi ve yönetiminde, 1988 yılından bu yana ise TOBB Ticaret Borsaları Konseyi'nde görev alıyor. 1994 yılından bugüne TOBB Yönetim Kurulu üyeliği görevini sürdüren Özmen, 9 yıldan beri İTB Başkanı olarak görev aldı. Halen TOBB başkanvekili olarak görevini sürdüren Özmen evli ve bir çocuk babası.