Memet ESER / SOSYAL GÜVENLİK
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 19, 2008 00:00
Uzun zamandır konuşulan ve kamuoyunda "İstihdam paketi" olarak bilinen kanun tasarısı 16 Mayıs’ta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek 5763 sayılı numarada kanunlaştı.
Resmi Gazete’de yayımlanması ile yürürlüğe girecek. Esasen bu düzenleme ile iş kanunu, işsizlik sigortası kanunu ve diğer bazı kanunlarda değişiklik yapıldı. Fakat, istihdamı teşvik etmeye dönük kimi düzenlemeler ile birlikte prim borçları da yeniden yapılandırıldı.
SSK ve Bağ-Kur prim borçlarına af geldi
Buna göre; SSK ve Bağ-Kur prim borçları bulunan işveren ve sigortalılar, bu borçlarının tamamını, gecikme cezası ile gecikme zamlarının da %15’ini bir ay içinde ödediklerinde borç faizlerinin %85’i silinecek. İçinde bulunduğumuz ekonomik durgunluk döneminde borçlu işveren ve esnaf için önemli bir kolaylık olduğunu söyleyebiliriz.
Özürlü çalıştırma yükümlülüğünde değişiklik
İş Kanununda varolan özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma yükümlülüğünde bir sınırlamaya gidildi. Elli ve üzeri işçi istihdam eden işverenler için %6 olan bu oran düşürüldü. Şöyle; artık 50 ve üzeri işçi istihdam eden özel sektör işverenleri, sadece %3 oranında özürlü çalıştıracaklar. Bunlar için eski hükümlü ve terör mağduru istihdam etme zorunluluğu kaldırıldı. Kamu sektörü işverenleri ise %4 oranında özürlü çalıştıracak...
Bunlardan başka, özel sektör işverenlerince çalıştırılan özürlülerin sigorta primlerinin işveren paylarının tamamını da Hazine ödeyecektir. Dahası, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran veya kontenjan fazlası özürlü çalıştıran işverenlerin, bu şekilde çalıştırdıkları özürlülerin primlerinin yarısını da yine Hazine ödeyecektir. Bunun için işverenin, sigortalılarının prim belgelerini süresinde SGK’ya vermesi ve tüm sigortalıların primlerinin sigortalı hissesini de ödemesi gerekmektedir.
İşsizlik ödeneği artıyor
İşsizlik ödeneğinin tutarından yıllardır şikayet edilmekte. Çalışırken işsizlik sigortası primleriniz tavan matrah üzerinden ödense bile işsiz kalıp ödenek almayı hak ettiğiniz de size verilecek aylık ödenek tutarı hiçbir biçimde aylık asgari ücretin netini geçemiyordu. Ancak yeni düzenleme ile işsizlik ödeneği miktarı, artık İş Kanununa göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyecek...
"Milli Güvenlik’ten Sosyal Güvenliğe"
İşçi çalıştıranların yukarıda yer verdiğimiz teşviklerin yanı sıra belirteceğimiz "yükümlülüğe" de dikkat etmeleri gerekiyor. 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanununa da ek madde 2 ilave edildi. Buna göre; kolluk örgütüne verilen çalışanlara ait kimlik bildirim belgeleri artık düzenli olarak, bir aylık periyotlarla polis ya da jandarma tarafından SGK il müdürlüklerine veya merkez müdürlüklerine gönderilecek. Böylece SGK kendisine bildirilmemiş, fakat kolluk örgütüne bildirilmiş çalışanlardan haberdar olacak, otokontrol ile kayıtdışı olarak çalışanları tespit edebilecek...
SSK primlerine 5 puanlık indirim geliyor
Kanundaki düzenleme sadece SSK primleri için. Buna göre, SSK sigortalılarının emeklilik primlerinden, işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacak... Ancak bunun için, işverenin prim belgesini süresinde SGK’ya vermesi, sigortalıların primlerini yine süresinde ödemesi ve Kuruma prim, para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ile gecikme cezası borcunun bulunmaması gerekmektedir. Belirtelim ki, prim indirimi emekli aylığı alarak çalışanlar ile yurtdışında çalışan sigortalılar açısından uygulanmayacaktır. Öte yandan, prim teşviğinden diğer ilgili mevzuatlar uyarınca yararlanan işverenler, aynı dönemde ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamayacak. Örneğin; Uşak’ta bulunan ve 5084 sayılı kanun kapsamında prim teşviğinden yararlanan bir işveren aynı dönemde bundan yararlanamayacaktır. Bunlardan başka, yapılan denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir takvim yılı için bu destek unsurundan yararlanamayacaktır.
Diğer düzenlemeler
İşsizlik Sigortası Fonu’nun 2008’e ait 1 milyar YTL’lik neması ile gelecek 3 yıllık 2.5 milyar YTL’lik özelleştirme geliri GAP için kullanılacak. İş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi doğrudan işyerinde istihdam edilebileceği gibi bu hizmetler dışarıdan da hizmet satın alma suretiyle sağlanabilecek.150 ve daha fazla kadın işçi çalıştıran işverenlere anaokulu açma yükümlülüğü getiren yükümlülük kaldırılmıştır. 500 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde spor tesisi kurma zorunluluğu işverenler üzerindeki yükümlülüğü azaltma gerekçesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Kısa çalışma ödeneği ile ücret garanti fonuna ilişkin hükümler, İş Kanunu’ndan işsizlik Sigortası Kanunu’na taşınarak, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışındaki gazeteciler, gemi adamları ve diğer çalışanlarında bu düzenlemelerden yararlanmasının önü açılmıştır.
Prim teşviği devam ediyor: İşsizlik Sigortası Fonu devrede
18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile yaş şartı aranmaksızın kadın sigortalıların sigorta primleri işveren hisselerinin yıllara göre değişen tutarları İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. Kanun maddesinin yürürlük tarihinden önceki bir yıllık dönemde işverence bildirimi yapılan ortalama sigortalı sayısına ilave olarak bir yıl içinde işe alınan sigortalılar açısından bu teşvik geliyor. Belirtelim ki; ilave istihdam kapsamına; maddenin yürürlük tarihinden önceki altı aylık dönemde prim ve hizmet belgelerinde bildirimi yapılan ortalama sigortalı sayısına ilave olarak ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki bir takvim yıllık dönemde prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olanlar girebileceklerdir. Şu halde, bu şekilde işe alınacak sigortalıların alt sınır matrah üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren paylarının;
Birinci yıl için%100
İkinci yılı için%80
Üçüncü yılı için%60
Dördüncü yıl için%40
Beşinci yıl için%20
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak.