Haşhaşlı ekmek ve çörekler

HAŞHAŞIN sadece Anadolu'ya has bir bitki olduğunu biliyor muydunuz? Özellikle Afyon, Uşak, Denizli, Kütahya, Burdur ve Isparta gibi Ege illerinde yetişen haşhaşın pek çok özelliği var. Olgunlaşmamış kapsüllerinin sütünden morfin gibi uyuşturucu özelliği olan afyon maddesi elde edilir. Bu nedenle haşhaş, Mezopotamyalılar'dan bu ayna ağrı kesici olarak ve başka amaçlarla tedavide kullanıla gelmiştir. Uyuşturucu özelliği olmayan haşhaş tohumları ise ekmek ve çöreklere katılır. Biz de bugün, Uşak yöresinin geleneksel haşhaşlı peksimet ve katmerini örnek olarak vereceğiz. Peksimet özellikle Ramazan bayramında Uşak'ta hemen hemen her evde yapılıyor. Gelen misafirlere çay veya ayranla ikram ediliyor. Haşhaş tohumlarını Uşak'ta her yerde bulmak mümkün, İzmir'de ise meşhur Havra Sokağı'ndaki helvacılarda satılıyor.

ANADOLU'nun bu özel bitkisinin besin değerine gelince. Haşhaş yağdan zengin bir bitki. 100 gramında 45 gram yağ var. Ancak, kalp ve damar sağlığı için önemli olan üç çeşit yağ asidini bünyesinde barındırıyor. İçinde zeytinyağında bulunan tek dereceli doymamış yağ asidi: Oleik Asit, mısırözünde bulunan çok dereceli doymamış yağ asidi: Linoleik Asit ve az miktarda da hayvansal gıdalarda bulunan doymuş yağ asitleri var. 100 gramında 18 gram protein ve 533 kilo kaloriye sahip. Ayrıca haşhaş tohumu inanılamayacak oranda kalsiyum içeriyor. Örneğin 100 gramındaki kalsiyum, yaklaşık 5 bardak sütteki kalsiyuma denk. Demir, çinko, magnezyum gibi minerallerden de zengin olan haşhaş adeta bir enerji deposu.

HAŞHAŞLI börek ve çörekler, C vitamini ve posa içeren salata veya taze meyvelerle tüketildiğinde başlı başına sağlıklı bir öğün niteliğine taşıyor. Bununla birlikte, kalp damar rahatsızlığı ve şişmanlık sorunu olanlar, yüksek kalorili ve yağlı haşhaşı tüketirken biraz dikkatli olmalılar. Hamurdan yapıldığı için daha da yüksek enerjiye sahip bulunan haşhaşlı peksimet ve katmer, ölçülü olarak tüketilirse yarar, ölçüsüz tüketilirse zarar verecek bir yemek çeşidi.

Malzemeler: 3 adet ekmek hamuru, 3 yemek kaşığı haşhaş, 1 çay bardağı toz şeker, 1/2 çay bardağı sıvı yağ, 1 yumurta sarısı, çörek otu, susam

Yapılışı: İki ekmek hamuru, yapışmaması için yağlanmış elle iyice açılır. Başka tarafta haşhaş, şeker ve sıvı yağ karıştırılarak iyice ezilir. Açılmış hamurun üzerine, bu hazırlanan karışım güzelce yayılır. Rulo şeklinde sarılan hamur, bıçakla 3 parmak kalınlığında kesilir. Yağlanmış tepsiye belirli aralıklarla dizilir. Üzerine yumurta sarısı sürülüp, susam ve çörek otu ile süslenir. Fırında yaklaşık yarım saat kadar pişirilip peynirle servis yapılır.

Aynı malzeme kullanılarak, haşhaşlı katmer de yapılıyor. Katmerin yapılışı ise şu şekilde:

Ekmek hamurundan iki ceviz büyüklüğünde parçalar koparılarak elle açılır. İçerisine, şekerli, yağlı haşhaş malzemesi yayılıp rulo yapılır. Sonra kol böreği gibi sarılıp, tekrar elle daire şeklinde açılır. Teflon tavada veya sac üzerinde hafif ateşte çevire çevire pişirilir. Pişince yağlanarak servis yapılır. Bizlere bu tarifleri veren Fikriye Çelebi'ye teşekkür ediyoruz.