Haftalık Panorama: Verdi'nin anısına

İzmir Devlet Opera ve Balesi, sezonun yeni eserlerinden Rigoletto Operası'nı sahneliyor. ‘‘Verdi Yılı’’ nedeniyle İtalyan bestecinin ‘‘En iyi eserim’’ dediği Rigoletto’yu İtalyan Rejisör Cristina Pietrantonio sahneye koydu.

İZDOB Genel Müzik Direktörü Alexandru Samoila yönetimindeki Rigoletto’nun sahne tasarımını Tayfun Çebi, giysi tasarımını Serdar Başbuğ yapmış. Koroyu Şef Joachim Gallus hazırlamış. Koreografiyi Murat Ersoyluoğlu, ışık tasarımını ise Müfit Özbek gerçekleştirmiş. Eserde solo rolleri Gökhan Koç, Birgül Su Ariç, Aytül Büyüksaraç, Fırat Yalçınkaya, Alpaslan Mater, Tevfik Rodos, Tanju Nebol, Djamilia Kamal Babaeva, Cengiz Sayın, Ayten Baysal, Leyla Tokmak, Sühan Arslan, Cüneyt Ünsal, Tansel Akzeybek, Hüseyin Genç, Yunus Kırılmış, Gürsan Piri Onurlu, Özlem Çabuk, Betül Görgülü, Necla Çetin Alptürk ve Melda Aygün üstlenmiş.

RİGOLETTO’nun konusu Victor Hugo’nun ‘‘Kral Eğleniyor’’ adlı oyunundan alınmış. Francesco Maria Piavei’nin metinleştirdiği eser, Verdi’nin ‘‘Büyük Dönem’’ de denen ikinci yaratış döneminin en parlak eseri olmuş. Verdi’nin tüm ustalığını yansıtan eser bir dönem Avrupa’da çok popüler olan Saray Soytarısı'nı konu alıyor, düzen eleştirisi yapıyor.

TÜM yaşamını zevk ve eğlenceyle geçiren genç ve yakışıklı Mantua Dükü, sarayında bir balo düzenlemiştir. Güzel kadınlarla gönül eğlendiren Dük, kentin kenar mahallerinden birinde gördüğü Gilda’yı aklından çıkaramamaktadır. Bu sırada salona, kızı Dük tarafından baştan çıkarılan Kont Monterone girer. Kızının intikamını almak isteyen yaşlı Kont, başarılı olamaz, tutuklanır. Bu sırada da Dük’ün soytarısı Rigoletto’nun alaylarına ve aşağılamalarına hedef olur. Kont, Rigoletto’yu lanetler. Rigoletto, lanetten korkarak kızı Gilda’nın evden çıkmasını yasaklar. Ancak Dük, bir yolunu bulur ve Gilda’yı elde eder. Durumu öğrenen Rigoletto, efendisi Dük’ü öldürtmek için kiralık katille anlaşır. Ancak, Dük’e aşık olan katilin kız kardeşi, ağabeyini Dük yerine evlerine gelecek ilk kişiyi öldürüp torbaya koyarak Rigoletto’ya vermeye ikna eder. Bu konuşmayı duyan Gilda, sevdiği Dük için kendisini feda etmeye karar verir. Erkek kılığına girer, katilin evine gider ve bıçaklanarak öldürülür. Büyük bir zevkle torbayı alan Rigoletto, Dük’ün şarkı söylediğini duyar, torbayı açar ve öldürülen kızını görür. Yığılır kalır. Yaşlı Kont’un laneti tutmuştur.

ESERİN rejisörü Pietrantonio ‘‘Rigoletto 2000’’i kısaca şöyle anlatıyor:

‘‘... BU eser para ve erkin oluşturduğu bir dünya görüşünü yansıtmaktadır. Dük’ün sarayı dışardan bakıldığında güzellik, ihtişam, zevk sunan bir yer görünümündedir. Ancak, gerçek değerler bunlar değildir. Bu nedenle kişiler eserde maske arkasına saklanıyor. Dışardan görünenle içerde olanın farklılığı vurgulanıyor. Aynı şekilde Rigoletto da soytarı maskesinin arkasındadır. Yaşadıklarından nefret etse bile bu duygularını maskesinin ardına gizlemeyi başarır. Gülen maskesinin ardında Rigoletto, taşlaşmış, katı bir kalbe sahiptir. Öyle ki, en yakın dostlarını bile acımasızca zayıf noktalarından vurabilir.

... BANA göre Rigoletto, şaşırtıcı çağdaş bir kişiliğe sahip. Aslında Dük ve soylulardan kötü, alçak ve iki yüzlü bir kişilik. Bunun için onun fiziksel deformasyonunu fazla vurgulamadım. Çünkü onun ruhsal deformasyonu daha fazla önem taşıyor.

VERDİ bu operasında çok açık olarak Batı kültürünü, o dönemi, devleti, aile yapısını, dini tüm açıklığı ile yansıtmıştır. Öyle ki, bu görüşler günümüzde de güncelliğini koruyor. Ben de bu bakış açısıyla Rigoletto’yu çağdaş, güncel bir mizansenle daha anlaşılır hale getirmeye çalıştım.’’

PIETRANTONIO, edebiyat, şan ve sahne yönetmenliği eğitimi aldı. Aralarında Cladio Abbado, Franco Zeffirelli, Dario Fo, Maurizio Nichetti’nin de bulunduğu dünyanın en önemli müzik ve sahne yöneticileri ile Teatro Comunale Ferrara, Il Rossini Opera Festival Pesaro, L’Arena di Verona’da çok sayıda eserin sahnelenmesinde rejisör ve asistan olarak görev yaptı. Sanatçı, ülkesi dışındaki çalışmalarının yanı sıra Trento Tiyatrosu’nun sanat yönetmenliğini de sürdürüyor.

İZMİR Ticaret Odası’nın katkısıyla sahnelenen Rigoletto’yu 13, 16, 18 Ocak; 15, 17 Şubat ve 24, 26 Mart'ta izleyebilirsiniz. Eser, Türkçe üst yazılı İtalyanca sunuluyor.