Göz göre göre

Tesiste bulunan ve Türkiye’nin ‘ilk’lerinden biri olduğu için yıllar önce SİT ilan edilen buhar santrali önceki gece yılların yorgunluğuna dayanamadı ve yıkıldı.

1953’te hizmete girdi
Genç Türkiye’nin en önemli liman kenti İzmir’in makineli sanayi üretimine dayalı çok fonksiyonlu ilk fabrikasıydı Sümerbank İzmir Basma Fabrikası. Dönemin Sümerbank yönetimi, 2. Dünya Savaşı sırasında Kayseri ve Nazilli’deki kuruma ait tesislerde çalışan işçiler askere alındığı için boş kalan makineleri değerlendirmek amacıyla üretimi İzmir’e kaydırmayı düşündüler. Ancak daha sonra bu fikirden vazgeçildi. İngilizlere 140 dokuma tezgahı sipariş edildi ve Meles Çayı’nın kenarına devasa bir fabrika yapıldı. Resmi açılışı 1953’te yapıldı. Özelleştirme İdaresi’ne devredilene kadar dokuma tezgahı sayısı 972’ye yükseldi. İşletmede olduğu yıllar boyunca tamı tamına 41 milyon metre kumaş dokundu. Adında basma vardı ama saten de üretti, döşemelik de, empirme de...
2003’te, eğitim hizmetlerinde kullanılmak üzere İl Özel İdaresi’ne devredildi. Cumhuriyet tarihinin ilk fabrikalarından olan tesisin kaderi özelleştirme ile değişti. Önce işçiler çekildi, sonra bekçiler...

Son nokta hurdacıdan
Kent merkezinde son kalan boş alanlardan biri olan ancak büyük bir kısmı SİT olan Sümerbank Basma Fabrikası’nın devasa arazisine ne yapılacağına bir türlü karar verilemedi. Son 5 yılda bir kısmına okul yapıldı. Okuldan arta kalan alana ise ilk önce Kültür ve Turizm Bakanlığı talip oldu, ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi... Devlet ‘Kimin olacak’ diye tartışırken, asıl noktayı hurdacılar koydu. Korumasız kalan alan hurdacılar tarafından adeta talan edildi. Kapısı, bacası, çatıları, demirler, para eden ne varsa hepsi söküldü. İçinde SİT olan ağaçların bulunduğu güzelim arazi çöplük, kaçak kesim yeri oldu.
Dev fabrikanın tüm gücünü sağlayan 3 türbinli buhar santralı de hurdacıların istilasından nasibini aldı. Önce duvarları oluşturan demirler, ardından çatısı çalındı. Güçlükle ayakta duran santral önceki gece daha fazla dayanamadı ve yerle bir oldu. Ne acıdır ki hurdacılar tarafından talan edilirken korumasız bırakılan alanın girişine buhar santrali yıkıldıktan sonra polis ekibi dikildi.

10 gün önce gittiler
İl Genel Meclisi, geçtiğimiz ay Sümerbank arazisini 20 yıllığına Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis eden bir karar aldı. Valilik, “Mevzuata uygun değil” diye kararı geri geri gönderdi. Bunun üzerine meclis üyeleri 10 gün önce alanda inceleme yaptı ve binanın önünde hatıra fotoğrafı çektirdi. Meclis Başkanı CHP’li Serdar Değirmenci, yıkılma haberini alır almaz alana koştu. Sümerbank arazisinin talan edildiğini 4 yıldır söylediklerini belirten Değirmenci, “Daha 10 gün önce önünde fotoğraf çektirdik. Türkiye’nin bir değeriydi, korunması gerekirdi ancak tartışmalar arasında yok oldu gitti. Bu arazinin bir şekilde değerlendirilmesi için çırpınıyoruz ama duyan yok” dedi.

Kurul isterse yaparız
İl Özel İdaresi Genel Sekreteri İrfan İçöz ise binanın tescilli olduğunu dile getirerek, “Tescilli olduğu için Kurul’la görüşmemiz gerekiyor. Öncelikle tehdit yaratmaması için o yıkıntının kaldırılması gerekiyor. Eğer Kurul yeniden yapılmasını isterse, elimiz mahkum yapacağız” diye konuştu. Olayda can kaybı olmadığını sözlerine ekleyen İçöz, “Yıkıntının altında bir kamyonet kalmış, muhtemelen hurdacılara aitti. Can kaybı yok, ona şükrediyoruz” dedi.