En büyük rakip İzmir

Hem yerel halkla konuştum hem de Dubai Başkonsolosumuz Elif Çomoğlu Ülgen’le görüştüm. Uzun yıllardır Dışişleri Bakanlığı’nda görev yapan Ülgen, 2012’de Dubai’ye gelmiş. Elif Çomoğlu Ülgen’le başkonsolosluğumuzda önemli ipuçları da içeren bir sohbet gerçekleştirdik.

Dubai’de EXPO 2020 çalışmaları nasıl gidiyor?
- Dubai’nin lideri Şeyh Muhammed Bin Raşid El Maktum, bu projeyi çok sahiplendi. Özellikle sosyal medya araçları aracılığıyla büyük kampanyalar yürütüyor. Büyükelçileri, Facebook ve Twitter aracılığıyla Dubai’nin neden aday olması gerektiğini en iyi izah eden kompozisyon, şiir ve resime ödül vereceklerini açıkladı. Çocuklardan yetişkinlere kadar 10-15 EXPO büyükelçisi tespit ettiler. Şeyh Muhammed onları ödüllendirdi. Basın yayın ve medya organları sürekli propaganda yaptı. Havaalanından inip de ayrılana kadar EXPO logosunu görmeden bu şehirden geçmek çok zor. Bu ay aday ülkelere BIE’den denetim heyeti gelecek. Buna hazırlandıkları için nispeten bir sessizlik sürecindeler. Devlet daireleri bir süredir EXPO 2020 adaylığı logosunu da taşıyor. Konuyu son derece içselleştirmiş durumdalar. Bunu da sadece Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) vatandaşlarına değil, tüm Dubai halkına mal etmek istiyorlar. Burada 1.8 milyon insan yaşıyor. Bunun sadece 300 bini BAE vatandaşı, kalanı ise 205 milletten oluşuyor. Projeyi tüm bu mensuplara sahiplendirmek istiyorlar. Bunu yaparken şu anlamda şanslılar: Dubai’de önde gelen ilk 500 uluslararası şirketinin bölge ofisleri var. Dolayısıyla yabancılar nezdinde uluslararası propaganda yapıyorlar.

Tecrübesizler ama

Projenin başında kim bulunuyor?
- Şeyh El Maktum’un yeğeni olan, aynı zamanda Emirates Havayolları’nın da başkanı Şeyh Ahmet bin Saeed El Maktum var. Onun başkanlığında kraliyet ailesinden mensuplar ve federal hükümetten bakanlar var. Reem Al Hashimy adlı devlet bakanı ve EXPO sözcüsü dünyada gittiği her yerde sunum yapıyor. Zaman zaman EXPO adaylığının önemi hakkında toplantılar düzenliyorlar. Kendilerine en güçlü rakip olarak İzmir’i görüyorlar. İzmir’in tecrübesinden çekindiklerini, Dubai’nin herhangi bir uluslararası adaylıkta daha önce tecrübesi olmadığını, hele hele EXPO deneyiminin hiç olmadığını söylüyorlar. Ama bunu kendi lehlerine çevirecek argümanları da var.

O argümanlar neler?
- “Biz bu coğrafyadan ilkiz” gibi... Ama yine karşılarına İzmir çıkıyor. Sonuçta biz de aynı coğrafyaya çağrıda bulunuyoruz. Dubai kendisini bu bölgede merkez gibi gördüğü için Asya, Avrupa, Avrasya, Ortadoğu ve Afrika coğrafyalarının halkına da sesleniyor ve “EXPO sadece Dubai’ye fayda sağlamayacak. Eğer alırsak hepiniz bundan faydalanacaksınız” diyorlar. Çok çalışıp, çok para harcıyorlar, büyük altyapı projeleri var. 2020’ye kadar 4.5 milyar dolar harcayacaklar. Abu Dabi’ye doğru yeni bir sergi sarayı açıyorlar. Tanıtım filmlerinde Bill Gates’i kullanıyorlar. Bu da etkileyici bir izlenim bırakıyor. Bill Gates, Seattle’lı ve ilk EXPO’lardan biri orada yapılmış. Şanghay EXPO’sunda da görev yapmış İngiliz ve Amerikan danışmanlık şirketleriyle çalışıyorlar, işi şansa bırakmak istemiyorlar. Olmazsa olmaz bir proje olarak takdim ediyorlar. Önümüzdeki 10-20 yıllık kalkınma planında yer verilen bir proje olması bakımından kaybedildiği takdirde onlar için büyük sarsıntı olacak.

Kalpler ikiye bölündü

Sizinle ilişkilerine rekabet nasıl yansıyor? İzmir’le ilgili neler söylüyorlar?
- “Sizin güzel şehriniz İzmir de aday-EXPO’ya iki müslüman şehir aday” şeklinde ifadeler kullanıyorlar. Gerçekten de aramızda kardeşlik ilişkileri var. Kalplerimiz ikiye bölündü. İki güzel şehir. Tabii ki gönlümüzden geçen İzmir’in kazanması, bunu gerçekten hak etti. İzmir’in adaylığı için gözüm arkada değil, inancım yüksek. Ama bu bir yarış. EXPO’nun sözcüsü olan Reem Al Hashimy de yaptığı pek çok konuşmada, bütün adayların eşit şansa sahip olduklarını söylüyor. Bana özel olarak İzmir’i çok ciddi rakip olarak gördüklerini belirtti. İzmir’i en ciddi rakip olarak gördüklerini basın bile yazdı. İzmir’in tecrübesi onları ürkütüyor. Doğal zenginliği ve bölgede bir güç olması da tabii... Türkiye’nin azmettiği seçimlerde nasıl ipin ucunu bırakmadığını biliyorlar.

Dubai, EXPO 2020’yi hangi tema üzerine kurdu?
- Birleşen düşünceler, geleceği yaratmak.... Dubai’de insanları bir araya getiriyorlar. Özellikle de ticaret bakımından burası bir merkez. Afrikalılar, Asyalılar, Hintliler, Sudiler, hepsi geliyorlar burada el sıkışıyorlar. O anlamda kendileri için önemli bir tema seçmişler.
Genelde ülkeler ekonomilerini güçlendirmek için EXPO adayı oluyor. Dubai zaten güçlü bir ekenomiye sahip. Bu açıdan değerlendirince EXPO’ya katılmalarının gerekçesi sizce nedir?
- Dubai’ye karşı kullanılabilecek en iyi argüman bu. EXPO aslında yerelden uluslararasına taşınan bir süreç. Elektronik medya çağındayız. Bir tuşla milyarlarca kişiye ulaşma imkanımız var. 30 yıl önce yapılan EXPO’ların o şehre getirisiyle bugünkü getirisi menfi anlamda azaldı. Bugün İzmir dünya ölçeğinde bir şehir ama Dubai de bu bölgenin uluslararası finans merkezi konumunda. Daha fazla uluslararasılaşma sürecine ihtiyacı olmayan bir şehir. O manada İzmir, EXPO tanımına çok daha uygun. Üreticinin ve yerel halkın EXPO’dan istifade edebileceği bir şehir. Ayrıca Dubai adaylığını, adaylıkların açıklanmasının biteceği son gün koymuş. Bununla da gurur duyuyorlar. Diyorlar ki, “İlk günden itibaren adaylık stratejimizi sürprizler üzerine kurduk. Daha çok göreceksiniz, uluslararası kamuoyuna pek çok sürprizlerle çıkacağız.”

Parayla satın alınamaz

EXPO hangi alanda kurulacak, burası sürecin ardından nasıl değerlendirilecek?
- Fiilen kullanılacak. Şu anda sergi sarayı, dünya ticaret merkezi binasının bitişiğinde, şehir içinde. EXPO 2020 için inşa edilecek merkez, Dubai ile Abu Dabi arasında. Yeni sergi sarayı 2020’den sonra EXPO için kullanılacak ve daha sonra işlevine devam edilecek. Ayrıca, orada bir yaşam alanı da geliştiriyorlar. Otel inşa edecekler, rezidanslar, okullar parklar yapılacak.

Dubai’nin maddi gücünün İzmir karşısında önemli bir avantaj yarattığına inanıyor musunuz?
- Hayır... ‘Zengin Arap’ tabiri Dubaililerin sevmedikleri bir argümandır. Çünkü onların petrolü, doğalgazı yok. Dubai’deki bu görkem çok daha ziyadesiyle hizmetler ve turizm sektörüne, diğer emirliklerden kendilerine gelen maddi katkıya ve ticarete dayanıyor. EXPO parayla satın alınabilecek bir proje değil. O; EXPO’nun ruhuna, kalbine büyük bir hançer darbesidir. Dubaililer de bunu kullanmak istemiyor. Maddi güçlerini hiçbir zaman öne çıkarmıyorlar. Daha ziyade insanları bir araya getirmek, Müslüman toplumun sesi olmak, Ortadoğu’dan EXPO’yu ilk defa alan ülke olmak gibi argümanları kullanıyorlar.

Dubai’nin komşusu olan Ortadoğu ve Afrika ülkelerinin bu yarışta hem İzmir’e hem Dubai’ye karşı tavırları nasıl olur?
- Dubaililer Arap liginin desteğini aldılar. Orada aşağı yukarı 30 Arap devleti var. İslam İşbirliği Teşkilatı da 56 Müslüman ülkeden oluşuyor ve hem İzmir’i hem de Dubai’yi destekleme kararı aldı. Onun dışında şu an bir grup desteği yok. Bu bir gizli oylama. Ülkeler destek arayışlarına giriyor, yazılı anlaşmalar yapıyor. Türkiye olarak uluslararası seçimlerde BAE’den daha tecrübeli olduğumuzu düşünüyorum. Ama bu bir yarış. Son güne kadar belli olmaz.

Sokaktaki vatandaş ne diyor?
Dubai sokaklarında EXPO 2020 yarışını sorduk. Bir de orada yaşayanlardan dinledik.
Noor Khan (bir turizm şirketinde rehberlik yapıyor): Dubai’de yaşayan herkesin EXPO 2020’den haberi var. Bu konuda çok bilgi sahibiyiz. Dünya Ticaret Merkezi’nin bitişiğinde dünyanın en büyük sağlık fuarlarından biri var. Dünyanın her yerinden şirketler buraya geliyor. Ben de bu sergiye katılacağım. İzmir’i biliyoruz ama Taylandlı firma burada çok, bu yüzden onlar da göze çarpıyor.
Salman Zaferikbal (Pakistan’dan yıllar önce ekmek parası için buraya gelmiş, taksi şoförü): Bence İzmir, Dubai’den daha güçlü bir rakip. Burası, şehir olarak EXPO’nun ruhuna uygun değil. Buradaki en güzel şey, hayat güvenliğinin en yüksek seviyede olması. Bu yüzden insanlar bu şehre tekrar gelmekten mutlu oluyor. Suç oranı neredeyse yok. Kavga, silah, can sıkıcı politika yok. Ayrıca, Raşid El Maktum’a göre burası 2020’de turistlere çok daha açık bir dünya kenti haline gelecek. Bence de burada her şey mümkün.