Ege mutfağı üzerine (2)

SAĞLIKLI yaşamak için sağlıklı beslenmek gerektiği tüm dünyaca kabul edilmiştir. Geçen hafta Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği, 'Sağlık Piramidi'ni vermiştik. Bu piramidin nasıl ortaya çıktığını Prof. Dr. Ayşe Baysal, 'Sağlıklı Beslenme ve Akdeniz Diyeti' adlı makalesinde şöyle anlatıyor.

ABD'li bir bilimadamı olan Ancel Keys 1952'de Avrupa'nın Akdeniz Bölgesi'nde koroner kalp hastalığı sıklığının ABD ve Avrupa'ya göre çok düşük olduğunu gözlemiştir. Daha sonra Keys'in öncülüğünde, dünyanın değişik ülkelerinde yapılan bilimsel araştırmalardan sağlanan veriler, kalp-damar hastalıkları, kanser, siroz ve diyabet (şeker) gibi kronik hastalıkların toplumun beslenme biçimiyle ilintili olduğunu göstermiştir.

ÖZELLİKLE de kalp hastalığından ölümlerin Akdeniz yöresinde Kuzey ülkelerinden çok daha düşük olduğu ortaya konulmuştur. Türkiye'de ise İstanbul Amerikan Hastanesi ile Kalifornia Gladstone Kardiyovaskuler Hastalıklar Enstitüsü benzer çalışmalar gerçekleştirmiştir. Batı bölgelerimizde zeytinyağı ve bitkisel sıvı yağ kullanılmasına karşın, doğu bölgelerinde tereyağı ve bunun yerini alan margarin daha çok tüketilmektedir. Bu farklılık kan yağ değerlerine yansımaktadır. Doymuş yağı çok tüketenlerle yüksek gelir gruplarında kan kolesterol düzeyi Ege Bölgesi'nde yaşayanlardan daha yüksek bulunmuştur. Bunun nedeninin Akdeniz Diyeti ile ilintili olduğu sonucuna varılmıştır. Batı Avrupa ülkelerinde beslenme biçiminde Akdeniz Diyeti'ne uygun değişimlerin kalp hastalığından ölümleri azalttığı gösterilmiştir.

AKDENİZ Diyeti'nin temel özelliği, buğday, bulgur gibi tahılları, kuru baklagilleri, sebze ve meyveyi bol, kırmızı eti doymuş yağı az içermesidir. Diyette zeytinyağı kullanılmaktadır. Bu da kan yağ değerlerini (kolesterol ve trigliseritler) dengede tutmaktadır. Bol tüketilen sebze ve meyveler nedeniyle C vitamini, karotenoidler (bir tür renk verici pigment), E vitamini, antioksidantlardan zengindir. O nedenle kanser koruyucu ve kalp-damar hastalığını önleyici kabul edilmektedir. Balık ise EPA ve DHA'dan zengindir. Bu da kan yağlarını düşürücü etki yapmaktadır.

BU nedenle geçen hafta söylediğim gibi Türkiye'nin ortalama diyeti Akdeniz'e uygundur. Bu ortalamayı yükselten de Ege Bölgesi'dir.

HAFTAYA Akdeniz Diyeti'ne uyan Ege yemeklerinden örneklerle ve yapılan yanlışlarla buluşmak üzere.